Beleid en voorzieningen van de welvaartsstaat
Hoofdstuk 1: Introductie
Wat is welzijn?
-is meer dan alleen het materiële(welvaart), er moet ook rekening worden gehouden
met het immateriële
-welzijn wordt soms ook geassocieerd met aspecten van onze levenskwaliteit
bv.woonomgeving, werk, sociale relaties …
-hoe welzijn/geluk meten? → happiness studies (World Happiness Report)
● Finland eerste
● België 20ste plaats; vertrouwen belangrijke kenmerk waarin we slecht scoren
- scoren goed op materieel vlak, immaterieel iets minder
● kritiek: geluk is iets rekbaar en niet iets dat objectief te meten valt
⇒ grote contradictie met wat we hebben en hoe we ons voelen
-landen die van veel welvaart genieten en waarbij deze hun maximale capaciteiten
hebben bereikt, komt het immateriële vaak in het gedrang te staan m.a.w. als een
land een zekere niveau van materiële welstand hebben bereikt , extra materiële
welstand nog nauwelijks zorgt voor een verbetering van het welzijn
-welzijn is een filosofische discussie:
● ieder mens heeft andere doelen
● wat goed is voor uw welzijn is anders dan welzijn voor onszelf
-heeft te maken met onze behoeften en het vervullen ervan, maar welke
basisbehoeften moeten nu vervuld worden?
● wat de basiskenmerken voor welzijn zijn voor de bevolking ligt moeilijk: zijn
het basisbehoeften? Kansen tot persoonlijke ontwikkeling? ...
-is welzijn een subjectief gegeven of gaat het om een objectieve toestand ? En
kan die objectieve toestand universeel gedefinieerd worden of hangt deze af van
omstandigheden?
● beleid hiervoor is moeilijk: ieder mens moet gelukkig zijn en hun behoeftes
kunnen bevredigen, maar aan de andere kant moet de staat a.d.h.v.
noodzakelijke factoren ervoor zorgen het welzijn te bevorderen
● welzijn is ingebed in de maatschappelijke realiteit en tijdsgeest
- het beleid is historisch contingent
Wat is sociaal beleid?
-is een studiedomein: studie van de intenties, activiteiten die overheden met speciale
bedoelingen doen en gericht zijn op het ‘verbeteren’ van de welzijn en steunen in het
nastreven van hun noden
≈gerichte maatregelen
-aflijnen naar beleidsdomeinen of aflijnen naar elementen/sferen van het leven
bv.levensonderhoud, gezondheid …
⇒ grosso modo: heeft te maken met beleidsmaatregelen
1
,-voorbeelden: pensioenen, huisvesting, werkloosheidsuitkeringen …
● in België verdeeld over de federale staat en gemeenschappen
-2 soorten criteria om sociaal beleid af te bakenen:
1) grenzen trekken voor bij bepaalde activiteitsdomeinen die al dan niet tot het sociaal
horen
2) grenzen trekken naar de actoren die maatregel financieren of uitvoeren
-verschillende soorten uitgaven:
● Publieke sociale uitgaven:
- uitgaven door de overheid, maar ook fondsen die behoren tot de overheid
- bv.belastingkrediet, uitkeringen enz.
- verticale herverdeling:
● verkleinen van inkomens of vermogens en kloof tussen arm en rijk
afzwakken
- horizontale herverdeling:
● herverdeling tussen degene die getroffen worden door een risico of niet
● bv.brandverzekering
● Private sociale uitgaven:
- welzijns uitgaven die sociale intenties hebben of collectief worden
georganiseerd maar onrechtstreeks of niet gecontroleerd worden door de
overheid
- verplichte private sociale uitgaven bv.Nederlandse zorgverzekering
- vrijwillige private sociale uitgaven
=men treedt er vrijwillig toe, maar die wel de bedoeling hebben te herverdelen
en/of door de overheid vanuit haar sociale intenties worden gesteund
vb. pensioensparen
● Exclusieve private (welzijns)uitgaven:
- totaal vrijwillige uitgaven die gericht zijn het welzijn of sociale bescherming
verhogen
- bv.comfort van hospitalisaties verbeteren
-omvang van sociaal beleid → OESO-definitie:
“The provision by public or private institutions of benefits to... households or
individuals in order to provide support during circumstances which adversely affect
their welfare... Social benefits include cash benefits (e.g. pensions, maternity
benefits, social assistance), social services (e.g. medical care, childcare,
care for the elderly and disabled), and tax breaks with a social purpose ”
Wat is welzijnszorg/welzijnsbeleid ?
=gericht op het uitbouwen van specifieke voorzieningen die tot doel hebben
mensen te helpen wanneer ze geconfronteerd worden met een ‘breuk’ tussen de
situatie waarin ze zich bevinden en hun mogelijkheden om die situatie te overstijgen
m.a.w. er is nood aan externe hulp
● omgeving helpen om breuk te herstellen
2
, ● kan gaan om naaste omgeving , maar ook zelfhulporganisaties
MAAR soms is dit niet genoeg dus wordt er gereikt naar professionele zorg=welzijnszorg
● specifieke sectoren die gericht zijn om hulp aan te bieden in kwetsbare situaties
-staatshervormingen zijn hierbij ook belangrijk
● zorgen ervoor dat bepaalde bevoegdheden onderverdeeld worden onder de
gewesten en gemeenschappen, maar ook op federaal niveau
-justitie: proberen gevangen op een beter traject leiden wanneer ze vrijkomen
● is regionaal bepalend
-arbeidsmarktbeleid: mensen juste vaardigheden/attitudes meegeven om hun weg te vinden
Wat is sociale zekerheid ?
-financiële bestaanszekerheid waarborgen van die zich in behoefte situaties bevinden
● hierbij liggen de mensen met inkomensvervangbare tegenmoetkomingen
- bv.pensioenen, uitkeringen
● sectoren met aanvullende inkomens
- bv.vakantiegeld
-allerlei systemen van solidariteit die door werkgevers, werknemers, zelfstandigen samen
met overheid beheert en gecoördineert worden
-federale sociale zekerheid: basis daarvan werd vastgelegd in 1944 door het
Sociaal Pact tussen sociale partners(vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers)
● sociale zekerheid is publiekrechtelijk georganiseerd
- het bestuur is toevertrouwd aan werkgever-en werknemersorganisaties
→ zij zijn de sociale partners en spelen een doorslaggevende rol in het
sociale zekerheidsbeleid
-tijdens de 19de eeuw waren het kleine particulieren die solidariteit meegeven;
overheid erin geslaagd om kleine actoren te doen bewegen om samen te werken
in een federale nationale zekerheid
● mensen recht om mee helpen te beslissen bv.vakbonden geven uitkeringen
aan mensen
-sociale zekerheid in België werkt volgens een verzekeringsprincipe:
● men moet voldoen aan bepaalde voorwaarden om tegemoetkomingen te krijgen
→ sociale zekerheid is niet universeel: niet omdat iemand in nood is, dat ze recht
hebben op deze tegemoetkoming
-thematische verloven door de RVA betaalde regelingen bv.tijdskrediet, ouderschapsverlof
● mensen helpen om werk/privé helpen in moeilijke omstandigheden
Welvaartsstaat
Wat is een welvaartsstaat?
● sociale voorzieningen die door de overheid georganiseerd/geleid worden om
mensen met een zekere behoefte te helpen bv.uitkeringen
● bv. onderwijs, centra voor welzijnswerk(hulpverleningen) …
● gaat over maakbaarheid van de samenleving
-kost veel geld, ligt onder vuur: 100 miljard euro voor sociale zekerheid
● grootste deel van de overheid wordt besteed aan de welvaartsstaat
3
, -economie heeft welvaart nodig om deze uit te bouwen
-gemaakt op formele rechten/plichten waaraan mensen zich aan houden, iets dat
door de mens zelf werd gecreëerd
-leefloon: men die geen recht hebben op uitkeringen, pensioen, werkloosheid →
leefloon krijgen van OCMW
● armoede blijft lichtjes stijgen en voor werkloosheid alleen maar meer
restricties aangeven
-armoede gaat de slechte kant op: gemeente worden alsmaar armer
● Vlaanderen is erop achteruit gegaan
● meer en meer mensen doen beroep op Voedselbanken
- deze voedselbanken liggen onder de welvaartsstaat
⇒ zie artikel (Canvas)
-Herman Deleeck spreekt over:
● sommige rijke geïndustrialiseerde landen, wat dan met de de
niet-geïndustrialiseerde landen?
- beter: Scandinavische landen, België, Duitsland…
Welvaarts Driehoek:
-welvaart=potentie aan middelen die een land heeft en kan verdelen
● economische termen: BBP/hoofd van de bevolking
● BBP= graadmeter om de omvang van allerlei uitgaven, belastingen … te
vergelijken
- geheel van de actuele geproduceerde waarden geproduceerd in een
land in termen van diensten, kapitaal m.a.w alles wat economisch
gebeurt in een land
4
