GESCHIEDENIS VAN BELGIE
1. BELGIË AVANT LA LETTRE
Voor het eerste hoofdstuk heb ik hier niet alle notities dus dat zeker niet vergeten! (voor het
eerste hoofdstuk heb ik niet mijn eigen notities gebruikt)
Dit zijn notities genomen tijdens de les, er staat soms super veel bij omdat ik dit zelf heel
hulpvol vind bij een vak zoals geschiedenis (om de context beter te begrijpen)
Met deze samenvatting heb ik een 14/20 behaald en heb het boek niet aangekocht (dus
enkel met samenvatting en ppt geleerd)
Waar start de Belgische geschiedenis?
1) Gallo-Romeinse Tijd
- Infrastructuur (heirweg op huidige taalgrens)
- Recht
- Godsdienst
- Levensbeschouwelijke breuklijn
- België op grens tussen Romaans en Germaans Europa: voorloper communautaire
breuklijn
- Taalgrens echter geen rechtstreeks gevolg, eerder gevolg van andere ontwikkelingen en
toeval
2) Merovingen en Karolingen
- 476: Val West-Romeinse Rijk, vestiging van de Franken in onze gebieden
- 496: Clovis laat zich dopen: bevestigde de eeuwenoude traditie van staatsgodsdienst
- Christendom wordt opnieuw de staatsgodsdienst in onze contreien
- Godsdienst wordt legitimatie van politieke macht
- 843: Verdrag van Verdun
- Na de dood van Karel de Grote wordt rijk in 3 delen verdeeld - Onze gewesten
liggen in het Middenrijk (Middenrijk vaak streefdoel bij latere heersers grote impact
op geschiedenis van onze gewesten)`
Karolingische rijk: van belang op 3 niveaus:
Territoriaal
Feodaliteit als legitimering voor eigendom en macht
Sociale groepen
-
Belang feodaliteit bij karolingische rijk
,- Geeft vorm aan een machtsmodel dat eeuwenlang blijft bestaan
- Monarch met soevereine macht (goddelijke legitimatie, macht rechtstreeks van God
gekregen, kon dus “soeverein” regeren)
- Gaat besturen met zijn vazallen
- Grond in leen
- Verdere onderverdeling in vazallen van vazallen
- Piramidaal systeem met vorst vanboven
Feodaal systeem:
Leen(goed): stuk land (erfelijk bezit)
Leenhulde: trouw – bijstand in oorlog + betalen som geld bij overerving
Inkomsten koning: kroondomein (dus leenmannen soms machtiger en rijker dan
leenheer)
Rol Kerk:
Dubbele legitimering
God is de verzekering van de macht van die vorsten, daarom eerbiedigen ze hem
enorm
= legitimering machtsstructuur
800: kroning Karel de Grote door paus verderzetten traditie Romeine keizers,
bevestiging christendom als staatsgodsdienst
= GRONDREGELS ANCIEN REGIME (houden stand tot 1830, eindspel vanaf 1794)
- Ancien regime bespreekt de tijd waarin kerk en staat elkaar legitimeren en waarin de SL
onderverdeeld is in 3 standen
Standenmaatschappij
- Goddelijke Ordo: mensen worden in stand geboren en blijven in hun stand
1. Paus en zijn geestelijkheid (Clerus)
2. Monarch en vazallen (Adel)
3. Boeren, handelaars (3e stand)
- Stedelijke revolutie wordt de motor van veranderingsprocessen en de val van het ancien
régime
3) 10e – 14e eeuw
- Feodaal systeem gaat voor problemen zorgen
- Grens West-Oost-Francië liep door huidige België (schelde)
- Ename was toen groot centra op die grens (douanepost)
- Conflict tussen Franse koning (West-Francië) en Duitse keizer (Oost-Francië)
- Ze gaan ofwel oorlogvoeren of huwelijksbanden
- Middeleeuwse vlaanderen komt niet overeen met het huidige vlaanderen
1302 Guldensporenslag
, - Monarchen willen macht van vazallen/leenman(degene die leen krijgt van leenheer)
beperken
- Graaf van Vlaanderen leenman van zowel Franse koning als Duitse keizer
- Geen nationaal conflict
- Franse koning wil rijke Vlaanderen aanhechten bij kroondomein: feodaal conflict
- Eigenlijk niets te maken met hedendaagse Vlaanderen of het hedendaags taalconflict
- Veldslag werd opgepikt in het romantisch denken van 19e eeuw als belangrijk moment
mythe van overwinning graaf van Vlaanderen-> België. Dit gaat gebruijkt worden tegen
de expansiedrift van het toenmalige frankrijk.
- Deze mythe wordt later gerecupereerd maar niet op Belgisch vlak, op vlaams vlak
- Werd gebruikt om België een mooie geschiedenis te geven
1288 Slag bij Woeringen
- Soortgelijk conflict tussen hertog van Brabant en Duitse Keizer
- Werd niet hét moment in de Belgische geschiedenis, hangt af van de politieke situatie
- Frankrijk was de grootste bedreiging in 19e eeuw, dus koos men voor de
Guldensporenslag
Vanaf 15 eeuw
- Ondanks leenrechten hebben lokale heersers nog onfhankelijkheid en structuren gaan
nog lokaal blijven bestaan
- Ook komen er nog dynastieke culturen: die met opzet gaan werken aan
samenhorigheidsgevoel in deze regio
4) Bourgondische Nederlanden
- Bourgondische hertogen streefden naar eenmaking van een Bourgondische-
Nederlandse soevereine staat(eenmakingspolitiek)
- Ze gaan ook de politieke instellingen uniformiseren:
o Door staten generaal op te richten waarin 3 standen vertegenwoordigd worden
en die hertogen advies geeft
- oprichten van een nieuwe ridder orde: het gulden vlies (doelen: christelijke
godsdienst beschermen , eigen dynastie meer aanzien geven, politieke functie)
- problemen? Oorlogen met Franse en Duitse vorsten en intern particularisme( de
lokale heersers gingne nooit onafhankelijk afgeven dus daarom kan dit moeilijk
slagen)
- Filips de goede ppt
- 5) Habsburgse Nederlanden(16”-18e eeuw)
- Karel V (zoon van filip de schone)erft door dynastiek toeval en goede huwelijkspolitiek
een gigantisch rijk (Bourgonische Nederlanden, Duitse gebieden en Spanje)
- Streeft naar een verdere eenmaking van de Nederlanden, moderniseert bestuur+
einde feodale banden met Frankrijk en HRR
- Geboren in Gent, maar heeft eigenlijk amper iets te maken met Vlaanderen
, - 1549: Pragmatieke Sanctie: Nederlanden moeten één blijven na erfopvolging;, dat stuk
land is ondeelbaar
- Troonafstand en dood Karel V
- Filips 2 erfte Nederlanden samen met Spanje Spaanse Nederlanden (zie slide)
16e eeuw: de Nederlanden gaan opgedeeld worden , grote invloed was het ontstaan van
protestantisme( Luther!) scheiding protestantisme(Noordelijk deel) en katholiek(Zevende
Nederlanden)
17 en 18e eeuw:
Spaanse Nederlanden gaan katholiek bolwerk zijn in de godsdienst oorlogen van Europa
centrum van contrareformatie: proberen van terug vastleggen katholiek geloof en
instellingen als reactie op opkomst protestantisme
- Rond 1700 worden spaanse Nederlanders de oostenrijkse Nederlanders
- Maria theresia en Jozef 2 : verlicht despoten: absolute heersers die toch al rekening
begonnen te houden met verlichting modernisering, centralisatie en secularisering( rol
kerk bedwingen)
- Bleven hele tijd aparte politieke entiteit ( soortvan blijvend geheel), er wordt vaak
gezegd dat belgen onderdrukt wordendoor vreemde heersers, dit wordt doorprikt want
belgen hebben vooral loyaliteit tov lokale vorsten
- 1794: Franse aanhechting
2. VAN ANCIEN RÉGIME NAAR MODERNE
NATIESTATEN
! Vijf rode draden (ppt slide 3) 1780-1830
1. Internationale dimsenise: de gesch van wat belgie zal worden is verwepen met internationale
revoluties van dat moment
2. Vraagstuk pol machtduitoefening: is dat ge(de)centraliseerd, door wie,…
3. Vraagstuk van de eenheid van gewesten
4. Modernisering van de samenleving
5. De plaats van godsdienst in de samenleving
Eed van kaatsbaan(1789)
3e stand roept zich uit tot echte vertegenwoordiger van de Franse natie, en ze maken
declaratie: we gaan niet uit elkaar tot wij een grondwet hebben ze worden
assemblee consitutante
Breukmoment: Franse Revolutie (1789)
- Belang ideeën verlichte filosofen(ideeën die teruggaan op veel versch. verlichte denkers):
Montequieu, Locke, Rousseau vb. grondwet is een heilig document, volkssoevereiniteit,
scheiding der machten, vrijheid meningsuiting, principe gelijkheid burgers(fraternité,
égalite, liberté)
- Transformatie machtstructuren/ gevolgen:
▪ Standenmaatschappij matschappij van gelijke burgers
▪ Soevereine vorsten soevereine naties(en volk)
