H1
- De student maakt onderscheid tussen de begrippen primaire, secundaire en tertiaire preventie.
- De student herkent de fasen in het Model voor Planmatige Gezondheidsvoorlichting en
Gedragsverandering.
Gezondheidsvoorlichting= breed scala aan activiteiten waarbij sprake is van
een vorm van educatie/informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen zich
‘gezonder’ willen gedragen.
Gezondheidsvoorlichting is een vorm van gezondheidsbevordering: combinatie
van voorlichting en omgevingsveranderingen die gezond gedrag en gezonde
leefomstandigheden stimuleert.
Planmatige gezondheidsvoorlichting= belangrijke maatschappelijke en
gezondheidsproblemen te identificeren en begrijpen, gezond en ongezond gedrag
te verklaren en te voorspellen, gedrag door middel van voorlichting te
beïnvloeden, en dergelijke voorlichtingsinterventies te evalueren.
Gezondheidsbevordering is ook gericht op het begrijpen en veranderen van
fysieke, sociaal-culturele, economische en politieke omgeving.
1.2
3 aanknopingspunten waar bevordering van gezond gedrag belangrijk is.
1. Primaire preventie
Het voorkomen van een gezondheidsprobleem/categorie van
aandoeningen. Het richt zich op het wegnemen van
oorzaken/risicofactoren voor aandoeningen. Preventie is alleen mogelijk
als de oorzaken van het probleem voldoende bekend zijn en deze
beïnvloedbaar zijn.
Voorbeelden:
- preventie van hart- en vaatziekten door stoppen-met-rokenmaatregelen
- ongevallen door verkeerveiligheidsmaatregelen
- voedselvergiftiging door bevordering van hygiëne in de keuken
- hiv-infectie door het stimuleren van veilige seks
Medische vormen:
- vaccinatie, griepprik ter preventie van griep bij ouderen.
2. Secundaire preventie/ vroege opsporing
Het proberen van mensen met een voorstadium / vroeg stadium van een
aandoening te identificeren zodat gerichte vroegbehandeling mogelijk is.
Vroege opsporing is alleen zinvol wanneer er een goede test/ vorm van
zelfonderzoek is om een aandoening in een vroeg stadium of voorstadium
op te sporen en wanneer de aandoening/ voorstadium vroegtijdig effectief
behandeld kan worden.
Voorbeelden:
- screening op borstkanker in het bevolkingsonderzoek naar borstkanker
- regelmatig onderzoeken van baby’s op de consultatiebureaus
- testen van werknemers op eerste symptomen van hart- en vaatziekten.
3. Tertiaire preventie
Richt zich op mensen met een ziekte/handicap. Het begint na de diagnose.
Het doel hiervan is om zo goed mogelijk te leven met en het beheersen
, van de handicap of ziekte om verdergaande invalidering te voorkomen, om
kwaliteit van leven te behouden of te vergroten.
Voorbeelden:
- bevorderen van therapietrouw (volhouden van de behandeling)
- hulp bij zelfmanagement van chronische ziekten (dieet, suikerziekte etc.)
- bevordering van continuïteit van zorg (afstemming hulpverleners)
Hoogrisicobenadering: risicogroep wordt eerst geïdentificeerd, op basis van
erfelijke eigenschappen, het veel vóórkomen van risicogedrag, leeftijd of sociaal-
economische status.
Populatiebenadering= hele bevolking of een grote deelgroep daaruit benaderd.
Het gemiddelde relatieve risico is laag, maar de preventie van het risico is hoog:
er zijn veel mensen met een beperkt risico.
Voorbeeld: Soa Aids, Kenniscentrum Sport, VeiligheidNL, voedingscentrum
Hoogrisicobenadering= aangewezen als het relatieve risico op het probleem
waar de interventie op is gericht hoog is, maar er weinig mensen zijn bij wie het
risico sterk verhoogd is.
Universele preventie= richt zich op de totale bevolking of grote groepen
daarbinnen. Richt zich op de mens die geen speciaal verhoogd risico hebben.
Doel: alle mensen de gezondheid te verbeteren en de kans op ziekte te
verminderen.
* primaire preventie en populatiebenadering
Selectieve preventie= richt zich op bevolkingsgroepen met een verhoogd
risico.
Doel: gezondheid van specifieke risicogroepen te verbeteren.
* Secundaire preventie, omdat de preventieve interventie wordt aangeboden op
basis van screening op een risicofactor
Geïndiceerde preventie= richt zich op individuen die nog geen diagnosticeerde
ziekte hebben, maar wel beginnende klachten of symptomen hebben.
Doel: het ontstaan van ziekte /verdere gezondheidsschade te voorkomen.
* Secundaire preventie
Zorggerelateerde preventie= richt zich op individuen met een ziekte.
Doel: ziektelast te reduceren en complicaties/comorbiditeit te voorkomen
* Tertiaire preventie
Gedrag kan worden beïnvloedt door:
Voorlichting
Voorzieningen
Regelgeving, controle en sancties
Gedrag en omgeving
Green & Kreuter: gezondheidsbevordering is een combinatie van voorlichting en
omgevingsveranderingen die samen gezond gedrag en gezonde leefcondities stimuleren.
5 niveaus doelgroepen onderscheiden:
1. Individueel niveau, personen die een risicolopen, risicogedrag vertonen of patiënten.
2. Interpersoonlijk/groepsniveau, zoals ouders, vrienden, leerkrachten en hulpverleners.
3. Organisatieniveau, zoals directeuren van scholen en managers van bedrijven.
4. Lokaal niveau, zoals opinileiders in wijken of dorpen, redacteuren van lokale kranten.
5. Samenlevingsniveau, zoals politici en ambtenaren of besturen van vakbonden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noabins. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.69. You're not tied to anything after your purchase.