SAMENVATTING DIGITALE
ORGANISATIE
Rymenans Sarah
Universiteit Antwerpen
2022-2023
,Inhoud
HOOFDSTUK 0: INTRODUCTIE ................................................................................................................. 4
0.1 Definitie digitale organisatie ................................................................................................... 4
0.1.1 Informatiesystemen en technologieën................................................................................ 4
0.1.2 Strategische objectieven om een competitief voordeel te behalen ............................... 4
0.1.3 Snel veranderende omgeving .......................................................................................... 5
0.1.4 Stakeholder waarde ........................................................................................................ 6
0.1.5 Het implementeren van informatiesystemen ................................................................. 6
0.2 De verschillende revoluties ..................................................................................................... 6
HOOFDSTUK 1: INFORMATIESYSTEMEN IN GLOBALE BUSINESS VANDAAG ........................................... 8
1.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 8
1.2 Hoe transformeren informatiesystemen het bedrijfsleven en waarom zijn ze zo essentieel voor
het runnen en beheren van een bedrijf vandaag? .............................................................................. 8
1.2.1 5 trends................................................................................................................................... 8
1.2.2 Strategische objectieven van informatiesystemen .............................................................. 11
1.3 Wat is een informatiesysteem? Hoe werkt het? Wat zijn de management-, organisatie- en
technologiecomponenten? Waarom zijn complementaire middelen essentieel om ervoor te zorgen
dat informatiesystemen echte waarde bieden voor organisaties? .................................................. 13
1.3.1 Wat is een informatiesysteem?............................................................................................ 13
1.3.2 Dimensies van informatiesystemen ..................................................................................... 14
HOOFDSTUK 2: MANAGEMENT INFORMATIE SYSTEMEN..................................................................... 17
2.1 Wat zijn bedrijfsprocessen? Hoe verhouden ze zich tot informatiesystemen? .......................... 17
2.2 Hoe dienen systemen de verschillende managementgroepen in een bedrijf, en hoe verbeteren
systemen die de onderneming met elkaar verbinden de prestaties van de organisatie? ................ 19
2.2.1 Systemen voor verschillende management groepen .................................................... 19
2.2.2 Systemen voor het koppelen van de organisatie ................................................................. 20
2.3 Waarom zijn systemen voor samenwerking en social business zo belangrijk, en wat
technologieën gebruiken ze? ............................................................................................................ 23
2.4 Wat is de rol van de informatiesysteemfunctie in een bedrijf? .................................................. 24
HOOFDSTUK 3: INFORMATIESYSTEMEN, ORGANISATIES EN STRATEGIE ............................................. 26
3.1 Welke kenmerken van organisaties moeten managers kennen om te bouwen en gebruiken
zodat informatiesystemen succesvol zijn? ........................................................................................ 26
3.2 Wat is de impact van informatiesystemen op organisaties? ...................................................... 29
3.2.1 Economische impact............................................................................................................. 29
3.2.2 Organisationele en gedragsimpact....................................................................................... 30
3.3 Hoe helpen Porters concurrentiekrachtenmodel, het waardeketenmodel, synergiën,
kerncompetenties en netwerkeconomie bedrijven bij het ontwikkelen van concurrentiestrategieën
met behulp van informatiesystemen? .............................................................................................. 30
1
, 3.3.1 competitieve krachten model (Porter) ................................................................................. 30
3.3.2 Business value chain model.................................................................................................. 32
3.3.3 Synergiën .............................................................................................................................. 33
3.3.4 Kern competenties ............................................................................................................... 33
3.3.5 netwerk gebaseerde strategieën ......................................................................................... 33
3.4 Wat zijn de uitdagingen van strategische informatiesystemen, en hoe moeten ze worden
aangesproken? .................................................................................................................................. 34
HOOFDSTUK 8: BEVEILIGEN VAN INFORMATIESYSTEMEN ................................................................... 36
8.1 Waarom zijn informatiesystemen kwetsbaar voor vernietiging, fouten en misbruik?............... 36
8.1.1 Types van malware ............................................................................................................... 37
8.1.2 Hackers en computer criminaliteit ....................................................................................... 38
8.1.3 Interne bedreigingen ............................................................................................................ 39
8.1.4 Software kwetsbaarheid ...................................................................................................... 40
8.2 Wat is de zakelijke waarde van beveiliging en controle? ............................................................ 40
8.3 Wat zijn de componenten van een organisatorisch raamwerk voor beveiliging en controle? .. 41
8.4 Wat zijn de belangrijkste tools en technologieën om informatiebronnen te beveiligen?.......... 43
HOOFDSTUK 9: Operationele uitmuntendheid en klantintimiteit bereiken: bedrijfstoepassingen ..... 47
9.1 Hoe helpen enterprise systemen bedrijven om operational excellence te bereiken? ............... 47
9.2 Hoe coördineren supply chain managementsystemen planning, productie en logistiek met
leveranciers? ..................................................................................................................................... 48
9.3 Hoe helpen systemen voor customer relationship management bedrijven om klanten intimiteit
te bereiken ?...................................................................................................................................... 51
9.4 Wat zijn de uitdagingen die bedrijfstoepassingen met zich meebrengen en hoe profiteren
bedrijfstoepassingen van nieuwe technologieën? ............................................................................ 53
HOOFDSTUK 10: E-COMMERCE, DIGITALE MARKTEN EN DIGITALE GOEDEREN .................................. 54
10.1 Wat zijn de unieke kenmerken van e-commerce, digitale markten en digitale goederen? ..... 54
10.2 Wat zijn de belangrijkste e-commerce business- en verdienmodellen? .................................. 56
10.3 Hoe is e-commerce marketing getransformeerd? .................................................................... 58
10.4 Hoe heeft e-commerce de business-to-business-transacties beïnvloed? ................................ 59
10.5 Wat is de rol van m-commerce in het bedrijfsleven en wat zijn de belangrijkste toepassingen
van m-commerce? ............................................................................................................................. 61
10.6 Welke problemen moeten worden aangepakt bij het opbouwen van een aanwezigheid in e-
commerce? ........................................................................................................................................ 61
HOOFDSTUK 11: MANAGEMENT VAN KENNIS EN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE .................................... 63
11.1 Wat is de rol van kennismanagementsystemen in het bedrijfsleven? ..................................... 63
11.2 Wat zijn artificiële intelligentie (AI) en machine learning? Hoe gebruiken bedrijven AI? ........ 66
11.3 Welke soorten systemen worden gebruikt voor bedrijfsbreed kennisbeheer, en hoe bieden ze
waarde voor bedrijven? .................................................................................................................... 71
2
, 11.4 Wat zijn de belangrijkste soorten kenniswerksystemen en hoe bieden ze waarde voor het
bedrijf? .............................................................................................................................................. 72
HOOFDSTUK 12: VERBETERING VAN BESLUITVORMING ...................................................................... 74
12.1 Wat zijn de verschillende soorten beslissingen en hoe vindt de besluitvormingsproces plaats?
........................................................................................................................................................... 74
12.2 Hoe ondersteunen business intelligence en business analytics de besluitvorming?................ 75
12.3 Hoe gebruiken verschillende besluitvormende groepen in een organisatie business
intelligence en wat is de rol van informatiesystemen om mensen die in een groep werken te
helpen efficiënter beslissingen te nemen? ....................................................................................... 78
3
,HOOFDSTUK 0: INTRODUCTIE
0.1 Definitie digitale organisatie
Een digitale organisatie implementeert informatiesystemen en technologieën om zijn strategische
doelstellingen te realiseren om een concurrentievoordeel te behalen en waarde voor
belanghebbenden te creëren in een snel veranderende omgeving.
0.1.1 Informatiesystemen en technologieën
- Wereldwijde e-business
- E-commerce
- Bedrijfsapplicaties (ERP, CRM, SCM)
- Kennisbeheersystemen
- Opkomende digitale oplossingen (AI, Cloud, Augmented en Virtual Reality)
- Cyberbeveiliging
- Bedrijfsinformatie en analyse
0.1.2 Strategische objectieven om een competitief voordeel te behalen
Waarom investeren bedrijven in IT desondanks dit zeer duur is?
De meest belangrijke reden is omdat IT de bedrijven helpt om een strategische doelstellingen te
bereiken binnen een competitieve omgeving.
Er zijn verschillende strategieën om een competitief voordeel te behalen:
- Laagste kost: bv. Ryanair
Investeren in IT zorgt ervoor dat deze bedrijven in staat zijn de laagste kost te bereiken. Voor
een luchtvaartmaatschappij is personeel de grootste kostencomponent. Ze houden deze
kostencomponent laag door te investeren in apps, die een deel van het customer service
personeel vervangen.
- Gedifferentieerd product: bv. Tesla
Investeren in IT om een verschillend, en beter product te maken in vergelijking met de
concurrentie.
- Niche markt: bv. Brauzz
Investeren in IT om hun niche markt beter te leren kennen, en data te verkrijgen om de
consument beter te kunnen targetten.
- Consument en leveranciers intimiteit: bv. Netflix
Investeren in IT, om op die manier hun klanten beter te leren kennen en goede
aanbevelingen te geven om op die manier goede en lange termijn relaties te creëren met de
consument.
Er zijn 2 verschillende rollen voor een informatiesystemen:
- Het ondersteunen van de huidige doelstelling
Om de doelstelling sneller en efficiënter te bereiken, men gebruikte IT vooral vroeger op
deze manier.
- De driver voor een fundamentele verandering van de huidige doelstelling
De IT is deel van de strategie, en wordt gebruikt om de doelstelling te veranderen indien dit
gunstig is voor het bedrijf.
bv. Netflix stuurde vroeger fysieke dvd’s op, en zijn vervolgens veranderd naar een digitaal
platform
4
,Voor een bedrijf betekend dat, dat je continue de evoluties in technologie moet volgen om wat het
bedrijf vandaag doet te verbeteren of te veranderen. De omgeving (alles dat buiten het bedrijf
gebeurd, hierover heb je als bedrijf geen controle) is ook een belangrijke factor. Dit zorgt ervoor dat
bedrijven zichzelf afvragen of ze moeten hun bestaande strategie blijven volgen, of de strategie
veranderen en wat de hulp van informatiesystemen hierbij is.
0.1.3 Snel veranderende omgeving
De omgeving verandert sneller en sneller, en organisaties zullen zich bijgevolg sneller hieraan dienen
aan te passen.
Er zijn 3 huidige trends:
- Sustainability:
• Industriële productie is slecht voor het milieu (fijn stof, CO2,…). Bedrijven beginnen zich
meer te focussen op sustainability, maar er is ook veel greenwashing. In de toekomst
verwacht men dat bedrijven gedwongen zullen worden om klimaatvriendelijker te
produceren. Dit zal opgelegd worden door de consument (die het product weiger aan te
kopen) of door de overheid aan de hand van nieuwe wetten.
• Daarnaast dien je als bedrijf ook rekening te houden met de wellbeing van je personeel
(veiligheid, gezondheid, mentale gezondheid, …). Er is momenteel een grote war for
talent, het is moeilijk om de juiste mensen te zoeken om deze digitale transformatie te
doen.
- Weerstand:
Vroeger werden bedrijven meer en meer efficiënt: standaardisatie, kosten zakken,
outsourcing, … . De laatste jaren zijn er meer shocks in de markt (covid, energie, oorlog in
Oekraïne, klimaatverandering,… ). Plots kampen bedrijven met problemen die ze nog nooit
zijn tegengekomen. Als bedrijf moet je je afvragen of dat je meer flexibel wordt om met
shocks om te gaan, of je bij je vaste strategie blijft.
- Consumentenverwachtingen:
het consumentengedrag veranderd constant
• Transparantie: wat weet ik over dit product (recyclage, klimaatvriendelijk,
mensenrechten, CO2, winst,… ). Bedrijven zullen gedwongen worden deze data te geven
aan de consumenten.
• Personalisatie: elk product dat je koopt kan je personaliseren. Dit is een grote
verandering voor bedrijven die enkel standaard producten aanbieden.
• Expertise
- Nieuwe industrieën en business modellen:
• Banken & bankbedienden?
• Vertalers?
• Kassiers & winkels?
• Vrachtwagenchauffeurs & rijscholen?
• Een auto bezitten?
• Professoren?
Consumenten kopen geen producten meer, maar ervaringen. Consumenten willen dat alles makkelijk
en digitaal is. Als een organisatie moet je bedenken welke ervaringen consumenten willen. Dit is
voornamelijk op digitaal vlak. Dit veranderd zeer snel, het is een uitdaging voor bedrijven om het bij
te houden.
5
,Je hebt een bepaalde strategie als bedrijf, maar je monitort constant om te kijken wat je met de
nieuwe technologie kan doen binnen je bedrijf. Als je als bedrijf een opportuniteit niet pakt, ken het
een grote impact hebben.
Technologische innovaties zorgen voor de omgeving en de omgeving
zorgt voor technologische innovatie.
Zelfs de beste bedrijven, kunnen hierdoor verdwijnen.
Bv. Kodak: ze zagen de technologische innovatie, maar besloten er
niets mee te doen. Ze hebben de verandering in de omgeving niet
gezien, de consument wilde digitale camera’s kopen
0.1.4 Stakeholder waarde
Bv. buren, planeet, werknemers,…
Voor een bedrijf is het ook belangrijk om aan de waarde voor de samenleving te denken, als ze het
niet doen zal het een impact hebben op hun succes in de toekomst.
0.1.5 Het implementeren van informatiesystemen
Je moet de strategie van een bedrijf kennen, en begrijpen waarom je ze implementeert.
Het digitaliseren van organisaties is een architectuuroefening met volgende bouwstenen:
- Beheer
- Organisatie
- Technologie
Dit zijn allemaal factoren waaraan je moet denken, ze moeten deel van het project zijn.
Als je enkel technologie implementeert en niet aan de rest denkt, zal niemand het gebruiken, of
enkel op een foute manier en levert het geen concurrentieel voordeel op.
0.2 De verschillende revoluties
1. Stoomkracht:
Mensen deden voordien alles met de hand.
Nadien ontstonden fabrieken, boten
waardoor men goederen kon importeren.
2. Elektrische energie en massaproductie-lijn:
De kost van producten daalden en dat zorgde
ervoor dat ze voor meer mensen bereikbaar
werden.
3. Internet, computer, robot:
We kunnen communiceren met mensen in het buitenland omwille van het internet.
Bedrijven kunnen hun productie outsourcen.
4. Technologische innovaties (AI, big data, the cloud,…)
Omwille hiervan ontstaat de mogelijkheid tot personalisatie. Dit is de verandering waardoor
de meeste organisaties vandaag door moeten.
6
,We zouden ondertussen al in de 5e revolutie zitten. Bedrijven
moeten niet enkel meer winstgevend zijn, maar ze zouden ook
meer sustainable moeten zijn. Organisaties maken de
verandering niet enkel voor zichzelf maar ook voor de
samenleving.
“The transition to a sustainable, human-centric and resilient
European industry”
Deze revoluties volgen elkaar sneller op, bedrijven dienen een zeer grote transformatie te doen.
7
,HOOFDSTUK 1: INFORMATIESYSTEMEN IN GLOBALE BUSINESS
VANDAAG
1.1 Inleiding
AWM Frictionless is een bedrijf dat smart schappen maken met ( RFD, sensoren, camera’s,
microfoons,… ) met deze technologie weten ze waar de producten liggen en hoeveel producten er
nog over zijn. Ze weten ook welke consumenten welke producten hebben genomen. Dus
supermarketen hebben dan geen kassa’s meer nodig.
Bedrijven kunnen zo een investeringen maken:
- Operationele efficiëntie optimaliseren
Je hoeft geen vragen meer te beantwoorden van klanten, geen personeel nodig voor vragen
en kassiersters
- Veel mensen houden van online shoppen
met deze technologie kunnen offline winkels dezelfde persoonlijke ervaring geven
We hebben dit systeem ook in België bv. Okay direct deze winkel is altijd open, omdat ze geen
personeel nodig hebben.
Er bestaan nog andere technologieën: bv. robot in de Delhaize
Deze robot helpt klanten bij het vinden van bepaalde producten, en kan kinderen amuseren (er is
meer customer intimacy).
1.2 Hoe transformeren informatiesystemen het bedrijfsleven en waarom zijn ze zo
essentieel voor het runnen en beheren van een bedrijf vandaag?
De investeringen in IT, zijn zeer sterk gestegen binnen bedrijven. Tijdens de
financiële crisis zijn de investeringen gedaald, maar die in IT bleven stijgen in
een crisis kan IT helpen, dus blijven ze daarin investeren.
Als organisaties meer en meer investeren in IT, verwachten ze ook een
bepaald resultaat van deze IT de technologieën waarin bedrijven investeren
veranderen constant, en de waarde dat ze daaruit krijgen veranderen ook.
1.2.1 5 trends
1. Snel evoluerende IT-innovaties
- Cloud computing
is een technologie waar je je bestanden ergens anders kan opslaan dan op je computer
zelf, als het ware in de ‘cloud’.
Bv. OneDrive. Je kan deze bestanden dan op eender welke plaats bemachtigen, en op
eender welke computer.
- Big data & Internet of Things
Internet of things is de transformatie van ‘domme’ objecten naar ‘slimme’ objecten
alle dingen worden geconnecteerd aan het internet via sensoren. Deze objecten
verzamelen zeer veel data, dit noemt men big data.
Bv. ijskast die weet dat bepaalde dingen op zijn, en die automatisch besteld
8
, - Artificial Intelligence and machine learning
Aan de hand van sensoren verzamelt AI informatie en op basis daarvan gaan ze raad
geven. Met AI kan je ook aan predicitve maintance doen, AI kan op basis van bepaalde
sensoren voorspellen dat de machines gaan stilvallen, een werknemer krijgt deze
informatie en kan ingrijpen waar nodig zodat de machine niet stilvalt.
Bij machine learning leert een werknemer een machine hoe zich te gedragen in een
bepaalde situatie, dit gebeurd aan de hand van camera’s op de machines.
Bv. Een Tesla auto heeft naar veel afbeeldingen van stoplichten gekeken, om een
onderscheid te kunnen maken tussen een rood en een groen licht. Nu is de auto in staat
om in andere omstandigheden en bij andere stoplichten deze taak zelf uit te voeren.
- Blockchain
Is een technologie die men gebruikt om bepaalde dingen veilig te maken, die niet veilig
waren. Bij blockchain is het mogelijk om terug te gaan naar waar deze gestart is, omdat
het onmogelijk is om een schakel uit de ‘chain’ te halen, zonder dat dit zichtbaar is voor
anderen. Op deze manier kan je bewijzen aan de klant wat de origine is van een product.
- AR/VR/XR/Metaverse
Deze zijn allemaal onderdeel van de virtuele wereld. Een student kan opereren via een
virtuele wereld, indien het dan misgaat zal er niemand door sterven, er zijn dus geen
consequenties. Organisaties gebruiken het veel voor trainingen, maar ook voor
communicatie. Zo kan men bijvoorbeeld communiceren via een holo-lens, dan kan
iemand op een andere plaats door de lens kijken naar de situatie op de werkvloer en
ingrijpen.
- 5G
Dit zijn allemaal technologieën in dewelke het interessant is om in te investeren, maar binnen enkele
jaren zijn er weer nieuwe. Hoe dient een bedrijf te bepalen in welke technologieën ze gaan
investeren, en welke niet.
Een hulpmiddel voor dit probleem is de Gartner Hype Cycle:
De 5 fases van een technologie:
1) Innovation trigger:
De start van een nieuwe technologie, er zijn
startups en organisaties die deze gebruiken als
eerste, en ermee experimenteren en de eerste
succesverhalen komen boven.
2) De peak of inflated expectations:
mensen verwachten te veel van de technologie
3) Trough of disillusionment:
De bedrijven die geïnvesteerd hebben zijn teleurgesteld in de technologie, ze hadden meer
verwacht van de technologie de bedrijven stoppen de investeringen in de technologie
9
