Lesnotities Politieke filosofie
- Patrick LOOBUYCK
Inhoud
1. Inleiding 3
- Wat is politieke filosofie?
- Waarom is er een staat en niet veeleer geen staat?
2. Kleine geschiedenis van (in)tolerantieconcept 10
- Tolerantie, godsdienstvrijheid, scheiding K-S als ‘Europese verworvenheden’
- Tweezwaardenleer
- Tolerantie in de middeleeuwen (einde van de reconquista + uitdrijvingsedict)
- Erasmiaanse tolerantie
- De reformatie: doorbraak van het protestantisme
- Weg naar godsdienstvrijheid als individueel recht
3. Vrijheid (John Stuart Mill – On Liberty) 14
- John Stuart Mill
- Context en achtergrond: On Liberty
- Tirannie van de meerderheid
- Vrijheid/schadeprincipe
- Vrijheid van meningsuiting
- Moraal van publiek debat
- Vier vormen van vrijheid
4. Politiek Liberalisme (Rawls: Political Liberalism, 1993) – Staatsneutraliteit 25
- Liberaal mensbeeld
- Grondrechten
- Staatsneutraliteit
- Rechtvaardigheid
- Overlappende consensus
- Redelijkheid en tolerantie
- Wederkerigheid
- Originele positie
- Hedendaags Liberalisme
- Basisconcepten
- Liberalisme en levensbeschouwing
- Kerk-Staat regimes
- Religies en liberale uitgangspunten
5. Liberal equality – Justice (Rawls: Theory of Justice, 1971) 34
- Rawls’ project: alternatief voor utilitarisme
- 2 argumenten Rawls voor principle of difference
- Interne problemen
- Kritiek
6. Dworkin – Basisinkomen – Limitarianism – Social equality 38
- Kritieken op luck egalitarians
- Gelijkheid van middelen (equality of resources)
- De politiek van liberale/sociale (on)gelijkheid
1
, lOMoAR cPSD| 4336295
7. Libertarisme – Eigendomsrechten 41
- Argumenten voor libertarisme
- Nozicks’ argument op basis van rechten
- Libertarisme in de politiek: welvaartsstaat – weinig libertairen
8. Marxisme: Social democracy and social justice 48
- Sociale democratie
- Distributieve gelijkheid versus sociale gelijkheid
- Sferen van rechtvaardigheid
- Concurrerende visies ipv complementaire
- Opofferen distributieve gelijkheid: 3 argumenten
- Visie liberale egalitaristen versus sociaal-democraten
- Conclusie
9. Communtarisme – Gemeenschap 51
- Introductie
- Gemeenschap en de limieten van rechtvaardigheid
- Rechtvaardigheid en gedeelde meningen
- Individuele rechten en het algemeen welzijn
- Autonomie is een illusie
- Autonomie is enkel mogelijk in een niet-neutrale context
10. Liberaal nationalism 58
- Identiteit
- Nation-building
- Hard cases
11. Multiculturalisme – Diversiteit 62
- Inleiding
- De eerste fase: als communtarisme
- De tweede fase: binnen het liberale kader
- De derde fase: antwoord op nation building
- Vijf modellen
- Conclusie
- Kritieken
12. Citizenship Theory – Burgerschapdeugden 73
- Inleiding: ontstaan
- Deugden en praktijken van democratische burgers
- Burgerlijke republicanisme
- Voedingsbodem (broeinesten) voor burgerdeugden
- Citizenship theory
2
, lOMoAR cPSD| 4336295
1. Inleiding
WAT IS POLITIEKE FILOSOFIE?
Wat is filosofie?
= philos sofia: houden van kennis
- 6de eeuw v.C.: ontstaan als reactie op het mythologische, religieuze en magische denken
- Specifieke vragen: op zoek naar redelijke/rationele antwoorden (filo als nooit eindigende activiteit)
1. Meta-vragen: vragen die normale vraagstelling overschrijden = terminologische
verheldering; ontologie; epistemologie; ethiek
2. Kritische vragen: houding ten aanzien van de werkelijkheid
3. Normatieve vragen: over hoe het zou kunnen zijn; is-ought gap; descriptieve zinnen die
waar of vals zijn
Wat is politieke filosofie?
- Academische discpline met abstracte, normatieve, conceptueel-theoretische verheldering en
analyse van het polietieke
- In de politieke filosofie gaat men dus op zoek naar antwoorden op conceptuele en normatieve
vragen omtrent het politiek domein: over wat een staat zou moeten doen, welke morele principes
het zou moeten gebruiken en welke soort orde het zou moeten creëren (ought to: normatief)
Empirische of verklaren studie van de politiek: politicologie en sociale wetenschappen
Partijpolitiek programma/ ideologie: haalbaarheid, strategie
Ethiek: hoe goed/gelukkig te zijn/handelen?
- Argumentatieve consistentie:
door nadruk te leggen op redelijkheid/rationaliteit en het toetsen van argumenten
▪ Methodes (reflective equilibrium; gedachtenexperimenten) om is-ought gap te overbruggen
- Normatief – op het niveau van de staat / burgerschap (individu in functie van de staat)
▪ Ideal theory
- Hume: is-ought gap: men kan het normatieve niet zomaar van het descriptieve afleiden
▪ Bijvoorbeeld bij de kwestie van ongelijkheid onfairheid (Anthony, Marc De Vos)
- “Political philosophy asks how a state should act, what moral principles should govern the way it
treats its citizens and what kind of social order it should seek to create. As those ‘shoulds’ suggest,
it is a branch of moral philosophy, interested in justification, in what the state ought (and ought
not) to do. ...It’s not just about what people ought to do (moraalfilosofie), it’s about what people
are morally permitted, and sometimes morally required, to make each other do.”
(Adam Swift, Political philosophy. A beginners’ guide for students and politicians, Polity, 2006: 5-6)
Historisch overzicht (keuze hedendaage polfil)
- Plato (428-348); Aristoteles (384-322)
- Augustinus (354-430); Thomas van Aquino (1225-74)
- Machiavelli (1469-1527)
- Thomas More (1478-1535)
- Grotius (1583-1645); Pufendorf (1632-1694)
- T. Hobbes (1588-1679); J. Locke (1632-1704)
- Montesquieu (1689-1755); J.J. Rousseau (1712-78)
- J. Bentham (1748-1832); J.S. Mill (1806-73); De Tocqueville (1805-1859)
- I. Kant (1724-1804); F. Hegel (1770-1831); K. Marx (1818-83)
- K. Popper (1902-1994); J. Rawls (1921-2002)…
3
, lOMoAR cPSD| 4336295
Continentale politieke filosofie (Frankrijk, Duitsland)
- Tegenover Anglo-Saksische filosofie (Rawls, Mill…): focus
▪ Geografisch en methodologisch onderscheid
- J.-P. Sartre; M. Foucault; A. Finkielkraut; C. Lefort; J.-L. Nancy; J.-F. Lyotard; H. Arendt;
C. Schmitt; Der Frankfurter Schule; J. Habermas
Political Theory (Sciences) = Poltical Philosofy (Arts)
- Systematisch nadenken over doel van de regering
- Balans tussen individuele autonomie en politieke autoriteit/macht determineren
- Wie krijgt wat, en wie bepaalt dat?
- Politieke filosofie: wat moet een overheid doen? Wat mag het (niet) doen?
- Politieke wetenschappen: hoe werkt een overheid. Wat kan een overheid doen?
▪ Administrative burdens...
Ideal/non-ideal theory
- Politieke filosofie is normatief dus ideale theorie
- John Rawls, A theory of justice (1971): wat rechtvaardigheid is
- Reden om met de ideale theorie te beginnen: biedt de enige basis voor een systematisch begrip
van die meer dringende problemen
- Aard en de doelstellingen van een volkomen rechtvaardige samenleving het fundamentele
bestanddeel van de theorie van rechtvaardigheid vormen. (1971: 56; 1999, 8)
- Bestaande instituties moeten worden beoordeeld in het licht van deze (ideale) conceptie
(van rechtvaardigheid) en worden onrechtvaardig geacht voor zover ze er zonder afdoende
reden van afwijken
- Creëert de mogelijkheid om wetten en toestanden in een samenleving, om die daarmee te
confronteren en op basis daaruit te besluiten dat dit soort belastingensysteem bvb onrechtvaardig is
voor iemand omdat ze zonder voldoende redenen afwijkt van die persoon zijn ideal theory
Methode om is-ought-gap te overbruggen: reflective equilibrium
- Morele principes moeten zoveel mogelijk in overeenstemming zijn met onze morele opvattingen en
intuïties; en omgekeerd (evenwichtig en ondersteunend netwerk)
- Deductie (alles vloeit voort uit principes, los van realiteit) + inductie (vanuit werkelijkheid):
morele opvattingen en intuïties morele principes en theorieën (evenwicht)
VB. utilitaristische mening (2 principes) botst met meerderheidssamenleving (belang minderheid)
= conceptie over rechtvaardigheid kan niet deductief worden afgeleid uit self-evident
(=vanzelfsprekend) premissen of voorwaarden op grond van principes; in plaats daarvan is de
rechtvaardiging van de conceptie een kwestie van wederzijdse ondersteuning van vele
overwegingen, van alles dat in 1 samenhangende visie past.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur bertprovoost. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
