Inleiding
Arbeidsrecht: Hendrickx
Sociale zekerheidsrecht: Schoukens
Focus ligt op BASISinzichten: punten die onontbeerlijk geacht worden voor elke jurist.
Contract is een belangrijke basis van bescherming voor partijen en het hele veld van
regelingen hangen op aan die arbeidsovereenkomst.
Precontractuele fase: werving en selectie hoe komt een arbeidsovereenkomst tot stand?
Arbeid is niet enkel werknemers! Er bestaan ook ambtenaren.
Vb: door corona kregen ook zelfstandigen recht op tijdelijke werkloosheid.
Belangrijke hervorming in ontslagrecht: harmonisering van de statutenarbeider naar eenheid
statuut. Opzegtermijnen zijn aangepast en motivering ontslag zijn aangepast.
Maak schema’s!!!!
Geschiedenis is belangrijk
Ontwikkelingsgeschiedenis van het sociaal recht
5 miljoen van de 11 miljoen werkt in ons land. 2 miljoen zijn gepensioneerd.
1
,1. Begrip sociale zekerheid en sociale
zekerheidsrecht
Tav de definiëring van het begrip sociale zekerheidsrecht bestaat een verscheidenheid van
mening, zowel nationaal als internationaal.
1. Definitie prof. Van Langendonck
Sociale zekerheid = “het geheel van wettelijke systemen die prestaties leveren op
individueel vlak, hetzij in geld, hetzij in natura, zonder onderscheid naar de wijze
van financiering, uitvoeringsorganisatie of aard of berekeningswijze van de
uitkeringen” (Prof. Van Langendonck)
Definitie is Europees begonnen
Concrete manier waarop SZ vorm krijgt in verschillende landen kan enorm verschillen
Is studiefinanciering SZ? JA, het is een wettelijk systeem dat geld geeft
Studiegeld behoort in een Belgische context NIET tot SZ! Er kunnen wel toelagen
worden gegeven om te studeren (onderdeel kinderbijslag en sociale zekerheid) MAAR
studiefinanciering valt niet onder gezinsbijslag
Wat komt in je op als je SZ hoort? Biedt opvang, bescherming, risicoverzekering,
pensioenen, ziekteverlof
2. Definitie IAO-conventie nr. 102
Sociale zekerheid = “dekking van de opgesomde sociale risico’s:
gezondheidsverzorging, ziekte, moederschap, invaliditeit, ouderdom, vroegtijdig
overlijden, arbeidsongevallen, beroepsziekten, kinderlast en werkloosheid.”
Moederconventie: is de eerste conventie waarin men SZ definieert op internationaal
niveau en men definieert ook de minimumnormen
Men somt risico’s op, is een makkelijkere manier om SZ te definiëren
Ook hier een aantal problemen: men mist de structuren (bescherming): vaderschap
o 1 van de 2 ouders moet werken en de andere niet. However dat is niet hoe het
vandaag de dag verloopt. We zijn afgeweken van dit model
Wat Paul in beide definities mist is HOE die bescherming eruit moet zien: SOLIDARITEIT
o Let op met solidariteit: het GwH en HvJ EU heeft zijn tanden daar al op kapot
gebeten omdat het moeilijk te definiëren valt (vb: Poussin Pistre: 2 mannen die
SZ niet wilden betalen, met als argument dat de staat hen dat niet kon
verplichten want het is een inbreuk op Europees recht (concurrentierecht,
mededinging). Zaak gaat naar HvJ EU en HvJ EU zegt dat dit kan worden
opgelegd obv solidariteit ONDER de VOORWAARDE dat er voldoende solidariteit
is.
3. Diverse prestatieregelingen
3.1 Verticale en horizontale herverdeling
A. Verticaal: inkomen
Hogere beroepsinkomsten zullen meer bijdragen dan de lagere beroepsinkomsten, moest dit
risico zich voordoen ‘sterke schouders dragen de meeste schuld’
De meeste sociale verzekeringen zijn (nog steeds) van het professionele type, wat wil
zeggen dat voor verschillende beroepsgroepen verschillende regelingen bestaan
Vb: aparte verzekeringen voor WN en zelfstandigen
B. Horizontaal: in groep
Dat vind je in alle verzekeringen, als mijn huis afbrandt gaan de andere leden van de
verzekering dat betalen, ziekenhuisverzekering…
2
,MAAR toch ook een aantal sociale verzekeringen van het universele type: zij richten zich
op alle ingezetenen van een omschreven geografisch gebied
Vb: Vlaamse zorgverzekering en gezinsbijslagen
C. Omvang van de sociale verzekering
Sociale verzekering:
Kostendekkende of inkomensaanvullende uitkeringen tot dekking kosten
o Kinderlast, geneeskundige verzorging, hulp van derden
Vervangingsinkomen bij
o Arbeidsongeschiktheid tgv ziekte, invaliditeit, arbeidsongeval en beroepsziekte
o Werkloosheid
o Ouderdom
o Wegvallen van de persoon die voor het levensonderhoud van zijn partner of kind
instond
MAAR verschil in omvang van inkomensaanvullende uitkering:
Werknemer: krijgen steeds loongekoppelde vervangingsinkomens in bovenstaande
gevallen
Zelfstandigen: krijgen slechts een vervangingsinkomen in geval van ziekte en
invaliditeit (forfaitair), bij bereiken pensioenleeftijd (deels loongekoppeld, deels
forfaitair) en bij overlijden kostwinner
Naast uitgewerkte sociale zekerheid bestaan ook extralegale, buitenwettelijke
socialezekerheidsuitkeringen:
= aanvullende verzekeringen die worden voorzien. Soms privé, maar in B meestal op niveau
van de onderneming of sectoren. Meest gekende: hospitalisatieverzekering (kamer alleen)
Bijkomende ziektekostenverzekering
Fondsen voor bestaanszekerheid
Ondernemings- en bedrijfspensioenfondsen tot waarborging van een aanvullend
pensioen
Groepsverzekeringen tot waarborging van een aanvullend pensioen
Bijkomende ziektekostenverzekering
Fondsen voor bestaanszekerheid in bepaalde sectoren
Ondernemings- en bedrijfspensioensfondsen
MAAR het probleem: dit is niet verplicht dus niet alle werknemers (40%) genieten niet van
deze bijkomende verzekering. Zo sluit je een hospitalisatieverzekering best af als je jong bent,
want later ben je een slecht risico (je wordt ouder, meer kans op ziekte…) en zal het afsluiten
van die verzekering dus duurder worden.
D. Betaling premie/ bijdrage
Premie is gebaseerd op risico-inschatting. Deze is bepaald door de probability that damages
occure
DUS particuliere (privé) verzekering: R = P x D
men zal controleren op de waarschijnlijkheid dat een risico zich voordoet (vb: rook je? Drink
je veel? Heb je kanker gehad?) MAAR GEVAAR: UITSLUITING: wij als verzekeraar zijn niet
geïnteresseerd in u
Sociale zekerheid (sociale verzekering): bijdrage wettelijk vastgelegd – doorgaans
proportioneel (%) hoogte beroepsinkomen
Je hebt bijna publiekrechtelijke regelingen nodig om ervoor te zorgen dat iedereen beschermd
wordt door SZ. In een aantal landen hebben ze de verzekering voor zelfstandigen optioneel
gemaakt: ze kunnen het, maar moeten niet. MAAR wie verzekert zich meestal niet: degenen
die het meeste risico lopen en meeste inkomen hebben.
3
, Vrijwillige verzekeringen zijn er dus minder omdat er anders niet genoeg geld
terecht komt in de SZ.
VERSCHIL: de mate van solidariteit
Veel solidariteit: sociale zekerheid
Weinig solidariteit: privé verzekeringen
4
