Samenvatting overheids- en diversiteitscommunicatie (context 2)
Deel 1: Communicatie van en met overheden en social profit
1 OVERHEID & SOCIAL PROFIT
SOCIAL PROFIT (SP)
= Niet winstgedreven, maar stellen zich ten dienste van mens en maatschappij. ( vooral vzw’s in de
private sector)
4 socialprofitsectoren
− Gezondheidszorg: ziekenhuizen, praktijken artsen en tandarrtsen, andere menselijke gezondheidzorg,
verpleegkundige activiteiten
− Maatsch dienstverlening: gezins- en ouderenzorg, jeugdzorg, instellingen voor mensen met handicap,
beschutte en sociale werkplaatsen, kinderopvang, diverse maatsch dienstverlening
− Cultuur, recreatie en sport: volwassenvorming, verenigingen, sportaccommodaties, sportclubs,
sportbonden, tv en radio uitzendingen, exploitatie van schouwburgen/concertzalen/culturele centra,
uitvoerende en scheppende kunsten, bibliotheken en archieven, musea, monumenten, botanische tuinen,
dierentuinen, natuurreservaten, pretparken, recreatiedomeinen, productie en vertoning van films in
bioscoop/tv, jeugdherbergen
− Overige sectoren: onderwijs, autorijscholen, vlieg- en vaaronderricht, mutualiteiten,
belangenbehartiging, bedrijfs-en werkgeversorg, beroepsorg, politieke org, religieuze org, huishoudens als
wergever
!!!
− SP en overheid = organisaties (niet bedrijven)
− SP → voor een of meer specifieke doelen en doelgroepen
− Overheid → voor het algemeen belang
VERSCHIL: OVERHEID – SOCIAL PROFIT - BEDRIJVEN
,2 OVERHEID IN BELGIE
7 OVERHEIDSNIVEAU’S IN BE
1. Internationaal: De Verenigde Naties en aanverwante org (bv Unesco)
2. Europees: De Europese overheden (EU parlement, EU commissie, ..)
3. Nationaal: De federale overheid (met parlement en regering), de FOD’s, het leger, federale politie en
overheidsbedrijven (bv. Bpost, NMBS,Proximus, …)
4. Regionaal: de Vlaamse overheid, de Brusselse en Waalse overheid, de Franse en Duitstalige
gemeenschap (met parlement en regering) en hun agentschappen en overheidsbedrijven (bv. De Lijn)
5. Provinciaal: provinciebestuur (raad en deputatie) en provinciebedrijven vd 10 provincies
6. Intergemeentelijk (regio’s): waar een beperkte groep lokale besturen samen beleid en
voorzieningen uitwerken rond een bepaalde thematiek (bv. politiezones, afvalintercommunales,…)
7. Lokaal: In België gaat het om 581 steden en gemeenten (met een gemeenteraad en college) en hun
administratie, (autonome) gemeentebedrijven, …
(Vlaanderen heeft in 2021 nog 300 steden en gemeenten. In Vlaanderen telt ongeveer 1 op 3 gemeenten
minder dan 10.000 inwoners. Ruim 2 op 3 gemeenten tellen minder dan 20.000 inwoners. Amper 3 steden
tellen meer dan 100.000 inwoners. De kleinste Vlaamse gemeente is Herstappe, in Limburg. Herstappe telt
maar 79 inwoners. Antwerpen is de grootste stad van Vlaanderen)
BIG BROTHER-METAFOOR
→ Om aan te tonen dat we wel in elke fase in ons leven met de overheid in contact komen
Levensweg: met welke overheidsinstanties kom jij in
contact in je verschillende levensfasen?
Doel: de brede waaier aan
overheidsinstanties over verschillende
bestuursniveaus en binnen verschillende beleidsdomeinen aanhalen.
1. “Baby”
− Na de bevalling - dienst Burgerlijke Stand vd gemeente waar kind geboren is - aangifte doen vd
geboorte.
− De geboortepremie, kinderbijslag, verlof, … aanvragen
− Belang van “Kind en gezin” (= een Intern verzelfstandigd agentschap binnen het beleidsdomein Welzijn,
Volksgezondheid en Gezin, Vlaamse bevoegdheid)
2. “Kleuter”
− Kleuter- en lagere school (beleidsdomein onderwijs en vorming) Wel een Vlaamse bevoegdheid. Leerling moet
voltijds les volgen aan erkende onderwijsinstelling en moet voldoende aanwezig zijn.
− De school moet erkend, gesubsidieerd of gefinancierd zijn door de Vlaamse Gemeenschap. Geldt
voor bijna alle Nederlandstalige scholen in Vlaanderen en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
− Fons regelt het Groeipakket (vroeger ‘kinderbijslag) en betaalt die uit. Deze materie is
geregionaliseerd, was daarvoor federaal
3. “Tiener”
− 12j = identiteitskaart
− 15j = verplicht de identiteitskaart altijd op zak. Geen geldige identiteitskaart - strafrechtelijk
vervolgd worden. Je haalt de kaart op de gemeentedienst Bevolking.
,=> Taak van de overheid: de OH ontwikkelt in het algemeen belang normen en regels en zorgt voor
de naleving ervan. De overheid bestraft wie zich niet aan de regels houdt. Wie te snel rijdt, kan zich
aan een boete verwachten. Comm moet er dan mee voor zorgen dat alle betrokken burgers ook
effectief hun rechten en plichten goed kennen en ervan gebruikmaken.
− Je bent zat, plast tegen een boom en politie berispt je en geeft je een gasboete.
Omdat je je emoties niet kan inhouden, geef je hem een klap en hup! Naar de jeugdrechtbank →
zijn bevoegd voor zaken waarin minderjarigen in gevaar zijn en voor zaken waarin minderjarigen
strafbare feiten hebben gepleegd. (rechterlijke orde, federaal)
4. “Afgestudeerd”
− 18j = stemrecht, opkomstplicht
▪ Opkomstplicht: Als er verkiezingen worden gehouden, moet je deelnemen.
▪ Geen stemplicht: Je bent niet verplicht om een stem uit te brengen, blanco kan
▪ !! stemplicht werd afgeschaft voor lokale verkiezingen. In 2024 zijn we niet meer verplicht
om te gaan stemmen voor gemeente- en provincieraadsverkiezingen.
=> Taak van de overheid: democratische besluitvorming org op versch bestuurlijke niveaus.
− Openbaar vervoer moet je vaak gebruiken als student zijnde
3 maatschappijen openbaar vervoer in BE:
▪ De Lijn → verantwoordelijk voor het busnet in Vlaanderen (een EVA).
▪ MIVB → rijden op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
▪ TEC → busverkeer Wallonië.
Openbaar vervoer ontstaan voor mensen met een lager inkomen of moeilijke mobiliteit zodat
zich ook kunnen verplaatsen
=> Taak van de overheid: De overheid organiseert een rechtvaardige verdeling van de
beschikbare middelen (inkomen, huisvesting, energie, vervoer, informatie…) . Ze bestrijdt de ergste
vormen van maatsch ongelijkheid en ontwikkelt daarom extra aandacht voor kansengroepen.
Groot verschil met bedrijfswereld voor wie kansengroepen minder aantrekkelijk zijn !
− Wat is een EVA & een IVA?
Het Decreet Lokaal Bestuur (DLB) biedt versch mogelijkheden om via verzelfstandiging een
soepelere werking mogelijk te maken voor de uitvoering van bep gemeentelijke opdrachten:
▪ Een intern verzelfstandigd agentschap (IVA) situeert zich binnen de rechtspersoonlijkheid vd
gemeente en beschikt over een operationele autonomie. Tot 31/12/18 waren de regels voor
de interne verzelfstandiging decretaal vastgelegd. Met de komst vh DLB op 1/01/19 werd de
regelgeving voor de IVA's niet meer opgenomen in decreet. Besturen kunnen nog kiezen
voor interne verzelfstandiging, maar nt meer verplicht om voorgeschr formule te volgen. Zelf
een regeling op maat uitwerken.
▪ Een extern verzelfstandigd agentschap (EVA) beschikt over een eig rechtspersoonlijkheid die
zorgt voor een grotere onafhankelijkh, eigen bestuursorganen, de mogelijkheid om eigen
personeel tewerk te stellen en over een eigen vermogen te beschikken, los vd gemeente.
Twee vormen:
➢ Het autonoom gemeentebedrijf, dat een publiekrechtelijk statuut heeft.
➢ Het extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm, dat een
privaatrechtelijke vorm aanneemt (vereniging, stichting of vennootschap).
,5. “Werkzoekende/werkende”
− Je zoekt werk en gaat naar de VDAB. (staat onder toezicht van de Vlaams minister van Werk, Onderwijs en
Vorming)
− Haal je rijbewijs bij de officieel erkende rijcentra en dan de gemeente. → Verkeersbelasting -
Vlaamse belastingsdienst
− Nu je werkt, betaal je belastingen → federale overheidsdienst Financiën -- Ook
gemeentebelasting en provinciebelasting
− Je geraakt niet op je werk door wegenwerken → agentschap Wegen en verkeer zorgt voor
signalering
=> Taak van de overheid: de overheid neemt belangrijke maatsch taken op zich, die men niet
zomaar aan privébedrijven kan overlaten: wegenaanleg, het leger, het onderwijs, bep zorgvoorzieningen,…
6. “Gehuwd/samenwonend”
− Trouwt bij de burgemeester op de gemeente
− Samen een huis (ver)bouwen?
▪ Een stedenbouwkundige vergunning = geeft toestemming om bepaalde
bouwwerkzaamheden uit te voeren. Als je plannen hebt om een woning te bouwen, te
renoveren of uit te breiden → eerst een stedenbouwkundige vergunning aanvragen. De
dienst ruimtelijke ordening vd gemeente waarin jouw eigendom is, is verantw daarvoor
=> Taak van de overheid: voorkomen negatieve effecten voor mens en SL. Door bepaalde
vormen van gedrag en consumptie te bevorderen of net te ontmoedigen. Bv via
antirookcampagnes, campagne vuilnisbak buiten zetten
− Ivago is een intercommunale = vereniging van twee of meer gemeenten met als doel taken van
gemeensch belang te realiseren, vaak op het gebied v nuts-
voorzieningen (elektriciteit, gas, water, televisiedistributie), huisvuilverwerking, sociale
huisvesting, crematoria, streekontwikkeling, enz.
− Takenpakket vd gemeente = enorm uitgebreid & complex. Soms projecten die de
gemeentegrenzen overschrijden en financieel onhaalbaar zijn → samenwerkingsverband tussen
de versch gemeenten (intercommunales) opgericht.
− Gemende intercommunale: Soms ook private partners die deelnemen. En soms ook
het provinciebestuur.
− De intercommunales/intergemeentelijke org in VL worden gecontroleerd door de Vlaamse
overheid. De afdeling Lokale Samenwerking, Verzelfstandiging en Personeel van het
Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) is verantwoordelijk
7. “Gepensioneerde”
− Pensioen - uitgekeerd door federale pensioendienst
− De Vlaamse Gemeensch is bevoegd voor planning en erkenning van alg ziekenhuizen in VL en
Brussel.
− Tv kijken op openbare omroep → je ergert je aan sponsoringboodsch die lijken op reclame en je
dient een klacht in bij de VRM. De VRT is een openbare instelling met een geheel eigen statuut,
ingericht door de Vlaamse overheid en gefinancierd met belanstinggeld en eigen inkomsten.
=> Taak van de overheid: De overheid neemt belangrijke maatschappelijke taken op zich, die men
niet zomaar (alleen) aan privébedrijven kan overlaten: wegenaanleg, het leger, het onderwijs,
bepaalde zorgvoorzieningen,…
, 3 BEGRIPPEN
OPENBAARHEID & OPENHEID
Burger recht op informatie: Kan door zelf te vragen maar overheid moet verplicht communiceren -
staat in de grondwet
Openbaarheid verwijst naar toestand rechtszekerheid waarbij recht op info voor de burger en de
plicht tot info verstrekking vh bestuur wordt vastgelegd in juridische regels.
Bv. elke burger heeft het recht de parlementaire of gemeenteraadszittingen bij te wonen, doc op te
vragen/in te kijken (wel enkele regels aan verbonden om de privacy van anderen te vrijwaren)
→ Actieve openbaarheid: Plicht overheid om zoveel mog personen vd dg, verenigingen of org:
− correct, betrouwbaar en accuraat te informeren
− met info die relevant is & die tijdig en gericht is en systematisch wordt verspreid
→ Passieve openbaarheid:
− Recht op inzage, afschrift en uitleg bij bestuursdocumenten (alle info waarover een overheid beschikt)
− Geen belang aantonen (behalve bij persoonlijke documenten)
− Schriftelijk aanvragen + het is gratis
Openheid is een ingesteldheid die verwijst naar een mentaliteit bij mandatarissen (politici) en
ambtenaren om een open beleid te voeren. Het gaat om een houding → spontane bereidheid om
info te verstrekken & het openstaan voor reacties en meningen van burgers.
→ Deze 2 begrippen zijn verbonden: zonder een open bestuursstijl blijft zelfs de beste wetgeving of
reglementering inzake openbaarheid van bestuur dode letter. Omgekeerd is openbaarheid van
bestuur een noodz middel om vorm te geven aan een open en communicatief beleid.
OVERHEIDSCOMM VS POLITIEKE COMM
POLITIEKE COM OHCOM
WIE/ZENDER Verkozen politici, raadsleden, Diensten & ambtenaren, OHmedewerkers
parlementsleden incl communicatieverantw
Nt verkozen politici: militanten, leden En/of politicus als lid uitv macht
parlementsbestuur
BOODSCH Dus gekleurd vanuit partij-ideologie of vanuit Er wordt uitleg gegeven bij procedures,
bep visie op maatschappij nieuwe regelgeving,…
niet neutraal! !! neutraal, correct, objectief, volledig
DOEL kiezers winnen, profileren, standpunt Voorlichten, informeren, sensibiliseren
vertellen, …
INHOUD standpunten, debat vanuit bepaalde visie, nog Meestal beslist beleid
nt beslist beleid, ideeën, reageren op (niet-) Maatregelen
beslist beleid vanuit partijpol overwegingen
KANALEN Pers, sm, partij(leden), ministers, website Website OH, sm OH, pers, print, audio-
partij, print, audio-visueel visueel
En/of media politicus in fuctie
Ministers, burgemesteers, schepenen, kabinetsmedewerkers, pol woordvoerders → kunnen met
twee petten op spreken: pol & als beleidsvoorbereiders en - uitvoerders
