Samenvatting STEM (sterk in STEM - Stephanie Vervaet)
Hoofdstuk 1) Meerwaarde van STEM - Waarom
1) Maatschappelijke drijfveren
1.1) STEM en de arbeidsmarkt
STEM = combinatie van 4 disciplines
1) Wetenschappen (Science)
2) Techniek (Technology)
3) Ingenieurswetenschappen (Engineering)
4) Wiskunde (Mathematics)
De overheid stimuleert STEM-onderwijs om tegemoet te komen aan de
behoeften van de kenniseconomie en de bijhorende arbeidsmarkt die
onze maatschappij kenmerkt.
STEM biedt uitdagingen op de arbeidsmarkt.
→ Nood aan innovatie! (STEM-beroepen)
→ Knelpuntberoepen
1.2) STEM en het maatschappelijk engagement
Stem kan een belangrijke bijdrage leveren aan de vele uitdagingen die onze samenleving momenteel kenmerken,
zoals mobiliteit, klimaatveranderingen, gezondheidszorg,...
→ STEM sluit sterk aan bij ‘mens en maatschappij’
STEM inzetten in de klas via kleinere en grotere uitdagingen vanuit de maatschappij, of de eigen leefwereld.
→ Deze probleemoplossingsgerichte werkwijze blijkt bijvoorbeeld een belangrijke trigger voor betrokkenheid bij
duurzame energie.
1
, 2) STEM voor het kind
De meerwaarde van STEM ligt op de taalontwikkeling van ieder kind, ongeacht zijn of haar latere studies of
beroepskeuzes.
→ Emancipatie en maatschappelijke participatie van ieder kind
Praktijkervaringen leren ons dat STEM kinderen kan laten groeien in hun welbevinden, betrokkenheid en
eigenwaarde
2.1) STEM-geletterdheid
STEM-geletterdheid:
→ Inzichten en praktijken uit de wetenschappen, techniek, wiskunde en ingenieurswetenschappen begrijpt en
hiermee aan de slag kan gaan om beslissingen te nemen en problemen op te lossen.
→ Kritisch bewustzijn ontwikkelen over de rol die STEM speelt in de maatschappij
STEM kan een bijdrage leveren tot het oplossen van problemen in de wereld, maar creëert vaak ook nieuwe
uitdagingen
21e eeuwse competenties:
→ innovatief denken, flexibiliteit en
verantwoordelijkheidszin
2.2) STEM maakt concreet
STEM staat voor het oplossen van problemen
binnen betekenisvolle situaties
→ Via STEM-inzichten en STEM-praktijken
→ STEM maakt leerinhouden concreet
→ Bv: mengen, oplossen,
aggregatietoestand,
hoeveelheden, meten,...
Kinderen maken zich inhouden eigen, deze zijn vaak abstract.
→ Het ontbreken van een expliciete koppeling tussen een abstract inzicht en een concrete voorstelling of ervaring.
→ Inzichten blijven vaak achterwege wanneer ze niet gelinkt kunnen worden vanuit concrete ervaringen
STEM-onderwijs = het creëren van de koppeling tussen inzicht en ervaring
→ STEM maakt inhouden vanuit wetenschappen, wiskunde en techniek concreet en betekenisvol door kinderen
vanuit levensechte situaties aan de slag te laten gaan met zaken zoals energie, snelheid, druk, tijd,...
STEM steunt op probleemgecentreerd leren, hierdoor worden heel wat domeinoverstijgende vaardigheden en
attitudes ingezet. Dit gebeurt in een betekenisvolle en concrete situatie
→ Bv: plannen, concluderen, aandachtig blijven, …
2
, 2.3) STEM als hefboom
STEM als hefboom voor de ontwikkeling van kleuters:
→ Sterktes en interesses ontdekken en ontplooien
→ Bv: technisch vernuft, onderzoekende houding, oplossingsgerichte aard
→ Welbevinden, betrokkenheid, eigenwaarde,...
→ STEM staat voor het oplossen van problemen binnen betekenisvolle situaties via STEM-inzichten en -praktijken
→ Nood aan roldoorbreking en stereotypen vermijden (De meisjes spelen in de poppenhoek, jongens in de
timmerhoek)
STEM-onderwijs kan worden beschouwd als een hefboom voor de ruimere onderwijskansen van kinderen.
→ De manier waarop kinderen leren, het leren van geïsoleerde losstaande feiten en vaardigheden naar het
werken en leren zoals wetenschappers, wiskundigen, ingenieurs, ontwerpers, programmeurs, technici,...
Specifieke aanpak:
→ Actief leren waarbij concreet-aanschouwelijk wordt gewerkt vanuit betekenisvolle situaties.
→ Kinderen krijgen de kans om bij te sturen, te verbeteren,... opdat ze een zo goed mogelijk resultaat bekomen.
Wisselwerking tussen STEM en taal:
→ Taal speelt een belangrijke rol binnen STEM, maar biedt tegelijkertijd kansen om de taalontwikkeling van
kleuters te stimuleren.
In STEM gaan doen en denken hand-in-hand, waarbij kleuters al handelend hun gedachten kenbaar kunnen
maken.
2.4) STEMmige kleuters
STEMmige kleuters:
→ Aansluiting bij een natuurlijke manier van leren
→ Het is niet vanzelfsprekend
STEM ligt in het verlengde van de natuurlijke manier van leren
van kinderen. Kleuters zijn bezig met een wereld om zich heen
op te bouwen. De klemtoon ligt op ervaringen opdoen. De kleuters leggen daarbij een onderzoekende houding
aan de dag, waarbij ze de wereld verkennen met hun handen, met hun gehele lichaam.
→ Proces van verkennen staat centraal
3) Samengevat: STEM bereidt voor op de toekomst
Maatschappelijke drijfveer:
→ Doorstromen naar STEM-opleidingen en -beroepen
→ Voorbereiden op de latere arbeidsmarkt
→ Het gaat over emancipatie en maatschappelijke participatie van ieder kind
→ STEM-geletterdheid
→ 21ste- eeuwse competenties
→ Welbevinden, betrokkenheid, eigenwaarde,...
→ Het stimuleren van de brede ontwikkeling van kleuters
→ Op een kritische en creatieve wijze vragen stellen, antwoorden zoeken, overwegingen maken, beslissingen
nemen, problemen oplossen,...
3
, Hoofdstuk 2) STEM ontrafeld - Wat
1) De fysische wereld
Oplossen van betekenisvolle problemen via een krachtige speel- en leeromgeving waarin een samenspel
plaatsvindt van verschillende STEM-disciplines.
→Het opbouwen van wetenschappelijke, technische en wiskundige inzichten, concepten en praktijken en het
inzetten ervan om complexe vragen of een levensecht probleem op
te lossen. STEM binnen onderwijs is dus het samenbrengen van de
diverse componenten van het letterwoord teneinde
maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen in samenhang
te identificeren, onderzoekend op te lossen en erover te
communiceren
→ STEM-geletterdheid
→ Het oplossen van problemen staat centraal
Fysische wereld:
→ Mens wil greep krijgen (begrijpen, gebruiken, beïnvloeden,... om
uitdagingen het hoofd te kunnen bieden)
→ Brede ervaringsbasis
1.1) Brede ervaringsbasis
Exploreren als basis:
→ Verkennen van de fysische wereld
→ Via zintuigen, door te bewegen, door te manipuleren met handen
en voeten,... voeling krijgen met materialen, fenomenen,...
→ Brede ervaringsbasis
→ Intuïtieve intelligentie (verbeeldingskracht en voeling hebben ten
aanzien van wat er zich afspeelt)
→ Veelvuldig ervaringen opdoen met fenomenen en materialen (brede ervaringsbasis)
→ Hoe??? (uitlokken, spontaan)
→ Vanuit exploratie kunnen uitdagingen ontstaan
→ Exploratie is vaak voorafgaand nodig, in het bijzonder bij jonge kleuters
→ Kleuters stimuleren in hun onderzoekende houding
→ Loose parts (losse dingen die gemakkelijk te verplaatsen zijn en die op allerlei manieren kunnen worden
gebruikt, zoals buizen, touwen, ringen, plankjes, potjes, stenen, schelpen, takken,...)
2) Vier disciplines
Wetenschappen (S) - Onderzoeken Techniek (T) - Ontwerpen
- Zoeken naar antwoorden - Bedenken en maken van materiële oplossingen
Engineering (E) - Optimaliseren Wiskunde (M) - Toepassen
- Focus op het systematische proces waarbij - Getallen, meten, meetkunde,...
Onderzoeken, Ontwerpen en Optimaliseren
in relatie staat met elkaar
4
