Historische inzichten
SAMENVATTING
Anna Janssens
Examens juni 2020
,1. Hoofdstuk 1 : De Late Middeleeuwen (LM)
1.1. Situering:
1.1.1. Van de 12de tot en met het midden van de 15de eeuw.
Midden van 15eE tot midden van 17eE → moderne tijden MT
→ moderne tijd =/ hedendaagse tijd
→ modern tov. de late middeleeuwen
1.1.2. De LM behoren tot het Ancien Regime.
→ niet enkel de late middeleeuwen, maar ook de periodes die daarop volgen
na moderne tijden = overgang van ancien regime (AR) naar de hedendaagse tijd (HT)
1648 tot franse revolutie (1789)
→ breuk tussen oude en nieuw
vanaf dan belanden we stelselmatig in de hedendaagse tijd
1.1.3. De verschillende historische interpretaties van LM: positief en negatief.
Historici zijn wetenschappers → wetenschappers discussiëren met elkaar over hun vak
→ de periode van de late middeleeuwen → wat heeft dit betekend
Veel historici → negatief over de middeleeuwen
→ tot 1960-1970 → negatief beeld
→ middeleeuwen gelinkt aan de dark ages (donkere tijden) daarom dit negatief beeld
Het waren harde tijden, wrede tijden, veel geweld, onmenselijkheid, als individu zeer moeilijk
opklimmen (standen enzo)
→ groot verschil met vandaag, in theorie kan je, ook al ben je afkomstig van een eenvoudige
familie, opklimmen.
Recent → veel historici vinden dat het niet enkel negatieve tijden waren, maar ook positieve
tijden
→ veel moderniserende tendensen tijdens de LM:
- De eerste universiteiten
→ in Parijs, Londen, noord Italië (Bologna), KU Leuven (oudste in België,)
→ alle universiteiten in de LM waren Katholiek
→ Katholieke wereld ligt aan de oorsprong van de wetenschap
→ vooral Grieks, Latijn, talen en wiskunde gedoceerd
→ dit leverde kennis op → KENNIS IS VOORUITGANG, KENNIS IS MACHT!
- Immens belang van rijke europese steden
→ Economisch rijk door de handel
→ Artistiek rijk door de vele kunstenaars, en verschillende kunsten (architectuur,
beeldhouwen, schilders,..)
→ Mooie gebouwen (Belfort enzo, om te tonen hoe rijk ze waren)
→ Gent was na Parijs de belangrijkste stad van Europa (13e E)
→ hierdoor de opkomst van de stedelijke burgerij
→ “Stadslucht maakt vrij” → steden tonen vooruitgang
, - Ontstaan van Bourgondische rijk
→ Bart van Loo (auteur en Frankrijkkenner)
“De Bourgondiërs, aartsvaders van de lage landen”
→ 1369 trouwt de zoon van de hertog van Bourgondië (Philips de stoute) met de
dochter van de graaf van Vlaanderen (Margaretha) → in Gent in de
Sint-Baafskathedraal → hierdoor ontstaan van Dynastie
vb. in Belgie Leopold I van Saksen-Coburgh
→ 2 regio's huwen → ze willen regio ertussen in eigen bezit (→ kan door huwelijk,
oorlog, intimidatie of corruptie)
→ daardoor aaneengesloten rijk
Bourgondisch rijk: Noord Frankrijk, Luxemburg en de beide Nederlanden (de lage
landen)
→ allemaal aparte regio’s worden 1 geheel, Bourgondisch rijk is de verre voorloper van
de Europese eenmaking (→ België en nederland zijn de kernlanden van de europese
unie)
→ Belangrijkste gebied (gedurende een bepaalde tijd) → economisch
→ Laatste erfgenaam van Bourgondiërs = Karel V (geboren in Gent in Prinsenhof)
→ nadien Keizer Karel → hij trouwt met een Spaanse → hierdoor Spanje deel van rijk
→ hierdoor heel nieuw gegeven en einde van bourgondische rijk (het rijk was veel
groter)
→ nadien Spanje heel belangrijk → ontdekkingsreizen enzo
1.2. De grote aanwezigheid van geweld:
1.2.1. Crimineel geweld
Overvallen, moorden,..
→ meer geweld tijden de LM dan nu
Mensen namen het recht in eigen handen in die tijd
→ plegen van geweld
In de steden van de LM
→ vaak familieclans en die raakten in ruzie met elkaar (Romeo & Julia)
→ gepaard met vermoorden van leden van familieclans
→ vergelijken met de maffiaclans van nu
Vandaag ligt het monopolie van geweld in de staat
→ politiegeweld, militairen,...
→ burgers mogen het recht niet in eigen handen nemen
, Late Middeleeuwen:
- de staat was niet zo ontwikkeld als nu
- het strafrecht was onvoldoende ontwikkeld
→ strafrecht is gebaseerd op wetboeken → welke straf voor welke overtreding
→ die wetboeken waren nog maar net in de maak
→ overheid had geen monopolie van geweld
Hierdoor → Wetteloosheid = Anarchie
→ anarchie leidt tot chaos (dan leef je in een hel)
momenteel anarchie in Libië, Syrië Oost-Congo
Oost-Congo:
→ overheid heeft geen monopolie
→ daar strijden de clans/bendes → vallen dorpen binnen, verbranden ze, vermoorden de
mannen, verkrachten de vrouwen
1.2.2. Folteringen en onmenselijke straffen.
Spionnen in herbergen → controleerden of niemand kritiek had op de kerk of de vorst
→ je moest meteen bekennen of ze folterden je
Onmenselijke bestraffing
→ mensen ophangen aan de schandpaal
→ verdrinkingsdood (nog toegepast in de 17eE → vrouwen beschuldigd van hekserij)
→ vrouwen die beschuldigd werden van diefstal → levend begraven
→ ongelovigen → levend verbrand → hierdoor hebben ze geen ziel meer en kunnen ze niet
naar de hemel
Actueel → levend verbranden van journalist uit Jordanië door IS
1.2.3. Het religieuze geweld:
De katholieke kerk (in samenspraak met de vorsten) → veel geweld
→ beschikten over eigen legers, deden beroep op huurlegers en deden beroep op de legers
van de vorsten
Religieus geweld → link met politieke aspecten
