Samenvatting inleiding tot de economie (lesnotities + powerpoints)
Openingscollege Hilde Crevits
5 kenmerken die onze economie sterk hielden pre-corona
a. Open economie
In België is VL voor 80% van de export verantwoordelijk. Vooral naar onze buurlanden, EU is erg
belangrijk (ook VK)
b. Krappe arbeidsmarkt
Per vacature maar 2 mensen beschikbaar = enorme krapte!
- Vergrijzing arbeidsmarkt.
- Veel werkzoekenden, maar mismatch tss vraag en aanbod.
o Veel vacatures in zorg bv, maar weinig mensen die daar kunnen werken
c. Hoge productiviteit
d. Hoge scholingsgraad
Spectaculaire sprong op vlak van Hoger Onderwijs, 1 op 2 25-40 jarigen heeft hoger diploma. Groep
mensen in VL is kortgeschoold, er w vooruitgang geboekt mr 2/10 heeft geen diploma secundair
onderwijs, moeilijk om deze cijfers nr beneden te krijgen.
e. Innovatie-gedreven
Gent = sterke universiteit, sterke onderzoekscentra. Basis = onproductief onderzoek => soms een
doorbraak, start-up die w opgericht => grote bedrijven ontstaan => wereldbedrijven ontstaan.
Na corona
a. Open economie
Export is met 30% gedaald, toeleveringsketens lagen stil (grondstoffen k van elders, dus productie lag
stil). Mondmaskercrisis.
+ daarbovenop dreiging van de harde Brexit, 28.000 banen in België zouden verloren gaan, grote
havens zijn toegangspoorten naar VK en dus ook slachtoffer.
b. Arbeidsmarkt
Tijdelijke werkloosheid, horeca lag stil => studentenjobs jongeren in het gedrang. Tekort bij
landbouwers proberen opvangen door jobstudenten daar te krijgen.
Problemen die er al waren zijn door corona verergerd. => uitzendkantoren enzovoort waren dicht,
niet evident om aan een job te geraken.
c. Productiviteit en corona
Grote krimp in de economie
d. Scholingsgraad en corona
Universiteiten in lockdown, afstandsonderwijs.
e. Innovatie
Innovatie gestegen! Misschien door corona meer onderzoekers die de sprong gewaagd hebben.
Relance part 1: EHBO
1. Coronapremies voor bedrijven en ondernemingen, voor iedereen die plots zijn zaak m
sluiten. Waarom voor iedereen dezelfde premie? Om heel snel iedereen uit de nood te
helpen.
1
, 2. Dan geënt op zij die grootste verliezen leden
3. Dan voor sterk getroffen sectoren
Bv evenementensector
Relance part 2: investeren
Keynesiaanse model: in crisistijden 2 dingen doen, sparen of investeren. Beste optie = investeren!
Hoe investeren?
- Veerkracht voor mensen op arbeidsmarkt (1)
- Digitalisering (2)
- Sprong inzake duurzaamheid (klimaat en circulaire economie) (3)
Werf 1: veerkracht voor mensen op de arbeidsmarkt
Online leren boost geven, levenslang leren, enorme uitdaging. Aantal werkzoekenden zal volgend
jaar wss een pak stijgen.
In VL: 850.000 mensen die geen uitkering ontvangen maar niet deelnemen aan de arbeidsmarkt
= enorm potentieel om deze werkzaamheidsgraad te verhogen.
Jobs m werkbaar zijn, er is een erg grote mismatch!
Werf 2: een digitale sprong
Hoeveel % vd Belgen heeft nog nooit internet gebruikt? 10 procent!
Absolute prioriteit om alle Belgen toegang te geven tot internet en om ze wegwijs te maken id
digitale wereld. Ook bedrijven m de sprong maken vh digitale.
Werf 3: sprong in de duurzaamheid
2 investeringsklemtonen
- Circulaire economie: afval wordt omgezet tot grondstof. Circulaire moet ‘hip’ gemaakt
worden.
- Co2-neutraal: Arcelor Mittal probeert staal op duurzame wijze te produceren. Waterstof als
drager => VL topregio op dit vlak. Waterstof kan dé brandstof worden voor schepen etc.
Hoe?
Hefboom 1) investeren in innovatie
Hefboom 2) ondernemend handelen
2
,Les 1: inleiding tot economie. Economie en welvaart/marktevenwicht.
Oikos Nemen = de orde van het huishouden
Huidige betekenis
- Het economisch gebeuren, de economie
- De economische wetenschappen, studiegebied dat economisch gebeuren bestudeert
Kenmerkend voor de economie:
Complex systeem van productie en consumptie met beperkte middelen, waarin gezinnen, bedrijven
en overheid een rol spelen.
- De gezinnen: private spelers, bieden arbeid aan, reiken kapitaal aan
- Bedrijven: focus op productie, zorgen voor tewerkstelling
- De overheid: produceren publieke goederen en diensten, kopen aan bij bedrijven, stellen
tewerk, reguleert de economie.
• Private bedrijven produceren goederen en diensten en zorgen voor tewerkstelling
• Overheden voorzien aanbod van publieke goederen en diensten, kopen aan bij bedrijven en
stellen werknemers te werk. Zij reguleren de economie.
• Gezinnen kopen goederen en diensten aan, betalen belastingen en vormen het menselijke
kapitaal dat de economie doet draaien.
De economie = het complex samengaan van productie en consumptie, waarbij deze zaken mogelijk
zijn door de gezinnen, bedrijven en de overheid .
Het studiegebied
Kenmerkend voor economische wetenschappen:
- Inhoudelijke focus op creatie van welvaart, door de bril van de schaarste
- Methodologische focus: op het rationele handelen van mensen in situaties van schaarste.
- Het maakt de economische wetenschappen tot een toolbox om beslissingen te analyseren en
gevolgen in te schatten.
o Schaarste: een middel (arbeid/kapitaal/milieu) is schaars wanneer de mogelijke
aanwendingen van een middel de beschikbaarheid van dat middel overstijgen.
o Gevolg: maatschappij kan nt alle goederen en diensten produceren die de mensen
wensen, want de hoeveelheid middelen is schaars.
o Schaars ≠ zeldzaam! Iets wat zeldzaam is is niet per se schaars. (bv lelijk schilderij is
zeldzaam maar niet schaars)
- Economische problemen zijn typisch keuzeproblemen: analyseren van beslissingen en
inschatten van gevolgen.
Welvaart
Wat is welvaart?
- Algemene definitie: de mate waarin de inwoners v/e maatschappij komen tot
behoeftebevrediging via schaarse middelen.
- VS welzijn: mate waarin behoeften worden bevredigd via schaarse EN niet-schaarse
middelen
o Niet-schaars middel dat bijdraagt tot welzijn= bv liefde/vriendschap
Typische concretisering binnen economische wetenschappen:
- Bruto Binnenlands Product of BBP.
o Totale som van alle toegevoegde waarde gecreëerd in een land. => geen perfecte
maatstaf, zie later.
3
, o Optelsom van alle goederen en diensten die in een jaar geproduceerd worden
binnen de landsgrenzen en niet als input gebruikt worden om verder afgewerkte
goederen mee te maken
- BBP/capita
o BBP gedeeld door aantal inwoners van een land
o Om te kunnen vergelijken met andere landen. Welk land is meer welvarend?
Evolutie in de welvaart/bbp. Hoe evolueerde de welvaart de afgelopen 2000 jaar?
- Vanaf 19e eeuw: divergentie. België, VS,.. welvaart neemt heel snel toe. Andere landen
blijven achter. Enorme stijging sinds industriële revolutie.
o Valt samen met de opkomst van het kapitalisme.
- Vanaf 19e eeuw, doorbraak kapitalisme: productie goederen en diensten komt binnen
bedrijven terecht, vroeger eerder bij de gezinnen. Goederen en diensten w verhandeld tss
personen die elkaar niet rechtstreeks ontmoeten via ruil.
- Sindsdien ook meer divergentie in evolutie welvaart.
- Private personen zijn eigenaar vd kapitaalgoederen, niet de overheid!
Synthese: kapitalisme wordt gekenmerkt door:
• Productie binnen bedrijven
• Ruil van producten via markten
• Private eigendom kapitaalgoederen
BBP en welzijn?
Garandeert een hoog BBP ook welzijn?
- Laat bepaalde zaken buiten beschouwing
o Gezondheid
o Geluk
Arme maatstaf
- Welvaart/welzijn hangt wel erg sterk samen.
Hoe verder naar rechts een land staat, hoe
hoger BBP. Hoe hoger, hoe gelukkiger. Positief
verband tussen beiden.
- Welvarend zijn helpt om ook op welzijn goed te
scoren. MAAR ook een deel een omgekeerde
causaliteit: omdat mensen gelukkiger zijn is het
BBP hoger
- BBP = een goede voorspeller van andere indicatoren.
B. Marktevenwicht
B1. Markt
o Als enkel met schaarse middelen tot welvaart kan gekomen worden, is een doordachte inzet
(allocatie) van die middelen cruciaal.
o De economist gelooft dat dit best via de markt kan geregeld worden.
o Markten voor productiefactoren: arbeidsmarkt (allocatie van arbeid), kapitaalmarkt
(allocatie van kapitaal) en milieumarkt (allocatie van milieu)
o Markt = het ontmoeten van vraag en aanbod. Het kopen en verkopen van goederen en
diensten.
o De arbeidsmarkt = ontmoeten WG en WN, ook de milieumarkt.
4