1. Vergiftigingen door huishoudproducten en geneesmiddelen
1. Inleiding
➢ Telefoonnummer antigifcentrum: 070 245 245 -> examenvraag
➢ In bijna de helft van de gevallen zijn kinderen tussen de 0-4 jaar het slachtoffer van
intoxicaties.
➢ Accidentele intoxicaties komen het meeste voor en vrijwillige intoxicaties zijn meestal
pogingen tot zelfdoding.
➢ Risicoproducten: geneesmiddelen, chemische producten met inbegrip van
huishoudproducten, pesticiden, planten
➢ Geneesmiddelen die de meeste fataliteiten veroorzaken zijn: sedativa en hypnotica,
stimulantia en drugs, antipsychotica, CVS geneesmiddelen (vaak therapeutische
vergissingen want nauwe therapeutische marge), paracetamol, opioïden, alcoholen en
SSRI’s
➢ Afwezigheid van klachten in de beginfase van een intoxicatie wil niet zeggen dat er
geen gevaar is! Er bestaat niet altijd een correlatie tussen de ernst van de eerste
symptomen en de verdere evolutie.
➢ Kinderen worden voornamelijk via de mond blootgesteld (exploratiegedrag) bij
volwassenen gebeuren intoxicaties meestal door het overgieten van producten in
drankflessen.
2. Huishoudproducten
Producten die bijten: Caustica
Het gaat hier om sterke zuren (ontkalkers, autobatterijen, soldeerpasta,
gevelreinigers en ontstoppers) en sterke basen (poeders voor vaatwasmachine, ontstoppers,
ovenreinigers, ammoniak ongebluste kalk en cement). Er bestaan ook caustica waarvan de pH
eerder neutraal is (oplossingen van quaternaire ammoniumzouten en fenol).
Het zijn producten die de menselijke weefsels aantasten. Je krijgt ernstige brandwonden van de
huid, ogen en maag-darmstelsel.
Voorzorgsmaatregelen: veiligheidsbril & handschoenen, kinderen uit de buurt houden
Ernst van de blootstelling hangt af van:
➢ pH
➢ concentratie
➢ duur van contact
➢ neutraliserende substanties (voedsel in de maag), mogelijkheid om in weefsels door te
dringen (molecuulgrootte, graad van dissociatie)
EHBO:
,Bij huid of oogcontact: overvloedig spoelen met water gedurende minstens 10min. Wegspoelen
van het aangetaste oog zodat er geen product in het andere ook terecht komt. Voorkomen dat er
te veel geknipperd wordt.
Orale inname: niet laten braken want verergert de schade en geen actieve kool. Caustica
adsorberen niet aan actieve kool. Vaak dringende ziekenhuisopname vereist.
Effect bij zuren: coagulatie-necrose met korst -> minder diepe letsels. Na grondig spoelen
breiden de letsels vaak niet verder uit. Symptomen verschijnen onmiddellijk.
Effect bij basen: liquefactie-necrose -> diepe letsels die verder kunnen uitbreiden. Symptomen
verschijnen pas laattijdig.
Petroleumproducten en oplosmiddelen
Voorbeelden: white spirit, petroleum, benzine, diesel, motorolie, mazout, meubelvernieuwers
en aanmaakvloeistof
Producten worden vaak ingeademd bij gebruik in een slecht-geventileerde ruimte. Geeft risico
op chemische pneumonie. Sommige oplosmiddelen komen na inhalatie in de bloedcirculatie
terecht wat intoxicatie tot gevolg heeft.
EHBO bij inslikken: kleine hoeveelheden die ingeslikt worden geven geen algemene
vergiftigingsverschijnselen en zijn niet zo ernstig. Niet laten braken, want bij braken kan er een
kleine hoeveelheid in de longen terecht komen wat leidt tot ernstige longontsteking dus best
antibraakmiddel geven.
Producten die schuimen of detergentia
Voorbeelden: anionische of niet-ionische detergenten als belangrijkste bestanddeel van zeep,
badschuim of afwasmiddel.
Symptomen: hoest, keelpijn, irritatie van mondslijmvlies, nausea, braken en buikpijn
EHBO: niet laten braken en ook niet laten drinken gedurende één uur want anders krijg je
schuimvorming in het lichaam. Best iets droog eten zoals een koek.
Bleekwater (hypochloriet, javel)
60% van de intoxicaties met bleekwater is door te mengen met andere producten. Inhalatie van
bleekwater gebeurt meestal door het te mengen met ammoniak of een ontkalker. Bij het mengen
is er een hoger risico op het ontstaan van chloorgas wat zorgt voor irritatie van de luchtwegen,
eventueel aantasting van de longalveolen.
EHBO:
Bij orale inname van een kleine hoeveelheid is het redelijk ongevaarlijk. Beetje water laten
drinken.
Vloeibare wasmiddelen in capsule
Worden vaak verward met snoepjes door kinderen.
Wanneer ze op lichaamstemperatuur worden
vastgehouden gaat de verpakking zeer snel opengaan.
Ze kunnen ook openbarsten tijdens het inslikken wat
zorgt voor verstikking.
EHBO:
Bij oogcontact mogelijk ernstig irritatie, 10 minuten spoelen met water.
Bij inslikken niet laten braken.
,3. Geneesmiddelen
Therapeutische vergissingen
Bij meer dan 2000 oproepen per jaar gaat het over een therapeutische vergissing bij het
toedienen van het geneesmiddel.
➢ Uiterlijke gelijkenis tussen producten (zelfde vorm, kleur)
➢ Naamgelijkenissen (bv. Efedrine en epinefrine)
➢ Producten die bestaan in verschillende presentatievormen en verschillende doseringen
➢ Sommige producten worden overgegoten in flessen die lijken op flessen van
hoestsiropen maar eigenlijk niet oraal mogen worden ingenomen
➢ Vergissing van innameweg
Sommige geneesmiddelen geven pas na lange tijd symptomen van overdosis.
Risicofactoren voor therapeutische vergissingen:
➢ Stresssituaties: spoedgevallen, reanimaties, wenende baby’s op de achtergrond
➢ Nacht, donker
➢ Visusstoornissen ‘bril niet opgezet’
➢ Geheugenstoornissen
➢ Geneesmiddelen met een nauwe therapeutische marge
➢ Een geneesmiddel dat bestaat uit verschillende vormen (druppels, siroop, comprimé)
➢ Kinderen met chronische ziekten (astma, COPD)
➢ Onervarenheid in het verzorgen van kinderen
➢ Complexe instructies (bv dosis afmeten met doseerpipet)
Preventie nodig op verschillende niveau’s!
Algemene aanpak van acute intoxicaties
Eerst bij de patiënt de vitale functies controleren en ondersteunen. = medische hulp vragen
ABCDE = airway, breathing, circulation, disability en exposure
Andere condities patiënt checken: onderliggende morbiditeiten zoals diabetes, toedieningsweg
weten, weten hoeveel tijd er verlopen is tussen de inname en de symptomen.
Wat men in het ziekenhuis doet: basisondersteuning via ABC principe, systemische evaluatie
van neurologische functies, cardiopulmonale status, GI-tractus en lever, nier en blaasfunctie,
musculoskeletaal skelet, autonoom zenuwstelsel, speeksel en traanvorming en huid
Toxidromen
➔ Zie les Covaci en Alexander
Maatregelen om niet geresorbeerd gif te verwijderen ‘decontaminatie’
, Contact Maatregelen
Huidcontact ➢ Langdurig spoelen met water
➢ Bij verbranding door een alkalisch
product moet nog langer gespoeld
worden
➢ Bij contact met HF behandelen met
calciumzouten.
Oogcontact ➢ Spoelen met lauw water of
fysiologische oplossing gedurende
minstens 10 minuten
➢ Opletten dat het verontreinigde
spoelwater niet in het gezonde oog
terechtkomt
➢ Spoelen kan vooraf gegaan worden
door indruppelen van een lokaal
anestheticum
➢ Oogarts
Inhalatie ➢ Slachtoffer zo snel mogelijk
verwijderen uit de verontreinigde
ruimte -> let op de windrichting
Inname ➢ Actieve kool: zodat de opname
verhinderd kan worden
➢ Mag niet toegediend worden indien er
kans is dat de actieve kool in de
luchtwegen terecht komt
➢ Dosis actieve kool: 1 g/kg bij een
volwassene minstens 50 g
➢ Maaglediging: maagspoeling veel
toegepast in ziekenhuis, hoewel er
geen indicaties zijn voor dit gebruik
➢ Opwekken van braken met
ipecastroop: enkel in situaties waarbij
je niet naar een ziekenhuis kan gaan
➢ Laxativa: geen indicaties om dit te
gebruiken
➢ Totale darmlavage: vooral bij mensen
die illegale drugspakketjes gaan
smokkelen, wanneer deze opengaan
in de darm kan dit fataal zijn en doet
men een darmlavage met poly-
ethyleenoplossingen
Versterkte diurese en alkalische diurese
