Concepten mediageschiedenis
HOOFDSTUK 1: Inleiding: Mediageschiedenis, geschiedenis en media, mediahistoriografie
Peter Burke Engels historicus (in renaissance), geïnteresseerd in historiografie.
Schreef ‘inleiding tot het standaardwerk Sociale GE vd Media’ met Briggs.
big data De mogelijkheid om grote hoeveelheid data ter beschikking te hebben, te
verzamelen of op te slaan/ grote datasets.
Asa Briggs Schreef ‘Inleiding tot het standaardwerk Sociale Geschiedenis van de
Media’ met Burke. (zie Peter Burke)
bron Een historische bron is elk object dat rechtstreeks informatie geeft over
het verleden en zelf dus ook uit het verleden komt. Het zijn sporen die
nagelaten zijn. Zijn niet neutraal, hebben lading die de auteur
toegevoegd heeft (daarom: bronnenkritiek)
bronnenkritiek Proces van oordeelsvorming via systematisch kritisch onderzoek over
authenticiteit en betrouwbaarheid van een bron. Centraal staat de vraag
in welke mate de werd gemanipuleerd of in scène werd gezet, welk
doelpubliek ze willen bereiken en welke politiek-ideologische of -
economische doeleinden ze hebben.
cross-medialiteit de tendens om niet langer media als afzonderlijke domeinen te bekijken,
maar oog te hebben voor de verbanden tussen productie, distributie en
gebruik over verschillende media heen.
James Curran Maakt in zijn tekst: narratives of media history revisited onderscheid
tussen een reeks benaderingen binnen media- en communicatiestudies.
Curran heeft het hier over o.m. de liberale, feministische, radicale,
populistische, libertaire en technologisch deterministische benadering.
digital humanities = de digital turn in (media)historisch onderzoek (i.e. het gebruik van
digitale tools voor onderzoek binnen de geesteswetenschappen). Het
1
, vertaalt zich op 3 niveaus:
- Dataverzameling de mogelijkheid om grote hoeveelheden
data ter beschikking te hebben, te verzamelen of op te slaan (‘big
data’)
- Data-analyse via tools zoals OCR kunnen grote hoeveelheden
in gescande krantenartikelen snel worden gelezen of doorlopen;
of grote datasets kunnen worden geëxtraheerd uit onlinedata
platforms.
- Data-interpretatie en – visualisatie aan de hand van nieuwe
‘mapping techniques’ kunnen data handiger en inzichtelijker
gevisualiseerd worden.
eurocentrisme Europa en de Europese cultuur als maatstaf nemen en die hoger
inschatten dan de andere culturen.
Evolutie van de Het standaardwerk van Theo Luyckx, gekenmerkt door een aantal
communicatiemedia tendensen:
1. Ruimte: nationale geschiedenissen
2. Eurocentrisme
3. Tijd: grote mijlpalen, grote tijdvakken
4. Nationale focus, vooral op grote landen (vb. Groot-Brittannië,
Frankrijk)
5. Afzonderlijke media (wat in schril contrast staat met ideeën van
convergentie, samenwerking, cross-mediale verbanden)
6. Focus op structurele factoren: technologie, politiek, economie;
7. Een streven naar exhaustiviteit van de interpretatie van het
verleden (volledigheid nastreven);
8. ‘Objectiviteit’
9. ‘Feitelijkheid;
10. Beschrijvende benadering, eerder dan analytisch of
interpretatief.
feit (historisch) Een geschiedschrijving van canonieke gebeurtenissen, feiten en
uitvindingen, zonder die te contextualiseren en zonder te kijken naar
processen.
feministische - kritisch ten opzichte van liberale visie
benadering van - vertrekt van een feministisch gender perspectief
mediageschiedenis - stellen dat media niet volledig onafhankelijk werd naarmate
overheidscontrole afnam want nog steeds onder mannelijke
2
, controle
- Media werken niet zozeer emancipatorisch, maar net
onderdrukkend voor vrouwen
- eerste benadering beschouwt media als middelen om vrouwen
te indoctrineren teneinde een ondergeschikte positie in de
samenleving te aanvaarden in termen van de representatie en
participatie van vrouwen en mannen.
- de tweede revisionistische benadering is genuanceerder en heeft
meer aandacht mogelijke vormen van weerstand (resistance)
tegen patriarchale dominantie met aandacht voor:
eigen media waarin vrouwenbelangen behartigd
worden.
ambiguïteit in sommige mediarepresentatie
veranderingen inzake representatie van sterkte
onafhankelijke vrouwen met succesvolle carrières
gebeuren (historisch) Iets dat gebeurd is in het verleden. Waar de bron naar verwijst, het
daadwerkelijke. Niet alle gebeurtenissen komen aanbod
geheugen Het vermogen van mens of dier om informatie te onthouden.
geschiedenis Systematische studie van het verleden
geschiedschrijving Systematische studie van het verleden
herinnering Een ervaring uit het verleden die in het geheugen is opgeslagen en die
men zich voor de geest kan roepen.
‘histoire’/’history’ Het verleden
historiografie Synoniem voor geschiedschrijving
historisch gebeuren De eerste stap bij het schema van geschiedschrijving
historisch Lorenz - (schema)
interpretatieprobleem - Het probleem van hoe het verleden zich vertaalt in bronnen
- De historicus dient deze bronnen te interpreteren
- Broninterpretaties worden geordend aan elkaar verbonden en
opnieuw in de vorm van een verhaal geïnterpreteerd.
historisch narratief Het verhaal dat door de historicus wordt ontwikkeld over het verleden
aan de hand van een selectie van bronnen en aan de hand van een
mengeling van historiografische keuzen in termen van ruimte, tijd,
media, fasen, factoren en benaderingen.
3
, historiserende Media zijn historiserende machines: er is een voortdurende
machine aanwezigheid van flarden van het verleden, niet alleen in die
mediaproducten waarin het verleden expliciet aan bod komt zoals in
historische documentaires of in het nieuws. Ook in minder expliciet
historisch georiënteerde artikels, programma’s, boeken of andere
mediaproducten, komt het verleden aan bod, dikwijls via impliciete
vergelijkingen of historische analogieën, of via ‘testimonies’ of
getuigenissen aan de hand van interviews of quotes.
Ian Kershaw Britse historicus die werk over Hitler schreef.
klassieke benadering Theo Luyckx - Evolutie van de communicatiemedia wordt beschouwd als
van MG een historisch werk met een klassieke benadering van de
mediageschiedenis.
liberale benadering Curran legt met deze benadering een verband met de ruimere,
van MG historische constitutionele geschiedenis.
- Media is een stem van het volk en fungeren als een 4e die de
andere 3 controleert
- Belangrijke ideeën zijn:
vrije toegang tot media-productie/distributie
Minder overheidscontrole op media (althans in W-
Europese landen)
Onafhankelijke media kunnen deelnemen aan politiek
debat
De pers is een belangrijk deel van de publieke ruimte
waarin diverse publieken vertegenwoordigd zijn
De educatieve missie van de pers nam geleidelijk af,
maar werd weer deels overgenomen door publieke
omroep (PSB/ Public serving broadcasting) die
bijdraagt tot politiek debat en democratie
Theo Luyckx Legt in België de fundament voor MG en CW. Zijn boek evolutie van de
communicatiemedia wordt vandaag beschouw als historiogafisch werk
met een klassieke benadering van MG. Hoewel hij objectief wilde zijn,
werd zijn werk gekenmerkt door een aantal tendensen (10).
mapping techniques Vorm van data interpretatie en visualisatie en onderdeel van de digital
turn om op een nieuwe wijze wetenschappelijk onderzoek te verrichten
waarmee data handiger en inzichtelijker kan worden gevisualiseerd.
narratief een verhaal dat veelal een verklaring biedt voor wat er zich in het
verleden heeft afgespeeld, De overkoepelende vraag hierbij is in welke
mate dit historisch verhaal (of narratief) aansluit bij, of afwijkt van, het
historisch gebeuren.
4