Pijn bij volwassenen
1. Inleiding
Pijn per definitie onaangenaam
Sensorische & emotionele ervaring
Gepaard gaat met aanwezige ofpotentiële weefselbeschadiging
Of wordt beschreven in ermen dergelijke schade
Als vpl pijn vermijden of bestrijden
Pijn is persoonlijk/ subjectief
Is er steeds als zv dit aangeeft
Stellen mening niet in vraag
Pijn= geen ziekte
Signaal dat iets misgaat symptoom
Gevolg van aandoening/ situatie
Eerst oorzaak vinden om behandeling te starten
Waarschuwing levend organisme binnen of buiten bedreigd wordt
Pijn niet enkel aanwezig als pt dit aangeeft
o Vb Comateuzepat, jonge kinderen, verstandelijk handicap,..
o Soms hoge pijngrens anders percipiëren
Zeer moeilijk tot niet te beschrijven begrip (subjectief is)
Pijn verschillende vlakken
o Sociaal
Niet buiten kunnen komen
o Psychisch
Eenzaamheid
Uitzichtloos
o Financieel
Niet kunnen werken
o Lichamelijk
Beperkte mobiliteit
Ong 60% pijn in zh
Na ingreep matig tot ernstige pijnscore
Meeste zorgvragers op spoed aanmelden door pijn
2. Fysiologie
Nociceptoren :
o Zenuwuiteinden die diverse soorten prikkels omvormen in
zenuwimpulsen
Zenuwimpulsen
o Worden door hersenen als pijn waargenomen
Pijncyclus
o Begint bij zenuweiden geprikkeld of beschadigd zijn
o Nociceptieve afferente neuronen geprikkels zenden
gevarenboodschappen uit
, o Elektische signalen (prikkels) via zenuwbanen
doorgegeven dorsale hoorn van ruggenmerg tot in
hersenen
o Dunne niet-gemyeliniseerde vezelf pijn geleiden
o Achterhoorn ruggenmerg inkomende prikkel gemoduleerd
systeem bepalend pijnprikkel doorgestuurd hogere centra
o Modulatie binnen dorsale hoorn poorttheorie
Niet enkle verbinding tussen huid en hersenen psychologische
& sociale dimensie
Steeds opnieuw prikkeling nociceptoren zijn activiteit toenemen
Prikkeling lang & vaak ernstige pijn
Langdurige pijn went niet wordt niet dragelijker enkel
heviger
Oorzaken pijn :
o Ontsteking zenuwen
o Drirect trauma zenuwen
o Hevige druk (vb tumoren)
o Extreme temperaturen
o Zenuwinvasie door kankercellen
o Beschadiging structuren ruggenmerg of hersenen
o Abnormale activiteit zenuwsystemen (vb fantoompijnen)
Poorttheorie
Niet alleen schadelijke prikkels doorsturen
Centraal zenuwstelsel pijnprikkel te moduleren
o Ruggenmerg functioneert poort open & dicht gaat)
Verklaart waarom gewaarwording pijn in 1zelfde lichaam
beschadiging kan geven onder verschillende omstandigheden
Poortmechanisme hogere hersengebieden in acuut stadium van
belang zijn
o Vb soldaat geraakt schot pas als veilig is merken dat
schotwonde heeft
Systeem kan overgevoelig zijn
Verschillende factoren poort sluiten/openen
Poort openen :
o Grootte van het lestel, oncomfortabele bewegingen
Fysiek
o Spanningen, zorgen, depressie
Emotioneel
o Focus op pijn, verveling
Mentaal
Poort sluiten :
o Medicatie of andere stimulatie van zenuwen
Fysiek
o Positieve emoties, rust, ontspannen
, Emotioneel
o Afleiding, betrokken zijn bij andere
activiteiten
Mentaal
Pijnmodel van Loeser
Toont evolutie van pijnprikkel tot uiteindelijke gedrag
Nociceptie
o Pijnprikkel : signaleren van weefselschade door
zenuwstelsel
o Sensorisch systeem
o Betrokken voortgeleiding prikkels
o Soms meetbare nociceptie pat geen pijn
o Geen meetbare nociceptie wel hevige pijn
Pijngewaarwording
o Bewust worden van pijn
o Psycho-emotioneel neutraal
Pijnbeleving
o Hoe iemand pijn beleeft
o Psycho-emotioneel gekleurd
Pijngedrag
o Alle non-verbal & verbaal gedrag
o Wat buitenstaander ziet
Soorten pijn
Onderscheid op basis van duur
o Acute pijn
Sterke onaangename gewaarwording
1sec tot 3 maanden kan duren
o Chronische pijn
Aanhoudende of intermitterende sterk onaangename
gewaarwording
Langer 3 maanden duurt
Onderscheid op basis van oorzaak
o Nociceptieve pijn
Pijn door weefselschade
Vb schaafwonde of verzwikte enkel
o Neuropatische pijn
Zenuwpijn
Bv beschadigde zenuw, zenuwschade door
suikerziekte
o Viscerale pijn
Pijn thv orgaan
Bv blindedarmontsteking
o Vasculaire pijn
, Bv zieke aan bloedvaten, aderverkalking,
verstopping
o Oncologische pijn
Pijn tgv kanker
Bv ingroei van gezwel
3. Pijndiagnose
Goed pijnmanegement begint met goede pijnmeting
Vroegtijdige herkenning essentiële voorwaarden goede
pijnbehandeling
o Pijnscores registeren
o Vaststellen welke behandeling helpt, welke bijsturen,..
3.1 Wat willen we weten ?
Waar is er pijn ?
Wanneer ?
Vb ‘s nachts, overdag,..
Hoe is pijn?
Trekkend, stekend, kloppend,..
Intensiteit van pijn
Continue, sporadisch, erge pijn, lichte pijn ?
Wat verlicht/verergert pijn ?
Vb hoesten, slikken, warmte,..
3.2 Observatie van gedrag
Lichaamstaal
o Voorbeelden :
o Rusteloosheid, agitatie, snel knipperen met ogen,
wiegen, wrijven, gespannen lichaamstaal,
afschermen,..
Vocalisatie
o Voorbeelden :
o Kermen, kreunen, roepen, zuchten, grommen,..
Gezichtsuitdrukkingen
o Voorbeelden :
o Verlaagde wenkbrauwn uitgevallen onderkaak of open
mond, trieste of verwrongen gelaatsuitdrukking,
fronsen, grimassen, verzonken gezicht,..
Verandering in dagelijkse activiteiten of gedrag
o Voorbeelden :
o Agressie, toegenomen verwardheid, prikkelbarheid,
terugtrekken, verminderde mobiliteit, depressie, angst,
aandacht zoeken,..
