HC: Wat is filosofie?
Filosofie probeert de verwarring over de betekenis van de woorden die we gebruiken te verkleinen.
Filosofie is een radicaliseren van de verwondering naar alle kanten (C. Verhoeven). Aristoteles zegt
dat de mens een dier is dat tot denken in staat is.
Onderwijs is hetgeen dat creativiteit doodt. We hebben ook geleerd dat we geen fouten mogen
maken en dat we geen verwondering mogen hebben.
Er zijn mensen die enkel rechtop kunnen lopen als ze gevallen zijn.
Wat is filosofie:
Zoekt niet naar wijsheid
Leert geen waarheden of regels
Ze vraagt zich af wat ze is
Ze vraagt zich af wat is
Je filosofeert al als je je afvraagt wat filosoferen is
Is stoppen met weten en beginnen met denken
Stilstaan
Twijfelen, twijfel zaaien…
In vraag stellen
Verwondering
Besef van (eigen) onwetendheid (Plato en Aristoteles)
Wat men verlangt kan men nooit bezitten…
Een verwarrende bezigheid: Nauwkeurig bekeken is alle wijsbegeerte slechts als gewone
mensenverstand in onduidelijke taal – Goethe
“Understanding a question is half an answer”- Socrates
4 vragen:
- Wat is de mens?
- Wat mogen we hopen?
- Wat moeten we doen?
- Wat kunnen we weten?
Belang van filosofie: “waarom zijn we hier?” “wat is de zin van ons bestaan?”.
Voor een vreedzame en bloeiende samenleving is een filosofische basishouding belangrijk:
Kritisch kunnen staan tegenover zichzelf
En de eigen meningen
Met inlevingsvermogen naar anderen kunnen kijken
En zich samen met anderen afvragen
Hoe een nationele en mondiale samenleving in de eenentwintigste eeuw gestalte
kan krijgen
Weten hoe het is om te staan in iemand anders schoenen
Filosife bevordert de creativiteit van het denken vanuit een fundamenteel kritische
ingesteldheid die niets als evident beschouwt en alle mogelijke waarheden en waarden in
vrijheid wil overwegen (T. Beeckman). We willen vaak dat iedereen zich aanpast.
Wie filosofisch wil reflecteren, heeft een vrije ruimte nodig. Dat staat interactie echter niet in
de weg: toekomsterichte ontwerpen, zoals milieuproblemen, technische en medische
ontwikkelingen,… alsook economische crisissen zijn bij uitstek terreinen waarop filosofisch
begrijpen en evalueren van levensbelang zijn. Daarom kunnen we niet zonder de filosofie en
blijft deze discipline een onontbeerlijk onderdeel in de opvoeding van toekomstige
wereldburgers.
, Filosofie heeft niet zo veel te maken met de houdingen, overtuigingen, standpunten,
waarden en meningen die mensen toevallig hebben, maar veel meer met de manier van
redeneren of het gebrek aan redeneringen achter houdingen, overtuigingen, waarden en
meningen. Echt belangrijk zijn de redenen, argumenten die we aanvoeren om stellingen te
onderbouwen.
Over de aard van de filosofie…
1) Filosofie is een activiteit die onwaarheden, inconsistenties en absurditeiten in verschillende
standpunten aan het licht brengt, met als doel ‘de waarheid boven tafel te krijgen’.
2) Filosofie maakt gebruik van de rede – dat wil zeggen, van beredeneerde argumenten – om
deze onwaarheden, inconsistenties en absurditeiten aan het licht te brengen. Daarbij is
logica van wezenlijk belang!
We gaan het vooral hebben over argumentatieredenen.
3) Filosofie impliceert nadenken over alle aspecten van een bewering (of discussie). Het vereist
vrijheid van denken en expressie, en filosofen worden aangemoedigd om vrijuit te spreken
en te denken, zonder bang te hoeven (politiek incorrect) te zijn.
Er zijn genoeg filosofen die hebben afgezien, die hun kop ermee verliezen. Vrij denken is ook dwars
denken.
Aard van filosofie:
Eigen methodologie - Waarheid
Eigen kennisdomein (vragen) - Rede
Houding van kritisch denken – Vrijheid
Filosofen onderscheiden zich door hun kritische geest. Filosofie brengt ons de waarde van rationeel
denken bij en het belang van vrijheid van denken en dat het loont om te twijfelen aan de waarheid
van wat verteld wordt.
Filosofen onderscheiden zich door hun eigen methode. Bijv.
- Gebruik maken van intuïtie: kennis die op een onmiddelijke manier wordt verkregen. Zonder
in twijfel te trekken. Gezond verstand. Intuïtie is variabel, er zijn culturele verschillen.
- Doen aan conceptual engeneering (concept analyse): achteloos gebruik van concepten
‘verbeteren’: wat is liefde, tijd, vrijheid, ziekte.
- Maken gebruik van gedachte-experimenten (labo van de menselijke geest) = verhelderen
door visualiseren = gegevens voor of tegen = omzeilen van immanente problemen
è Er is geen unieke filosofische methode
Filosofen onderscheiden zich door de aard van de vragen. Waarover kunnen we filosoferen? Tijd (we
kunnen het begrip gebruiken, maar…), kennis, getal, goed, slecht, liefde. soorten vragen: bv. wat is
tijd? Bestaat tijd (buiten ons denken)? Is er tijd zonder dat er mensen zouden bestaan?
Voorliefde voor moeilijke onbeantoordbare vragen, nieuwe manieren om onoplosbare problemen te
beschrijven, moeilijke verhouding wetenschap en filosofie. Vb. Newton noemt zich filosoof +
sommige filosofische vragen werden in de loop van de tijd wel beantwoord dan houden ze op met
filosofische vragen te stellen.
Filosofie is geen wetenschap waarin een heleboel kennis ligt opgestapeld, waar belangwekkende
vragen gesteld worden die deels al opgelost zijn door voorgangers, deels door tijdgenoten of door
toekomstigen van een antwoord voorzien zullen worden.
‘Zij – de wijsbegeerte namelijk – is niet op kennis gebaseerd en heeft geen kennis tot doel. Eerder is
zij een hardnekkige onwetendheid, zoals bij Socrates, de kunst om het institutionele en zekere weten
te voorkomen. Weten leidt tot wetenschap, niet tot wijsbegeerte.’
Filosofie is belangrijk om na te denken, om dingen in vraag te kunnen stellen.
