samenvatting werk en welzijn

Werk en welzijn
1. Werkgeluk
1.1 geschiedenis van werk(geluk)
 prehistorie
o jager verzamelaars trekken rond
o we werken om te overleven
 je deelt alles
 er zijn geen verwachtingen van geluk  ze zijn al blij dat ze
leven
 je doet het gewoon
 landbouwrevolutie
o ze gaan sedentair leven = leven op 1 plek
o dieren domesticeren = dieren tot eigen kring houden
o opslaan van goederen voor de winter
 meer opbrengt en voedseloverschotten  succes voor
biologische overleven  een enorme bevolkingstoename
 psychologische nederlaag
 werkgeluk daalt  want je moet plannen, hopen…
 er ontstaan angst en onzekerheid over het weer,
oogst…
o werk begint aan te voelen als een straf  want mensen die niet
werken zijn rijk en staan aan de top van de samenleving
o als je niet werkt ben je lui !
 steden en ambachten
o in steden ontstaan er gilden = groepen van mensen die zich
specialiseren in bepaald werk  door het enorme voedsel overschot
is niet iedereen meer nodig op het land
 werken blijft voelen als een vorm van straf
 MAAR je krijgt wel een vorm van trots, tevredenheid… van de
producten die je aflevert
o Karl Marx
 Verlichtingsfilosoof = uit werk kan je waardigheid en geluk
halen
 Randvoorwaarden
o Goede arbeidsomstandigheden
o Eerlijk loon
o Afwisselend werk
o Werk dat betekenis heeft doordat ze het leed
van anderen verzacht of hun genot vergroot
 Hoop op gelukkig werkleven sijpelt door
 industriële revolutie (1800-1920)
o opdeling in kleine stapjes – iedereen is een radar in een groter
geheel
 het eindproduct is niet zichtbaar
 er is weinig ambachtelijke kennis nodig
 saai
 repetitief


1

,  hoge tijdsdruk
 …
 Gevaarlijke werkomstandigheden
o Mensen hebben een inkomen nodig om bepaalde dingen te kunnen
kopen
o Er is weinig vrije tijd  werken in shiften
o Voor- en nadelen
 Voordelen
 Meer zekerheid over primaire levensbehoeften
 Nadelen
 Stijging van de individualisering
 Welvaartsziekten (bv. stress)
 Ritme van mensen en natuur werden ontkoppeld
 tijdperk van tevredenheid (1950-1995)
o na WO2
o werk wordt veiliger, minder werkuren, vakanties en hogere lonen
o werk en privé wordt terug gescheiden  als je thuis bent is het werk
klaar
o hoge tevredenheid op het werk
 werk is labor = inspanning
 werk is opus = uitdaging en zelfverwezenlijking
o latente deprivatiemodel = stelt dat arbeid een aantal functies
vervult die cruciaal zijn voor het psychisch welzijn van de mens en
cruciaal is voor de maatschappij  Marie Jahoda = onderzocht de
impact van werkloosheid op bijna 500 families in een kleine
gemeenschap in Duitsland (Jaren1920). De enige fabriek in de
gemeenschap slootwaardoor veel families hun inkomsten verloren.
Ze merkte dat de gevolgen voor de ex‐werknemers verder gingen
dan enkel het verlies vaneen inkomen
 manifeste functie = de eigenlijke functies waarom men arbeid
verricht
 het verschaft mensen een inkomen
 materiële voordelen
 latente functies = worden niet als essentieel beschouwt
 gestructureerd verloop van de dag
 sociale steun
 deel uitmaken van een collectief doel
 status / persoonlijke identiteit
 deel nemen aan betekenisvolle activiteiten  de kans
krijgen om zich te ontwikkelen en te groeien
 broaden-and-build effect
 gelukkig op het werk
o mentale reserve  veerkracht voor op mindere
momenten
o productiever en creatiever
o aangenamere gevoelens
 emotional spill = de gevoelens van op het werk neem je mee
naar huis en omgekeerd
 tegenkanting bij latente deprivatiemodel
 niet al het werk is fijn of goed

2

,  werk is geen vereiste voor een goede mentale
gezondheid
(bv. een man die aan de lopende band staat kan
gelukkiger zijn dan een man zonder werk WANT zo stijgt je
geluk-niveau met 20% als je van ongewenst werkloos naar
niet werkloos gaat)
 kwalitatief werk is dus niet enkel de afwezigheid van
pathologie / ernstige belasting MAAR het is ook de
aanwezigheid van een algemeen gevoel van tevredenheid /
optimale uitdaging / ontplooiing
 nu  hoge verwachtingen
o werk biedt mogelijkheid tot veel levensgeluk
o er worden eisen gesteld
 goed loon
 Voldoende vakantie
 Leuke collega’s
 Toffe job
 Promotie
 …

1.2 werkgeluk – het concept
 hedonistisch werkgeluk (HWG) = ze meet geluk volgens de mate waarin
iemand veel positieve en weinig negatieve emoties ervaart en volgens de
totale tevredenheid over het leven
(bv. subsidies voor sociaal engagement, aandacht voor werk en geluk in
het onderwijs…)
o maximaliseren van plezier en minimaliseren van pijn
 geen grootste projecten en grote inspanningen waarvoor je
moet zwoegen om een levensdoel te bereiken
 eudemonisch werkgeluk (EWG) = de verwezenlijking van het potentieel
dat in je aanwezig is
o zinvolle activiteiten
o engagement, interesse, autonomie, enthousiasme…
o in de flow zitten  volledig in een activiteit opgaan
o te vinden in streven en ijveren
 veel tijd en energie steken om werkdoelen te bereiken
 zelf pijn en lijder om deze te bereiken
 HWG en EWG  de combinatie is ideaal
o ijveren zonder te genieten is een gebrekkige geluk strategie net als
genieten zonder ijveren
 MAAR EWG is niet altijd haalbaar in elk werkdomein
 Dit soort geluk kan je ook vinden buiten het werk
 Werkgeluk
o Werktevredenheid = hoe tevreden ben jij op je werk?
 Cognitief-evaluatief proces
 Gevoelsmatige component
 Vereist een vogelperspectief
 Stabiel over de jaren heen
 Aanvarend en lage verwachtingsgraad
 Afhankelijk van…

3

,  Zelfbedrog = zeg je dat je gelukkiger bent dan dat je
eigenlijk bent…
 Genen
 Omgevingsfactoren
o Loon
o Evenwicht tussen werk en privé
o Veiligheid en gezondheid op het werk
o Relatie met de baas en collega’s
o Interessant werk
o Werkplezier = als je 100 voorbijgaande gevoelens zou hebben op
een typische werkdag hoeveel daarvan zijn er dan positief en
hoeveel negatief?
 Gevoelens zijn over het algemeen kort
 Gelijktijdigheid van goede en slechte affecten = je kan op één
moment je zowel slecht als goed voelen maar 1 emotie neemt
altijd de bovenhand
 Onderzoek = als we aan mensen vragen dan des te hoger
hun positieve affecten des te lager hun negatieve affecten 
negatieve correlatie
 2 dimensies
 Prettigheid = hoe aangenaam is
het?
 Activerend / prikkelen = hoe
prikkelend en stimulerend is het?
 4 categorieën
 Vreugde (P+ en A+) = zet je aan
om iets te doen en het voel
prettig
 Stress (P- en A+) = het is een
negatie fgevoel maar mensen komen erdoor wel op
gang
 Comfort (P+ en A-) = je voelt je goed maar je doet niks
 Verdriet (P- en A-) = je voelt je slecht en je doet niks
 Ideaal = minstens 2/3 gevoelens die je ervaart dienen positief
te zijn
 Afhankelijk van…
 Je affectieve stijl
 Of je extravert of eerder neurotisch bent
 Omstandigheden waarin je werkt / leeft
o Actief engagement = hoe geëngageerd ben je om werk te
verrichten – toegewijd aan de organisatie – intrinsiek gemotiveerd
(bv. dat je het niet erg vindt om wat extra uren te werken)
 Duurzame, positieve en vervullende staat van actieve
betrokkenheid bij je baan
 Toegewijd aan je organisatie en haar doelen
 Emoties
 Motivatie
 Volharding
 …
 Afhankelijk van…

4