INTERCULTURELE COMMUNICATE
HOOFDSTUK 1: WAT IS CULTUUR
1.1 DEFINITIE
=> Het geheel van normen, waarden, tradities, regels, kunstuitingen enz. van een land volk of
groep
Cultuur met grote C
= literatuur, kunst, muziek, theater, musea en bouwkunst
Cultuur met een kleine C
= volksfeesten, kermiskoers, Breughelfestijn…
1.2 CULTUUR IS AANGELEERD
1.2.1 ZICHTBARE ELEMENTEN
Als je als toerist een land bezoekt, word je onmiddellijk geconfronteerd met de zichtbare elementen
van een cultuur: de chaotische verkeerssituatie in India, de straatmuzikanten in Frankrijk, torenhoge
flatgebouwen in New York….
1.2.2 ONZICHTBARE ELEMENTEN
Dit gaat over gewoonten, de reden waarom iemand zich gedraagt zoals hij/zij dat doet. Kom je
precies op tijd ergens toe? Te vroeg of te laat en is dat ook in orde? Tijdens de opvoeding van het
kind worden heel veel waarden en normen ingeprent.
Daarnaast leren we sommige regels door socialisatie, we worden ‘opgevoed’ door onze peer-
groep. Zo zie je dat tieners dikwijls dezelfde jeans dragen, elkaar op een eigen manier begroeten,
en regels hebben over hoe ze communiceren via de sociale media.
1.2.3 DE CULTURELE IJSBERG
Een metafoor die dikwijls gebruikt wordt om de relatie tussen de zichtbare en onzichtbare
elementen duidelijk te maken is de ‘culturele ijsberg’.
- We zien maar een klein gedeelte van de ‘cultuur’ van het land: de architectuur, het verkeer, de
gastronomie… Ook bij een ijsberg steekt maar een klein gedeelte boven het water (10%)
- De normen, waarden, overtuigingen van een cultuur zijn in eerste instantie onzichtbaar maar
bepalen het gedrag en de perceptie. Ze zijn “belangrijker” dan wat je ziet. (90%)
- Denk aan de “Titanic”. Die liep lek op een ijsberg. Die metafoor is ook van toepassing op
interculturele communicatie. De misverstanden onstaan doordat de conversatie “lek” loopt op
het onzichtbare gedeelte.
,- Inwoners van een land kunnen de cultuur van hun eigen land als eenduidig definiëren en zullen
in wezen hetzelfde zeggen over een bep. onderwerp => FOUT
- Iets kan anders betekenen in een andere cultuur ook als het dezelfde taal is (free speech)
Perceptie van een andere cultuur
Factoren die een rol spelen bij hoe we een andere cultuur ervaren:
Emotionele factoren (=subjectieve factoren)
Zichtbare factoren
Heb je contact met de cultuur?
Wat is een stereotype?
= overdreven, vast beeld (van iets of iemand) dat niet helemaal met de werkelijkheid klopt. Het is
vaak een vooroordeel of negatief denkbeeld en wordt vaak gebruikt als rechtvaardiging van bepaalde
discriminerende acties
Culturele misverstanden vermijden:
- Keep an open mind: met een open, onbevangen blik kijken. Niet te snel oordelen of veroordelen
- Ask questions: stel vragen over de verschillen die je opmerkt, of onverklaarbare elementen.
Probeer op een neutrale manier het “WAAROM” te achterhalen
- Be aware of your own cultural dispositions: wees bewust van je eigen vooroordelen, van je
eigen culturele programmering
1.3 CULTURELE PROGRAMMERING
Geert Hofstede, sociaal psycholoog en antropoloog, en een expert op het gebied van interculturele
communicatie geeft de volgende def. van cultuur: “De collectieve mentale programmering die leden
van één groep onderscheidt van die andere groepen.”
De programmering gebeurt via
Opvoeding
Socialisatie
Normen en waarden
Waarneming
Culturele programmering maakt ons niet tot culturele robots. Iedere persoon is een uniek individu
en kan nog steeds zelf zijn keuzes maken.
De menselijke natuur is dwingend (honger, dorst, territoriumdrang)
Cultuur leert jou hoe daarmee om te gaan
Het individu neemt de uiteindelijke beslissing
, 1.4 CULTUUR EN SUBCULTUREN
Subcultuur = onderdeel van een grotere, dominante cultuur, met andere opvattingen dan die in
de dominante cultuur, met andere normen, gewoonten, bv. op basis van gender, leeftijd
(jongerencultuur), locatie, etniciteit…
Subcultuur kan bepaald worden door generatie waartoe men behoort. Dit gaat samen met
consumentengedrag -> vaak kopen mensen van een bep. subcultuur dezelfde merken en
producten
Er zijn niet alleen verschillen tussen subculturen, maar ook heel wat overeenkomsten. Culturen
kunnen elkaar ook overlappen.
Generaties: belangrijke raakpunten met leeftijdgenoten
Zelfde leeftijd
o Zelfde gebeurtenissen als kind, tiener etc.
o Historische mijlpalen
o Economische situatie
o Zelfde beelden, taal, cultuur, waarden etc.
Zorgt voor andere trends
o Bv. generatie huidige 60ers: weinig zorgen, geboren na oorlog, economische bloei etc.
o Bv. generatie huidige 20ers: economische crisis = veel onzekerheid, nood aan zekerheid
(meer studeren)
o Wat met huidige generatie tieners? Impact coronacrisis op consumentengedrag?
Ook wel:
Generatie Y Prestatiegeneratie, Grenzeloze generatie, Millennials, Screenagers, Echoboomers, Mediageneratie,
Game Generation, Achterbankgeneratie, Peter Pan Generatie
Geboren->
1980-1994 Jong tijdens: informatietijdperk, dreiging van terroristische aanslagen
Kenmerken: authentiek, zelfverzekerd, actief op het internet, gemakzuchtig
Ook wel:
Generatie Z Digital Natives, Netgeneratie, Multitasking generatie,
Appen, snappen, insta
Geboren
1990-2000 Jong tijdens: digitale tijdperk, economische crisis
Kenmerken: internet is vanzelfsprekend, multitasken
Ook wel: Google kids, Gen A, Global Generation, Generation Glasses, Groeien op met de Ipad
Generatie Er bestaan geen herinneringen aan een wereld zonder internet of computers
Alpha
Jong tijdens: economische malaise, bezuinigingen, groeiende technologische kennis.
Geboren
2000-2011 Kenmerken: beter opgeleid dan ooit, materialistisch
