Samenvatting CM 2018-2019
Notities:
(3/10)
Wat bedoelen we met communicatie? (CL17-19, 23-26
- Er is niet 1 sluitende definitie van ‘communicatie’
1) Frank Oomtes: “(1) alle gedrag (2) met en zonder woorden, in aanwezigheid van een
(3) ander mens, van wie men zich bewust is, is communicatie.
- Kritiek:
o Definitie is veel te breed: ze is ontleend aan sociaal handelen van Max
Weber. Hier is alles communicatie, wat de definitie onbruikbaar
maakt.
§ Als alles communicatie kan zijn, waar trek je dan de lijn?
o Er zijn dingen die uitgesloten blijven. Bovendien is ze onvolledig: de rol
van actoren en het proces tussen hen blijft onbesproken
§ Mensen praten niet alleen met elkaar; ze verlangen maar al te
vaak iets in ruil voor wat zij zelf geven. Of ze willen informatie,
aandacht of iets van elkaar. Dit wordt in de definitie niet
besproken
o De eis dat actoren zich van elkaar bewust moeten zijn is moeilijk.
- Begrip, Actoren: iemand die in het “toneelstukje” van het leven handelt. Maar
kan ook onbewust zijn, het kan zijn dat wij meespelen in een stukje zonder
dat we het weten.
1.1 Moeilijkheden bij het definiëren:
Communicatie is een oud begrip dat ook vaak wordt gebruikt in uitdrukkingen maar 1 ding
kan je er altijd uit afleiden namelijk dat communicatie een toestand is die gekenmerkt wordt
door verbondenheid.
- Als resultaat van die verbinding ontstaat een gemeenschappelijke verhouding
tussen zender en ontvanger.
- Maar in de meest gangbare betekenis slaat communicatie op een proces. Dat
proces wordt vaak omschreven als zender-boodschap-ontvanger.
- Het ambetante is dat niet iedereen daar hetzelfde proces onder verstaat, het
dus cruciaal om een aantal afspraken te maken over wat je wel en niet
communicatie mag noemen.
2) Van Dale
- Als je Van Dale raadpleegt als vertrekpunt voor definitie communicatie kom je
op 3 betekenissen uit:
o Leggen verschillende klemtonen, die overeenkomen met verschillende
opvattingen in de communicatiewetenschap bloot.
o De 3 betekenissen lopen heel erg uiteen
§ Mededeling, kennisgeving: Hier volstaat het dat er een zender
Lineair model is. Deze zender externaliseert een gedacht of een gevoel. De
boodschap kan worden opgemerkt door een ander en die kan
daar iets mee doen maar dat is hier niet noodzakelijk om van
communicatie te kunnen spreken. Lineair proces
LVR
, Lineair model § Verbinding, verkeersgemeenschap: geeft aan dat
communicatie een transport of vervoer van data inhoudt.
Nadruk ligt op proces van zenden. Lineair proces
§ Uitwisseling van gedachten & informatie: klemtoon ligt op de
Circulerend communicatie-actoren. A wisselt gedachten uit met B. Beide
hebben dus gedachten. Er is geen start- en eindpunt. Circulair
proces
à Lineair model: communicatie gaat van A nr B
à Circulerend model: het is een cirkel reactie.
Mededeling, kennisgeving:
- Aanwezigheid van zender die gedachte of gevoel externaliseert volstaat.
Externaliseert: iets naar buiten brengen
- Wat meegedeeld wordt, is bepaald: gedachten of gevoel. Communicatie gaat
over gedachten & gevoelens
- Of de externalisering bewust gebeurt, doet niet Een ontvanger hoeft niet
- Of er een ontvanger is, doet niet terzake.
- Communicatie wordt gezien al lineair proces. Lineair want er moet geen
ontvanger zijn -> dus er moet geen terugkoppeling zijn.
Verbinding, verkeersgemeenschap:
- Klemton ligt hier op het transport van data-> het proces van zenden
- Wat betekenis, inhoud is van wat verzonden wordt maakt niet uit, het gaat
over data (gegevens)
- Tussen zender en ontvanger – die niet noodzakelijk menselijk zijn – is een
verbinding.
- Dit proces wordt ook als iets lineair verondersteld.
Uitwisseling gedachten & gevoelens:
- Communicatie houdt in dat een zender gedachten omzet in iets wat kan
uitgewisseld worden met een ontvanger, die daarmee gedachte kan vormen.
- De klemtoon ligt hier op communicatie-actoren: zender en ontvanger en op
de interactie tussen beiden.
- Communicatie wordt hier gezien als een circulair proces. (uitwisseling)
Verschil tussen betekenis mededeling en uitwisseling:
- Als je communicatie definieert als een mededeling van A nr B, neem je het
standpunt van zender A in. Je kan dus onderscheidt maken tussen:
o Geslaagde communicatie: B begrijpt de boodschap van A, zoals A die
bedoeld heeft
o Miscommunicatie
- Uitwisseling: perfect mogelijk dat B de boodschap van A op zijn eigen manier
interpreteert en dus niet op de manier zoals A haar bedoeld heeft.
o Het volstaat dat A ged^mpachten meedeelt en dat die mededeling
gedachten oproept bij B.
LVR
, o Wat B ook doet met of denkt van de gedachten van A, het is en blijft
communicatie.
3) Van Den Bulck -> man van de massacommunicatie
“Een (1) proces waarbij een (2) zender (3) bewustzijnsinhouden in (4)verbale tekens
(5) omzet en aan (6) een of meerdere ontvangers (7) kenbaar maakt, waarna deze
ontvanger(s) de bewustzijnsinhouden (8) opneemt”
- Communicatie is een proces (lineair? Circulair?) waarin twee soorten actoren
betrokken zijn: zender en ontvanger.
- Actoren wisselen verbale tekens uit, die voortkomen uit een weer worden
omgezet in bewustzijnsinhouden (gedachten, gevoelens)
- De zender handelt doelgericht (intensioneel) en bewust
- Communicatie moet geslaagd zijn: de bedoelde ontvanger moet de verbale
tekens weer omzetten in de bedoelde bewustzijnsinhouden.
- Vraag: waarin verschilt deze definitie van de vorige, van Oomkes?
- Communicatie is geslaagd = wil niet zeggen dat de betekenis van zender &
ontvanger hetzelfde zijn. Bv. Je zegt iets dat je positief bedoelt -> ontvanger
pikt dat op en reageert negatief, hij pakt het negatief op. Voor Van Den Bulck
is deze communicatie toch geslaagd.
- Verbale tekens & bewustzijn deze dingen daar zijn eisen aan.
- Examenvraag vorig jaar: “leg uit wrm definitie van VDB problematisch is in
tijden van succesrijke platformen van YouTube, Pinterest. Geef definitie en
verband. -> probleem? Die dingen zijn beeld georiënteerd -> non-verbale
communicatie
Boek:
- Zo’n omschrijving impliceert dat communicatie bewust, bedoeld, verbaal en
geslaagd is. Maar zo eenvoudig is het niet. Er zijn een aantal punten die
verduidelijkt moeten worden.
- Moet communicatie een ontvanger bereiken?
o Wat betekent kenbaar maken? Houdt dat in dat het alleen mogelijk
moet zijn dat mensen de boodschap ontvangen? Dan is het niet
belangrijk of er echt wel iemand is die de boodschap waarneemt.
o Heel wat internetgebruikers ontwerpen bv. Hun eigen site of blog.
Veel van die sites worden wss niet door anderen bekeken. Maar het
feit dat een individu een inhoud kenbaar wil maken, zorgt ervoor dat
het onder de rubriek ‘communicatie’ valt.
- Moet communicatie de juiste ontvanger bereiken?
o Bv. Als je na ruzie met ouders op trap blijft zitten om toch iets op te
nemen van gesprek wat ze over je zeggen dan is dit ook
communicatie, ookal was de boodschap niet voor jou bedoelt.
- Moet communicatie geslaagd zijn?
o Communicatie kan geslaagd zijn door het gewenste effect te hebben:
bv. Je vraagt mag ik een sigaret en je krijgt een sigaret.
LVR
, o Communicatie kan ook geslaagd zijn wnr boodschap juist is begrepen
maar het gewenste effect uit blijft. Bv. Je vraagt sigaret maar je krijgt
geen omdat hij weet dat je gestopt bent.
o Eenvoudig gezegd: als je het communicatiegehalte van een situatie
moet beoordelen, doet het er niet toe of de boodschapoverdracht al
dan niet geslaagd is.
- Moet communicatie bewust zijn?
o Om van communicatie te spreken is het noodzakelijk dat een
welbepaalde bewustzijnsinhoud in tekens wordt omgezet. Het doet er
niet toe of de zender zich daarvan bewust is.
o Bv. Je besluit dat een vrouw zwanger is door haar dikke ronde buik.
(dikke ronde buik is informatie en geen communicatie). Wanneer die
vrouw door pijn haar handen op rug zet (wat bijna automatisch
gebeurd) spreken we van communicatie want hiermee toont ze jou
dat ze pijn heeft. Maar vrouw is vaak niet bewust dat ze haar handen
zo op rug legt.
- Moet communicatie intentioneel of bedoeld zijn?
o Vooral de aanhangers van een gedragscommunicatieve visie
beschouwen alle vormen van expressie – ongeacht de intenties die
aan de basis liggen – als communicatie.
o Zelf zwijgen kan communicatie zijn bv. Geladen stilte na een ruzie.
- Moet communicatie verbaal zijn?
o Alle gedrag met en zonder woorden is communicatie. Bv/
lichaamstaal.
- Samenvattend:
o Het intentionaliteitscriterium bepaalt definitie: bedoeling zender
centraal. Communicatie als een proces van informatie overbrengen.
o Effectiviteitscriterium: de geslaagdheid van het proces is een
voorwaarde om over communicatie te spreken
o Interactiviteitscriterium: hier staat de volstrekte gelijkwaardigheid
tussen zender en ontvanger voorop.
4) Fauconnier: “communicatie is (1) het proces waardoor (2) een zender (3)
bewustzijnsinhouden (4) overdraagt of (5) tracht over te dragen aan (6) een of meer
ontvangers en dit door middel van (7) een kanaal, (8) signalen en (9) tekens.
- Proces
- 1 of meer ontvangers
- Zender brengt bewustzijns over of probeert dat te doen (bij VDB moet het
overgedragen worden)
- Kanaal, signaal en tekens
LVR
