Fleur Desmedt Samenvatting Consumentengedrag 2: IC
Consumentengedrag 2: interculturele communicatie
2021-2022
1
,Fleur Desmedt Samenvatting Consumentengedrag 2: IC
DEEL 1: WAT IS CULTUUR?
1. Definitie van het begrip “cultuur”
Cultuur heeft meerdere definities.
Cultuur=
- Het geheel van normen, waarden, tradities, regels, kunstuitingen enz. van een land, volk of
groep.
- (meervoud: ook cultures) Verbouw van gewassen: grond in cultuur
brengen= voor landbouw gaan gebruiken
- Op voedingsbodem gekweekte bacteriën.
Cultuur met kleine c= de patronen van denken, voelen en handelen die we hebben aangeleerd, waar
we mee vertrouwd zijn en die we delen met anderen uit onze gemeenschap. Bv. volksfeesten,
kermiskoers, Breughelfestijn...
Cultuur met grote C= Literatuur, kunst, muziek, theater, musea en bouwkunst.
We gaan dieper in op “cultuur” in de eerste betekenis, met een kleine c.
2. Cultuur is aangeleerd
2.1. de culturele ui
2.1.1 Zichtbare elementen
De buitenste laag of de zichtbare laag van een cultuur noemen we de tasbare zaken of artefacten. Ze
zijn eenvoudig waar te nemen en zijn handig om te weten.
Bv.
Als je als toerist een land bezoekt, word je onmiddellijk geconfronteerd met de zichtbare elementen
van een cultuur:
- de chaotische verkeerssituatie in India,
- de straatmuzikanten in Frankrijk,
- torenhoge flatgebouwen in New York, enz...
2.1.2 normen en waarden
Dit zijn zowel geschreven als ongeschreven standaarden voor correct en gewenst gedrag. Waarden
zeggen iets over wat we goed of juist vinden. Tijdens de opvoeding van het kind worden heel veel
waarden en normen ingeprent. Het duurt even voor je ze opmerkt. Laat staan voor je ze je eigen
hebt gemaakt. Maar met de nodige inspanning en goede observatie kunnen ze geleerd worden.
Bv.
Is het de gewoonte om net te vroeg, te laat of op tijd te komen? Is 3 minuten nog acceptabel, en 10
minuten niet?
2.1.3 onzichtbare elementen
De diepste laag zijn de basiswaarden. Deze zijn abstract en onzichtbaar. We leren ze al op heel jonge
leeftijd en we zijn ons niet bewust van de invloed die ze hebben op onsn doen en laten.
Dit gaat over gewoonten, de reden waarom iemand zich gedraagt zoals hij/zij dat doet.
Daarnaast leren we sommige regels door socialisatie, we worden “opgevoed” door onze peer-groep.
Zo zie je dat tieners dikwijls dezelfde jeans dragen, elkaar op een eigen manier begroeten, en regels
hebben over hoe ze communiceren via de sociale media.
2
,Fleur Desmedt Samenvatting Consumentengedrag 2: IC
---> Onze beleving van de wereld om ons heen en de oordelen die we hebben over anderen zijn sterk
gevormd of vervormd door de basiswaarden van onze eigen cultuur.
We kunnen creatiever en effectiever communiceren als we bewust worden over de basiswaarden
van onze eigen cultuur en de basiswaarden van een andere culturen kunnen herkennen.
2.2. De culturele ijsberg
Wat is de culturele ijsberg?
We zien maar een klein gedeelte van de "cultuur" van het land: de architectuur, het verkeer,
de gastronomie...
Ook bij een ijsberg steekt maar een klein gedeelte boven het water.
De normen, waarden, overtuigingen van een cultuur zijn in eerste instantie onzichtbaar maar
bepalen het gedrag en de perceptie. Ze zijn "belangrijker" dan wat je ziet.
Denk aan de "Titanic". Die liep lek op een ijsberg. Die metafoor is ook van toepassing op
interculturele communicatie: De misverstanden ontstaan doordat de conversatie "lek" loopt op het
onzichtbare gedeelte.
90% van de ijsberg is onzichtbaar.
Waar
Je kan een andere cultuur pas begrijpen als je ermee in interactie gaat?
Waar
Inwoners van een land kunnen hun eigen cultuur eenduidig definiëren?
Niet waar
Inwoners van een land kunnen de cultuur van hun eigen land eenduidig definiëren en zullen in wezen
hetzelfde zeggen over bv een onderwerp als "beleefdheid".
Niet waar
Het voorbeeld van “free speech” toont aan dat een begrip, ook als je dezelfde taal gebruikt, iets
anders kan betekenen in een andere cultuur.
Waar
Perceptie van een andere cultuur. Welke drie factoren benoemt de spreker?
- Emotionele factoren (= subjectieve factoren)
- Zichtbare factoren
- Heb je contact met de cultuur?
Wat is een stereotype?
Stereotype: vast beeld (van iets of iemand) dat niet helemaal met de werkelijkheid klopt. Het is een
overdreven beeld van een groep mensen dat vaak niet (volledig) overeenkomt met de werkelijkheid.
Het is vaak een vooroordeel of negatief denkbeeld en wordt vaak gebruikt als rechtvaardiging van
bepaalde discriminerende acties.
Vb.
- `Vrouwen die zich opstellen als leider vallen uit de toon, omdat ze niet voldoen aan het
vrouwelijke stereotype.'
3
, Fleur Desmedt Samenvatting Consumentengedrag 2: IC
- `Voor de een is het stereotype van Nederland tulpen, klompen, molens en kaas, voor de
ander drugs en de legalisering ervan.`
Wat is het eindadvies van de spreker om culturele misverstanden te vermijden? Ze vermeldt drie
elementen.
- Keep an open mind: met een open, onbevangen blik kijken. Niet te snel oordelen of
veroordelen.
- Ask questions: stel vragen over de verschillen die je opmerkt, of onverklaarbare elementen.
Probeer op een neutrale manier het "waarom" te achterhalen.
- Be aware of your own cultural dispositions: Wees bewust van je eigen vooroordelen, van je
eigen culturele programmering (zie 1.3)
3. culturele programmering
Geert Hofstede, sociaal psycholoog en antropoloog, en een expert
op het gebied van interculturele communicatie geeft de volgende definitie van cultuur:
“De collectieve mentale programmering die de leden van één groep onderscheidt van die van andere
groepen.” (1991)
De programmering gebeurt via
- Waarneming
- Opvoeding
- Normen en waarden
- Socialisatie: leerproces binnen een groep
Culturele programmering maakt ons niet tot culturele robots.
Iedere persoon is een uniek individu en kan nog steeds zelf zijn
keuzes maken.
- De menselijke natuur is dwingend (honger, dorst,
territoriumdrang)
- Cultuur leert jou hoe daarmee om te gaan.
- Het individu neemt de uiteindelijke beslissing.
4. subculturen en generaties
Subcultuur = onderdeel van een grotere, dominante cultuur, met andere opvattingen dan die in de
dominante cultuur, met andere normen, gewoonten, bv. op basis van gender, leeftijd
(jongerencultuur), locatie, etniciteit,…
Subcultuur kan bepaald worden door generatie waartoe men behoort. Dit gaat samen
met consumentengedrag. Vaak kopen mensen van een bepaalde subcultuur dezelfde merken en
producten. (Bv. Gothic, gabbers,…)
Er zijn niet alleen verschillen tussen subculturen, maar ook heel wat overeenkomsten. Culturen
kunnen elkaar ook overlappen.
Generaties: Belangrijke raakpunten met leeftijdsgenoten
Zelfde leeftijd:
- Zelfde gebeurtenissen als kind, tiener,…
- Historische mijlpalen
- Economische situatie
- Zelfde beelden, taal, cultuur, waarden,…
4