HOOFDSTUK 9: PARTICIPATIE, BURGER EN MIDDENVELD
H11, deel over instrumenten voor burgerparticipatie
1. POLITIEKE VERVREEMDING: DE ‘KLOOF’ TUSSEN BURGER EN POLITIEK
1.1 WANTROUWEN EN ONMACHT
Politieke vervreemding: wantrouwen en onmacht
- Onmacht: interne onmacht (mensen zoals wij geen invloed in politiek), externe
onmacht (politici houden geen rekening met mijn wensen)
- Wantrouwen tegenover politieke instellingen (partijen en regering), politiek
personeel (politici zijn zakkenvullers), breder politieke regime (de democratie)
Vertrouwen in politieke regime (democratie) blijft overeind
Bevolking geeft veel steun aan dragende principes zoals vrijheid meningsuiting, vrije
verkiezingen
Meer wantrouwen tegenover politieke instellingen, zowel partijen als regering
steeds minder vertrouwen in federale uitvoerende en wetgevende macht
meer vertrouwen in lokale overheid
hoe hoger bestuursniveau, hoe minder vertrouwen
Groot wantrouwen in regering en ontevredenheid in beleid
1.2 EEN VERKLARINGSMODEL VOOR POLITIEKE VERVREEMDING
korte termijn: slecht presterend politiek systeem, aanslepende regeringscrisis…
neerwaartse knik vertrouwensonderzoeken
Langzaam stijgende politieke vervreemding in westerse democratie
Objectieve factoren kunnen dit niet verklaren (wanbeleid, zwakke politici,regering..)
Er zijn subjectieve factoren om de politieke vervreemding bij de bevolkingte verklaren zoals :
Individualisme
Subjectieve desinformatie
,Individualisme
Groeiend individualisme wordt ook omgezet in politiek individualisme.
Dierickx: 2 vormen politiek individualisme
- Defensief individualisme bij zwakkere groepen
Met gevoelens van onmacht en wantrouwen tegenover egoïsme van anderen,
zwakkere groepen voelen zicht hiervan het slachtoffer wat leidt tot afkeer en
onverschilligheid tegenover politiek
- Offensief individualisme bij sociaal bevoorrechten
Sterke individuen eisen rechten op in alle domeinen samenleving, politiek moet
voldoen aan hun eisen
Deze burger hecht zich minder aan verenigingen en politieke partijen die politiek
succes op langere termijn nastreven
verzwakking traditionele, politieke verbanden
versterking politiek individualisme
SUBJECTIEVE DESINFORMATIE te verklaren
- Door complexer wordend en onoverzichtelijk maatschappelijk leven voor burger én
overheid in hedendaagse democratie
- Door de houding burger en hun onvermogen om informatie over complexe
beleidsvoering te verwerken subjectieve desinformatie
Vervreemding is het grootst bij totaal verschillende groepen:
- Radicale actiegroepen (!)met overspannen verwachtingen op korte termijn-tgo de
politiek botsen op complexe realiteit en zijn dus teleurgesteld
- Laaggeschoolde groepen voelen zich machteloosheid tav complexiteit-zij hebben
wantrouwen door geen invloed te hebben op de politiek en politici houden geen
rekening met…
, 2. BURGERPARTICIPATIE
2.1 BURGERSCHAP EN DEMOCRATIE
In een democratie gaat het ook over controle van burgers op de macht, hoe geven burgers
richting aan een samenleving van verschillen?
Onderscheid tussen
- Directe democratie (burgers beslissen zelf over concrete beleidsvoorstellen)
- indirecte democratie (burgers delegeren beslissingsmacht aan de
vertegenwoordigers)
Nu vaak mengvorm: ‘hybride’ democratie (inhoud, organisatie burgerschap belangrijk)
Burgerschap en democratie kunnen niet zonder elkaar bestaan
Burgerschap is inherent aan activiteiten van de burgers in democratie.
Je moet het recht hebben om macht uit te oefenen. Status (wettelijk contract tussen
staat en individu, identiteitskaart)
Burger moeten ook verantwoordelijkheid opnemen, zodat macht effectief van hen uitgaat
op die grens tss recten en verantwoordelijkheid: burgerschap
2 lagen in burgerschap
- als status: wettelijk contracht tss staat en individu (id-kaart)
- sociale rol: actieve rol in gemeenschap
actief burgerschap: capacitiet van individu om actieve rol te spelen in publieke zaken
Verschillende vormen: in verenigingen, vakbonden, partijen, adviesraden, zelfhulpgroepen,
sociale media, publieke debatten,…
2.2 BURGERSCHAP EN VERDIEPING VAN DE DEMOCRATIE
Van beperkt tot uitoefenen van stemrecht en de strijd voor het bestuur van het volk.
Daarna ook praktijken van burgers die zich verenigingen om belangen collectief te
verdedigen. Met invloed in de beleidsvoorbereiding en in systeem van onderaanneming in
beleidsuitvoering.
invloed middenveld: aanvulling, uitholling parlementaire democratie
Vormen van inspraak via openbaar onderzoek en adviesraden
Emancipatiebeweging: minder paternalisme, meer inspraak eisen
Nieuwe themas op poltieke agenda zoals milieu, gelijke rechten…