Onze voorouders zagen een relatie tussen:
o Geest
o God(en)
o Fysieke gesteldheid
RELATIE TUSSEN LICHAAM EN GEEST
Hippocrates (oudheid 460-377 V.C.)
o Ziekte = een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen /
humores
Gele gal
Slijm
Bloed
Zwarte gal
à kan komen door externe pathogenen (bv. seizoenswisseling)
o Genezing = opnieuw balans brengen via aderlaten / vasten / dieet /
geneesmiddelen
Op sommige vlakken gebruikt men deze denkwijze nog (bv.
dopaminegehalte niet in evenwicht dan duiken er
problemen op)
MAAR er is geen evidentie dat lichaamsvloeistoffen zo
belangrijk zijn bij het ontstaan van ziektes
o Lichaam en geest zijn één eenheid à het aantal sappen
maakt jouw persoonlijkheid
Etiologie = de oorzaak van een ziekte
o Galenus (129-199 N.C.)
De etiologische basis voor alle ziekten is puur lichamelijk à of een
ziekte nu psychisch of lichamelijk is de oorzaak is ALTIJD terug te
vinden in het lichaam
4 lichamelijke humores – 4 temperamenten – specifieke ziekten (bv.
melancholieke vrouwen hadden grotere kans op borstkanker door een
grote hoeveelheid gal)
De geest speelt dus GEEN rol in de etiologie van ziekten
Vroegere middeleeuwen à geloof en spiritualiteit
o Ziekte = straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen
Priesters waren verantwoordelijk voor het zoeken van een oplossing
o Verbod op wetenschappelijk onderzoek
Wordt later niet meer toegepast à mede door Descartes
o Religieuze gezichtspunten hielden stand tot de ‘renaissance’ begon
o 1600 N.C. à wetenschappelijke revolutie
Descartes (1596-1650)
o Dualisme = lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke / onafhankelijke entiteiten
1
, o Lichaam is een machine = mechanisch standpunt
Verschillende ziektes worden op verschillende niveaus onderzocht (bv.
op celniveau)
Bepaalde ziekten worden gevonden door naar de vorm /
grootte / … van dellen te kijken
BIOMEDISCH ZIEKTEMODEL
= reductionistisch = het reduceert het lichaam tot op celniveau MAAR het kijkt niet naar de
invloed van psyche
Gezondheid = afwezigheid van ziekte à wij kijken hier NU niet meer op deze manier naar (bv.
het kan zijn dat je elke dag Quick eet en nooit groenten eet, nooit buiten komt à je bent op
dat moment niet ziek MAAR je bent ook niet gezond)
o ziekten en symptomen hebben een achterliggende fysiologische verklaring à
NU kijken wij niet meer zo (bv. mensen met chronische pijn hebben geen
fysiologische verklaring MAAR die pijn is er wel)
o genezing werkt mechanistisch en rechtlijnig = als er aan die symptomen iets
gedaan wordt en de bacterie / het virus is weg dan ben je terug gezond MAAR
dat werkt niet (bv. een depressie is niet zomaar op te lossen met een pilletje)
o MAAR waarom hebben mensen dan verschillende reacties op deze ziektes ?
Er wordt GEEN rekening gehouden met de manier waarop mensen
verschillen van elkaar (bv. iedereen heeft andere klachten bij het
krijgen van covid)
VRAAGTEKENS BIJ DUALISME – PSYCHOSOCIALE MODELLEN VOOR GEZONDHEID EN ZIEKTE
veel ziekten hebben een organische oorzaak MAAR veroorzaken individuele reacties
o de rol van het psyche en het sociale blijkt belangrijk te zijn in de manier
waarop klachten zich uiten
o rol van ‘geest’ of psychische blijkt daarin belangrijk (bv. fantoompijn –
placebo-effect)
o dus ook een bidirectionele relatie à anders dan bij het dualisme ziet men hier
WEL een relatie tussen de psyche en het lichaam
BIOPSYCHOSOCIAAL ZIEKTEMODEL
geïntegreerde benadering voor de assessment van:
o biologische / fysiologische
o psychologische / gedragsmatige
o sociale / omgevingsfactoren
à die bijdragen aan gezondheid en ziekte
GEDRAG – DOOD & ZIEKTE
stijging van de levensverwachting
2
, o daling mortaliteit / sterftecijfer à geneesmiddelen / vaccinatie / betere
sanitaire voorzieningen
o oorzaken van overlijden worden ook drastisch veranderd
zo zijn er sinds 2006 meer ziekten die worden verklaard door ons eigen
gedrag
belangrijke gedragscomponent à ons gedrag draagt bij aan onze gezondheid EN onze
kans op overlijden
o we zijn geëvolueerd van infectieziekten naar ziekten waar ons gedrag een
grotere invloed op heeft
INDIVIDUELE – CULTURELE & LEEFTIJDSGERELATEERDE PERSPECTIEVEN OP GEZONDHEID
LEKENTHEORIEËN OVER GEZONDHEID
= theorieën die gemaakt zijn door mensen die niet gespecialiseerd zijn in hun vakgebied
Bauman (1961) vroeg aan patiënten met een ernstige ziekte: “Wat betekent gezondheid
voor u?”
o een overwegend gevoel van welzijn
o de afwezigheid van symptomen (bv. geen pijn hebben)
o handelingen waartoe een persoon in staat is (bv. kunnen lopen)
Benyamini (2003) stelde dezelfde vraag aan ouderen
o slechte / redelijke gezondheid = recente symptomen / indicatoren van slechte
gezondheid (bv. pijn)
o goede gezondheid = positieve indicatoren (bv. in staat zijn om te wandelen)
à je leeftijd en huidige gezondheid zijn afhankelijk voor de manier waarop jij
antwoordt op deze vragen
gezonde individuen hun subjectieve gezondheidsbeoordelingen zijn meer verbonden met:
o gezondheidsgedrag = gedrag dat bedoeld is om de gezondheid te beschermen
– te bevorderen – in stand te houden (bv. voldoende lichaamsbeweging)
Health & Lifestyle zien gezondheid als:
o niet ziek = geen symptomen
o bezit = heb ik gekregen van mijn ouders
o gedrag dat gesteld kan worden
o lichamelijk fitheid en vitaliteit à dit wordt vooral gekozen als antwoord voor
jongeren
o psychosociaal welzijn = ik voel me in balans
o functie = in staat zijn tot handelingen / beroep uitoefenen / …
à Het hangt er vanaf aan wie je de vraag stelt hoe ze gaan antwoorden en dat heeft
er tot gegeven dat er een subjectieve beoordeling van gezondheid wordt gegeven
subjectieve beoordeling van gezondheid via:
3
, o vergelijking met anderen à welke referentiegroep?
Leeftijd
Beroep
Betere / slechtere gezondheid
o Gezondheid is een relatieve staat van zijn
DEFINITIE VAN GEZONDHEID VAN DE WHO (WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE)
= toestand van volledig lichamelijk – geestelijk & sociaal welzijn en niet alleen als de
afwezigheid van ziekte / invaliditeit
o Doelstellingen (bv. meer mensen drinkbaar water – minder mensen roken) en
hieruit volgen beleidsdocumenten = die een betere gezondheid vooropstellen
veronderstellen een relatie tussen gedrag – levenswijze & gezondheid
CROSSCULTURELE PERSPECTIEVEN OP GEZONDHEID
normale gezondheid verschilt per cultuur en is afhankelijk van het economische – politieke
klimaat van het tijdperk
LEVENSLOOP EN GEZONDHEID
kinderen < 7 jaar
o op een magisch niveau
kinderen 8-11 jaar
o concreter
o oorzaak en gevolg
vroege puberteit
o fysiologisch
o snappen dat er problemen kunnen zijn op het gebied van cellen
latere puberteit & volwassenheid
o psychofysiologisch
o snappen dat de geest meespeelt
ouderen
o vaak positieve opvatting
WAT IS GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE?
Ψ / psychologie = het wetenschappelijk onderzoek naar mentale – psychosociale &
biologische processen en gedragsmatig functioneren
o via empirische methoden
systematische observatie
zelfrapportage
WAT IS HET VERBAND TUSSEN PSYCHOLOGIE EN GEZONDHEID ?
Matarazzo (1980) zegt gezondheidspsychologie = het aggregaat van de specifieke
onderwijskundige, wetenschappelijke en professionele bijdragen van het vakgebied
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur silkebastiaensen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
