ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
= is de wetenschap die de ontwikkeling bestudeert. Daarbij wordt geprobeerd om gedrag van kinderen te
beschrijven, te begrijpen en te verklaren.
(De klassieke ontwikkelingspsychologie ziet ontwikkeling als een regelmatige opeenvolging van stadia. Het
eindstadium is de volwassenheid. De nadruk ligt meer op het resultaat dan op het ontwikkelingsproces. Het is
vooral een beschrijvende wetenschap. Daarbij wordt uitgegaan van biologische opvattingen over groei en
ontwikkeling.
De ontwikkeling van kinderen is te verdelen in vier gebieden:
De fysieke en motorische ontwikkeling.
De cognitieve ontwikkeling.
De psychosociale ontwikkeling.
De morele ontwikkeling.
H1: INLEIDING IN DE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
1.1 INLEIDENDE VRAGEN EN BEGRIPPEN
,Opvoeding: Ouders bijstaan bij het opvoedingsproces van kinderen. Inzicht in de diverse domeinen van de
ontwikkelingspsychologie biedt de leerkracht meer mogelijkheden om op opvoedingsvragen van ouders te
antwoorden.
Onderwijs: Ook kennis van ontwikkelingspsychologie geeft kansen aan leerkrachten om gedrag beter te
begrijpen en om effectiever in te spelen op de bredere les- en klaspraktijk.
Beleid: betere beslissingen voor een beter beleid. Inzicht in ontwikkelingspsychologische processen en
voldoende kennis van de bestaande ontwikkelingslijnen biedt de school meer houvast in het nemen van
beslissingen die te maken hebben met didactische keuzes en het pedagogische project van een school.
Als we zoeken naar verklaringen van hoe kinderen zich ontwikkelen, dan komen we algauw uit bij een
eeuwenoude tegenstellingen: is gedrag aangeboren of aangeleerd?
Samengevat:
- Met nature verwijzen we naar de invloed van genetische eigenschappen en de daarbij horende rijping op de
ontwikkeling van het kind.
bv. zoals persoonlijkheid, fysieke behoeften en de bouw van onze hersenen.
- Met nurture verwijzen we naar de invloeden van de omgeving op de ontwikkeling van het kind.
bv. Invloeden van leeftijdsgenoten, gebeurtenissen, maatschappelijke ontwikkelingen, ziektes, enz. Uiteraard
behoort de invloed van onderwijs hier ook bij.
(Het is echter fout om te denken dat de ontwikkeling van personen/kinderen ofwel aan het ene ofwel aan het
andere moet worden voorgeschreven. Vrijwel elk gedrag is een samenspel van aangeboren factoren (nature)
en omgevingsfactoren (nurture). )
,De functie van de school is duidelijk een omgevingsinvloed (nurture): de leerkracht leert het kind rekenen. Toch
is leren rekenen niet mogelijk zonder de nodige rijping van de hersenen (nature). Leren rekenen zal dus maar
succesvol zijn wanneer de ontwikkeling van het brein dat toelaat.
Conservatie is inzien dat een hoeveelheid onveranderd blijft zolang er niets wordt bijgevoegd of weggenomen,
wat men er verder ook aan verandert. Belangrijk om weten is dat kinderen voor vijf jaar nog geen conservatie
hebben. Pas rond 6 à 7 jaar laat de kleuter zich niet meer afleiden en is het conservatiebegrip volledig
verworven.
Nature en nurture gaan met andere woorden hand in hand!
Een waargenomen rekengedrag is met andere woorden een samenspel van aangeboren en verworven
factoren.
Ontwikkeling is een complex samenspel van aanleg en milieu én van zelfsturing
Het kind is in staat zijn eigen ontwikkeling te sturen
Het actieve of creatieve kind
zelfbepaling en autonomie
Neemt toe met de leeftijd
1.2 PERIODES EN LEEFTIJDEN
Opmerkelijk is dat invloeden van de omgeving op de ontwikkeling van een kind niet op elke tijdstippen even
groot zijn. Onderzoek heeft immers aangetoond dat het goed aanleren van vaardigheden soms gebonden is
aan een gevoelige of sensitieve periode. Dit heeft te maken met de plasticiteit van de hersenen. Ook is het zo
dat niet voor alle ontwikkelingsgebieden de sensitieve periode dezelfde is.
Sensitieve periode
Aanleren van vaardigheden is soms gebonden aan een bepaalde periode. Binnen die periode zijn invloeden van
de omgeving het sterkst voelbaar. Dit heeft te maken met een afname van de plasticiteit van de hersenen.
Voorbeelden
• Wanneer kinderen voor de leeftijd van ongeveer 12 jaar onvoldoende in aanraking komen
met taal, worden talige vaardigheden moeilijker aangeleerd.
• Voor de leeftijd van 3 jaar is een kind extra gevoelig voor het ontwikkelen van een goede
hechting. Een uitgestelde of verstoorde hechting binnen die periode (bijvoorbeeld door
verwaarlozing of mishandeling) heeft dan meestal een nefaste invloed op de emotionele
ontwikkeling en het emotionele gedrag.
Ontwikkeling beschrijven
Vroeger focus op kwalitatieve ontwikkeling: stapsgewijs ontwikkelen (Piaget, Freud, Erikson). Vooral op
cognitief, psychoseksueel en psychosociaal vlak.
• Kwalitatieve benadering gaat ervan uit dat er binnen elk stadium vaardigheden zijn die in het vorige
stadium nog niet aanwezig waren. stapjes (Piaget, Erikson, Kohlberg)
Bv. Piaget vermeldt in zijn theorie over de denkontwikkeling van kinderen vier fasen:
- De sensorische fase
- De preoperationele fase
- De concreet-operationele fase
- De formeel operationele fase
, Bij elke fase verwerft het kind vaardigheden die kwalitatief van elkaar verschillen. Een peuter kan bijvoorbeeld
denken in termen van symbolen waardoor doe-alsof-spel mogelijk wordt. Ook zal een adolescent, vergeleken
met een lagereschoolkind, op een andere manier denken over emoties, enz.
• Kwantitatieve benadering: Deze benadering gaat ervan uit dat eigenschappen van gedrag niet
verdwijnen of verschijnen maar veeleer sterker of zwakker worden. (snelheid is afhankelijk van domein
tot domein) vloeiend
Bv. Lagere schoolkinderen hebben een beter geheugen dan kleuters en een grotere aandachtspanne.
Periodes en leeftijden
• In het boek verwijzen we vaak naar periodes in de ontwikkeling van een kind (pg 26)
• De afgebakende periodes markeren telkens typische onderzoeksvragen en eigenschappen of
vaardigheden die bij een kind aanwezig zijn, verbeteren, ontstaan of verdwijnen.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur emmamatten. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,09. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
