Spraak ontwikkeling
Basiskennis: deel 1: achtergronden p 13-124
Theorieën
- Behavioristische theorie
operante conditionering (SR)
duurt lang
- Cognitieve theorie formuleren en testen hypothesen klanksysteem
Fonologische processen
- Leermodel
Fonetische processen
vroege vocalisaties (reflexmatig- LAD)
vanaf 6 maanden: vocalisaties > gedragingen (betekenis)
klassieke (pavlov) & operante conditionering
- (Linguïstische modellen …)
Fasen spraakklankverwerving
- Prelinguale fase (0-12M)
- Overgang nr brabbelen (1-2J)
- Ontwikkeling fonetisch/fonemisch systeem (2-5J)
- Beheersing spraak & geletterdheid (>5J)
Fonologische processen
- Syllabestructuurprocessen
Syllabedeletie, clusterreductie, deletie eindconsonant, reduplicatie, epenthesis,
metathesis, coalescentie
- Substitutieprocessen
Verschuivingen, stopping, (de)nasalisatie, gliding, (de-)affricatie
- Assimilatieprocessen (harmonie-)
Progressieve/regressieve assimilatie
,4. articulatie- en fonologische stoornissen
4.1. definitie, prevalentie en incidentie
= SPRAAKKLANKSTOORNISSEN
Definitie
- Kinderen met SKS hebben problemen met het correct gebruiken van leeftijdsgeschikte SK in
hun taal.
- Gradaties invloed op spraakverstaanbaarheid
Prevalentie
spraakklankstoornissen - Hangt af van
moment waarop je
meet
Jonge kinderen vaker dan oudere
- 4 komen niet altijd afgezonderd voor
4.2. ziekte- en leermodel
Ziektemodel
- alles wat afwijkt van de norm = verstoord/symptoom
- Logopedische stoornissen & SKS:
‘aandoeningen tgv organische afwijkingen’
Oorzaak wegnemen, daarna afwijkend gedrag aanpakken.
Duidelijk(er) bij structurele SKS & neurologische aandoeningen (bv schizes)
Leermodel
- Normale & afwijkende SKproductie = geleerd gedrag
- Vage grens tss normaal & afwijkend, niet enkel beoordeeld op statistische normen
Obv sociaal culturele normen en waardeoordelen
Bv: bij een bouwvakker zijn foute klanken niet erg
Wat je zelf erg vindt
- Symptomen, oorzaken, patiënten
,Classificatie
Huidige classificatie
Voorgaande classificatie obv etiologie
- Dyslalieën: functionele SKS
Oorzaak onbekend
Grootste groep
- Dysglossieën: afwijking thv articulatieorganen
- Spraakapraxieën: programmeringsstoornis
hersenletsel
- Dysartrieën: probleem thv bezenuwing
- Dysaudie: secundair tgv gehoorstoornis
Voorgaande classificatie obv linguïstische niveaus
- Fonetische stoornissen (productief)
uitvoeren
- Fonologische stoornissen (contrastief)
Regels verwerven
, Huidige + voorgaande classificatie
Spraakproductiemodel
- Fonemen achter elkaar plakken, tak is anders dan dak
- Hoe ga ik een t uitspreken (tegen alveolaire klank enz.)
- Uitvoering: spieren
- Onvoldoende input
ASKS
