Resume
Samenvatting sociale psychologie 2022
samengevat aan de hand van de powerpoints, notities en zaken uit het handboek.
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Aperçu du contenu
sociale psychologieHoofdstuk 1: wat is sociale psychologie? .............................................................................................................................................. 4
1.1. Studieobject en definitie: ........................................................................................................................................................ 4
1.2. Geschiedenis van de sociale psychologie ............................................................................................................................ 4
1.3. Werkwijze van de sociale psychologie.................................................................................................................................. 4
Hoofdstuk 2: hulpverlenend gedrag........................................................................................................................................................ 5
2.1. kitty genovese: ............................................................................................................................................................................... 5
2.2. diffusie van de verantwoordelijkheid: ......................................................................................................................................... 5
2.3. factoren van invloed op het hulpverlenend gedrag: ................................................................................................................ 6
2.4. cognitief decisiemodel (Darley en Latané):.............................................................................................................................. 9
Hoofdstuk 3: agressie ............................................................................................................................................................................ 10
3.1. inleiding en definitie: .................................................................................................................................................................. 10
3.2. agressief gedrag en de prikkelsituatie: ................................................................................................................................... 10
3.3. territoriumleer (zelfstudie): ....................................................................................................................................................... 10
3.4. intrapersoonlijke oorzaken:....................................................................................................................................................... 13
3.2.1. persoonlijkheid: ................................................................................................................................................................... 13
3.2.2. competitie: ........................................................................................................................................................................... 14
3.2.3. emoties: ............................................................................................................................................................................... 14
3.5. Aangeleerde agressie: ............................................................................................................................................................... 14
3.6. Macht en agressie: ..................................................................................................................................................................... 15
Hoofdstuk 4: gehoorzaamheid ............................................................................................................................................................. 16
4.1. Het gehoorzaamheidsexperiment van Stanley Milgram: ..................................................................................................... 16
4.1.1. Proefopstelling van het Milgram-experiment ................................................................................................................. 16
4.1.4. Varianten op het basisexperiment................................................................................................................................... 17
4.1.5. Ethische en methodologische bedenkingen: ................................................................................................................. 17
4.2. Waarom gehoorzamen we zo makkelijk? .............................................................................................................................. 17
4.3. Dominantie en volgzaamheid: .................................................................................................................................................. 18
Hoofdstuk 5: macht en onmacht: ......................................................................................................................................................... 19
5.1. Stanford prison experiment: ..................................................................................................................................................... 19
5.1.1. Werkwijze:............................................................................................................................................................................ 19
5.1.2. Resultaten stanford-gevangenisexperiment:.................................................................................................................. 20
5.1.3. Besluit: ................................................................................................................................................................................. 20
5.1.4. Kritieken: .............................................................................................................................................................................. 21
5.1.5. Conclusie en aanbevelingen: ............................................................................................................................................ 21
5.2. Stockholm-syndroom: ................................................................................................................................................................ 21
1
, 5.3. Aangeleerde hulpeloosheid:...................................................................................................................................................... 22
5.3.1. Basisexperiment van Seligman: ....................................................................................................................................... 22
5.3.2. Uitputting als verklaring? .................................................................................................................................................. 22
5.3.4. Aangeleerde vadsigheid / luiheid? .................................................................................................................................. 22
5.3.6. emotionele effecten van aangeleerde hulpeloosheid: .................................................................................................. 23
5.3.7. cognitieve effecten van aangeleerde hulpeloosheid:.................................................................................................... 23
5.3.8. discriminatieve hulpeloosheid: ......................................................................................................................................... 23
5.3.9. beschermen tegen aangeleerde hulpeloosheid: ........................................................................................................... 23
5.3.10. heractiveren van mensen met aangeleerde hulpeloosheid: ..................................................................................... 23
5.3.11. (on)voorspelbaarheid: .................................................................................................................................................... 24
5.3.12. subjectieve gedragscontrole: ......................................................................................................................................... 25
Plotse-dood-fenomeen: ..................................................................................................................................................................... 25
Hoofdstuk 6: sociale cognitie en sociale perceptie ........................................................................................................................... 26
6.1. selectie in de sociale waarneming: .......................................................................................................................................... 26
6.2. interpretatie in de sociale waarneming: .................................................................................................................................. 26
6.3. structurering in de sociale waarneming: ................................................................................................................................. 28
6.3.1. het seriële positie-effect: ................................................................................................................................................... 28
Hoofdstuk 7: zelfcognitie en zelfperceptie ......................................................................................................................................... 29
7.1. Zelfperceptie: .............................................................................................................................................................................. 29
7.2. zelfattributie:................................................................................................................................................................................ 29
7.2.1. zelfperceptietheorie van Daryl Bem: ............................................................................................................................... 29
7.2.2. onmacht en het ontstaan van hulpeloosheid: .............................................................................................................. 29
7.3. attributiestijl ............................................................................................................................................................................ 30
7.4. sociale activeringstheorie van zajonc: ..................................................................................................................................... 30
7.4.2. sociale facilitatie en inhibitie bij kakkerlakken: .............................................................................................................. 30
7.4.3. sociale facilitatie en sociale inhibitie:............................................................................................................................... 30
Social loafing (sociaal lanterfanten): ............................................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 8: attitudeleer: ...................................................................................................................................................................... 32
8.1. begrip ........................................................................................................................................................................................... 32
8.2. Ontstaan en verandering van attitudes: ................................................................................................................................. 32
8.2.1. cognitieve invloeden: ......................................................................................................................................................... 32
8.2.2. centrale vs. Perifere route naar overtuiging: .................................................................................................................. 33
8.2.3. attitudeverandering door conditionering: ....................................................................................................................... 33
8.2.4. habituatie en aanbiedingseffect: ...................................................................................................................................... 33
8.2.5. onbewuste vorming van attitudes: .................................................................................................................................. 35
8.3. in-group versus out-group: ....................................................................................................................................................... 35
8.3.1. de inleefoefening van Jane elliot: ..................................................................................................................................... 35
8.3.2. de nieuw-gentse alliantie: ................................................................................................................................................. 35
8.3.3. minimale groepssituatie-experimenten: .......................................................................................................................... 36
8.3.4. centrale versus perifere route ten aanzien van de out-group: ................................................................................... 36
2
, 8.4. attitudes als een gestalt: ........................................................................................................................................................... 36
8.4.1. de balanstheorie: ................................................................................................................................................................ 36
8.4.2. de cognitieve dissonantietheorie: .................................................................................................................................... 37
8.5. de Yale attitude change approach : ........................................................................................................................................ 38
8.6. van attitude naar gedrag :......................................................................................................................................................... 39
Hoofdstuk 9 : het individu versus de groep: ...................................................................................................................................... 39
9.1. groepsnormen en groepswaarden: ......................................................................................................................................... 39
9.1.1. groepsnormen: ................................................................................................................................................................... 39
9.1.2. groepswaarden: .................................................................................................................................................................. 39
9.2. sociale normering: ...................................................................................................................................................................... 40
9.2.1. instrumentele sociale vergelijking: ................................................................................................................................... 40
9.2.2. sociale vergelijkingstheorie (Festinger): ........................................................................................................................ 40
9.2.3. opwaartse en neerwaartse sociale vergelijking: ............................................................................................................ 40
9.4. conformisme:............................................................................................................................................................................... 40
9.4.1. normatieve sociale vergelijking: ....................................................................................................................................... 40
9.4.2. verschillen tussen experimenten van sherif en Asch:................................................................................................... 41
9.4.3. vergelijking tussen Asch en Milgram:.............................................................................................................................. 41
9.5. deviantie: ...................................................................................................................................................................................... 41
9.5.1. de groep vs. De deviant: ................................................................................................................................................... 41
9.5.1. de deviant vs. De groep: ................................................................................................................................................... 41
3
, Afkortingen en vaktermen
Pp Proefpersoon
Ppn Proefpersonen
PsPp Pseudoproefpersoon
PsPpn Pseudoproefpersonen
Pd Proefdier
Exp Experiment
Ψ Psychologie
Socius De ander in de sociale situatie
OV Onafhankelijke variabele
AV Afhankelijke variabele
- Hoe reageren individuen in sociale situaties?
- Wat is de invloed van (de aanwezigheid en het gedrag van) anderen op een individu?
Belangrijk: je wordt altijd door anderen beïnvloed
Dus zowat alle gedrag is sociaal gedrag
Maar hier: meestal de expliciete interactie tussen individuen
We worden beïnvloed door anderen, of we willen of niet → we zijn kuddedieren
Het materiële object Het formele object
Hoe wordt het gedrag van mensen beïnvloed Wat zijn de wetmatigheden hierin?
door (het gedrag van) anderen?
Beïnvloeding → bewust & onbewust
Beïnvloeding → expliciet of impliciet
Sociale psychologie ligt op het
raakvlak tussen algemene
psychologie en sociologie
Algemene sociale
sociologie
psychologie psychologie
Definitie van Allport:
Sociale psychologie = de studie die tracht te begrijpen, verklaren en voorspellen hoe de gedachten, gevoelens en
gedragingen van een individu worden beïnvloed door de geobserveerde, ingebeelde of impliciete gedachten,
gevoelens en gedragingen van anderen
Niet kennen
Niet kennen
4
, Plato: Daniel Batson: empathie-altruïsme-hypothese
Mensen zoeken enkel sociaal contact om hier Je kan pas spreken van altruïsme indien de
voordeel uit te halen voor zichzelf, niet uit hulpverlener het perspectief van de noodlijdende
behoefte aan anderen kan aannemen
De mens is egoïstisch Wanneer de hulpverlener enkel ageert vanuit een
Toch: vaak tegenovergesteld gedrag: altruïsme persoonlijke bezorgdheid zal dit bv. zijn om een
= De ander centraal stellen ongemakkelijk gevoel of schuldgevoel te
= gedrag waar je zelf geen voordeel uit haalt vermijden
Maar: bestaat zo’n gedrag wel? Dus: om het eigen ‘lijden’ te verminderen
Beter spreken van hulpverlenend gedrag In dat geval → hulpverlener kan het
Ofwel empathie-altruïsme-hypothese toepassen hulpverlenend gedrag stopzetten of ontlopen
… indien hij het lijden van de ander kan negeren of
ontkennen
Queens, New York, 1964
o 3u ’s nachts
o 3 X aangevallen
o Totale duur: 32minuten
o 17 messteken
o 38 omwonenden/getuigen
Reacties publieke opinie en pers
Verklaringen niet toereikend → dus waarom niet
geholpen?
2.1.2. bedenkeningen bij de casus Kitty: niet kennen
Darley en Latané:
Bystander apathy
Verklaring: diffusie van de verantwoordelijkheid
Paradoxaal fenomeen
o Meer getuigen, statistisch gezien méér kans dat iemand helpt
o Maar:
▪ Verantwoordelijkheid spreiden
▪ Minder schuldgevoel achteraf Experiment 1 :
Experimenteel onderzocht
Groepsdiscussie (intercom)
Artikel bekijken ppt, dia 7-9 3 condities
Epilepsie-aanval door PsPp
Conditie Behalve Pp Helpen binnen 60” AV: al dan niet helpen door de Pp binnen de
Pp & 1 PsPp Geen hulpverlener 85% 60minuten
Pp & 2 PsPpn 1 hulpverlener 62% Hetzelfde principe heeft een rol gespeeld bij de moord
Pp & 5 PsPpn 4 hulpverleners 31% op Kitty
5
,Experiment 2 : Conditie Binnen 4’ Opmerken rook
Alleen 75% 5”
Wat indien Pp zèlf in nood verkeert? Pp & 2 mannelijke 10% 20”
Mannelijke student in wachtkamer, interview PsPpn
voorbereiden 3 mannelijke 38% 20”
Witte rook naïeve Ppn
o Na 4’ zeer dichte rook
o na 6’ bevrijd
AV: reageren binnen 4’
Zelfde experiment, tweede AV: snelheid van opmerken van de rook
Waarom rook sneller opmerken wanneer men alleen is?
o Ook alertheid mogelijk gespreid
o ‘mind your own business’-mentaliteit?
Bekendheid van medegetuigen
o Experiment 3: bibliotheek
ONTHAAL
Pp. Pl.
Vouwd BIBLIOTHEEK
Pp. eur
Conditie Helpen
Alleen 70%
Pp & onbekende Pp 40%
Pp en bevriende Pp 70%
Verklaring:
o
▪ Angst zich belachelijke te maken / nek uit te steken bij vreemden
▪ Meer en sneller communiceren met bkenden
Competentie van de omstanders :Wat indien er wel andere getuigen zijn, maar jij de enige bent die kan helpen?
o Exp.: indien medeproefpersonen zich in een ander gebouw vinden dan de proefpersoon, zal die laatste
sneller helpen
o Exp.: medeproefpersonen waren een kind van 6 en een kind van 4
▪ Minder snel reageren dan in alleen-situatie
▪ Maar wel sneller dan bij ‘competente’ medegetuigen
o Exp.: blinde socius
▪ Zelfs even traag reageren als in conditie met niet-blinde socius
6
, Kosten en baten:
o Sociale uitwisselingstheorie
▪ Bij al dan niet helpen → afweging van kosten en baten
▪ Verschillend gewicht van alle elementen: kosten/baten-balans
▪ Houdt rekening met:
Positieve gevolgen
Helpen
Negatieve gevolgen
Kosten/baten
Positieve gevolgen
Niet helpen
negatieve gevolgen
Negatieve gevolgen van het helpen Positieve gevolgen van het helpen
‘gevaar’ voor jezelf: experiment metro (OV: met/zonder Dankbaarheid
bloed) Goed gevoel
Gevaar voor het slachtoffer Vermijden van schuldgevoel / bewaren van gemoedsrust
Tijdverlies: experiment seminaristen Beloning → financieel, ‘in natura’,
Normconflict: experiment ruzie erkenning/dankbaarheid door slachtoffer en anderen
Negatieve gevolgen van het niet-helpen Positieve gevolgen van het niet-helpen
Schuldgevoel Omgekeerde van negatieve gevolgen van helpen
Teleurstelling in jezelf
Angst voor sancties: experiment diefstal bandrecorder
door PsPp → motivatie hulpverlening mogelijk meer
extrinsiek dan intrinsiek
schuldgevoel:
- Tegenover slachtoffer:
o Experiment: Pp en PsPp
▪ 2 condities:
• Zoemtoon bij fout antwoord
• ‘shock’ bij fout antwoord
▪ AV: bereidheid handtekening te zetten onder petitie van de PsPp (soort kosten en baten)
- Tegenover andere personen dan het slachtoffer:
o Experiment: PsP 1 laat boeken vallen en verwijt Pp
o Deze Pp zal PsP 2 wat verderop sneller helpen
7
, Inschatten van de ernst van de noodsituatie:
Conditie Helpen
o Kijken naar hulpverlenend gedrag van anderen
Alleen 90%
o Maar ook naar non-verbale expressie
Face tot face 80%
▪ Experiment: analoog aan bibliotheekexperiment
Rug aan rug 20%
o Verbale communicatie:
▪ Praten over de noodsituatie → vaak eerste stap naar helpen
o Het goede voorbeeld:
▪ Experiment: collectebus, meting 20” voor vs. 20” na gift van PsPp
Kenmerken van de hulpverlener:
o Correlatie persoonlijkheidsvragenlijsten – hulpverlening = zeer laag! (niet significant)
o Wellicht situatie-afhankelijk
▪ Zich verantwoordelijk of competent voelen
o Wel belangrijk: gemoedstoestand!
▪ Experiment Moss en Page: PsPp 1 vraagt wegbeschrijving aan Pp
PsPp 2 verliest pakje Vriendelijk Neutraal Onvriendelijk
PsPp 2 helpen 93% 88% 41%
PsPp 2 niet helpen 7% 12% 59%
o Wie wordt geholpen?
▪ Verwantschap => mensen die op ons gelijken of op wie we willen gelijken
• Experiment: muntstuk vragen voor belangrijk telefoontje
• Eerder iemand helpen waarmee je je identificeert
• Mogelijk omwille van groter empathisch vermogen?
Vrouwelijke hulpvrager Mannelijke hulpvrager Totaal
Mannelijk Pp Slordig Deftig Slordig Deftig Slordig deftig
Slordig 75% 33% 79% 29% 77% 31%
Deftig 58% 79% 54% 71% 56% 75%
▪ Bekendheid => als je het slachtoffer kent → sneller helpen!
• Experiment: variant op epilepsie-experiment
Onmiddelijke hulp Hulp binnen 3 minuten Gemiddelde latentietijd
Zonder kennismaking 31% 62% 166 seconden
Met kennismaking 75% 100% !! 69 seconden
• Maar: als je het slachtoffer kent → niet altijd sneller helpen!
▪ Eigen schuld => indien noodsituatie wordt ervaren als eigen schuld van het slachtoffer →
minder snel helpen
• Experiment metro: rolspeler valt
o Twee condities: rolspeler lijkt dronken en heeft fles in papieren zak OF rolspeler
gebruikt een wandelstok
o In tweede conditie sneller helpen
o Mogelijk ook angst voor ‘kosten’
8
, Helpen!!
Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5
Wordt de situatie Wordt de situatie Acht ik mezelf Weet ik wat ik moet Ga ik helpen?
opgemerkt? ja geïnterpreteerd als ja verantwoordelijk? ja doen? ja
noodsituatie?
nee nee nee nee nee
Niet helpen Niet helpen Niet helpen Niet helpen Niet helpen
Waarom niet?
Aanwezigheid van Onverschilligheid van Spreiding van Niet over de kennis of Sociale inhibitie, kosten,
anderen, aandacht, … anderen, eerdere verantwoordelijkheid, gedrags-schema’s persoonlijke bezorgdheid
ervaringen, … eigen schuld van beschikken
slachtoffer, …
9
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur charoncardinael. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
73314 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans