Resume
Samenvatting Sociologie deel 2 ()
- Cours
- Sociologie
- Établissement
- Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen (Artesis)
Samenvatting van de lessen en opdrachten van sociologie deel 2
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Aperçu du contenu
Sociologie 2022-2023Docent: Dries Claessens (dries.claessens@ap.be)
Leerstof:
- Handboek: Sociologische verbeelding als kracht (deel 3)
- PowerPoint
- Zie Digitap voor alle praktische en inhoudelijke info (studiewijzer, voorlopig lesrooster,
powerpoints, werkcollege, examenvragen,...)
1 Inleidende les
Vertrekpunt cursus: ‘paradigmatisch pluralisme’
- Niet één, maar verschillende theoretische stromingen (scholen, referentiekaders, optieken,
richtingen, benaderingen, ...) in de sociologie...
- De manier waarop sociologen naar het sociale (mens en maatschappij) kijken verschilt daardoor...
o Paradigma: ‘specifieke combinatie van uitgangspunten, theorieopvattingen en voorschriften
van methodologische aard van waaruit naar de werkelijkheid wordt gekeken’ (p. 235)
Wetenschappelijk, neutraal karakter
↓
Kan evolueren naar…
↓
o Ideologie is een voorstelling van de werkelijkheid die vooral als functie heeft belangen te
behartigen... een levensbeschouwing (p. 235-236)
Bv. Politieke ideologieën (liberalisme, socialisme, conservatisme): welke mens en
maatschappijbeelden zitten erachter?
Politiek, waardegeladen karakter
Ter illustratie: paradigma’s uit andere werelden dan de sociologie
o Actor versus Structuurperspectief in de sociologie (deel 1)
o Psychologische paradigma’s (freudianisme, behaviorisme, rogeriaanse paradigma...), hoe
kijken zij naar de mens?
Je kan kijken naar gedrag, gevoelens, gedachten, … alle facetten van een persoon
kunnen worden bestudeerd
o Politieke ideologieën (liberalisme, socialisme, conservatisme): welke mens en
maatschappijbeelden zitten erachter?
o Economische kaders: neoklassieken (besparen in crisistijd) versus de keynesianen (durven
investeren in crisistijd)
Thomas Kuhn ‘The Structure of Scientific Revolutions’ (1962) (p235)
1. Wetenschap(sbeoefening) is sociaal bepaald
- Modieus karakter van wetenschap, methodiek,...
o Is afhankelijk van de tijdsgeest en wat als normaal wordt geacht in de samenleving
o Denken mensen momenteel meer neoklassiek of keynesiaans? neoklassiek: het is ‘crisis’ en
het huidige politieke beleid is continu aan het knippen in subsidies en aan het praten over
besparingen
o Vergelijk dit bv. met de gouden jaren 60 van de vorige eeuw. Toen werd er meer met
keynesiaanse gewerkt
Dit toont aan dat het dus kan evolueren met de tijd! Is het crisis of niet? Rijk of arm land?
Naar welk stukje van de werkelijkheid kijk je en met welke visie?
Sanne Van der Spiegel Sociologie deel 2 – 2022-2023 1
, - Dominante wetenschap (of stroming) wordt o.a. bepaald door het ideologisch klimaat, niet (altijd of
uitsluitend) door de juistheid ervan
o Vandaag de dag: bv. mindfulness, verlichting, pseudowetenschappen, etc.
2. Wetenschapsopbouw niet steeds cumulatief, ook periodes van strijd tussen parallelle referentiekaders
- Referentiekaders die naast elkaar bestaan en met elkaar gaan botsen (parallelle mens en
maatschappij opvattingen) blijven zoeken en discussiëren over die ene grote waarheid die zou
bestaan
- Vb. uit andere disciplines: klassieke vs keynesiaanse economie, Freudianen vs behavioristen in de
psychologie, ...
Belang van paradigma’s (p234-235)
- Voor sociologen: Draagt bij aan een vollediger begrip van sociologie als wetenschap / het sociologisch
perspectief
- Voor sociaal werkers: implicaties voor sociaal handelen, de bril maakt het verschil!
o Eenzelfde sociale situatie, behoefte, probleem kan (moet!) vanuit meerdere invalshoeken
worden belicht...
o ... Heeft dus meerdere implicaties voor sociaal handelen
o Vb. een eetstoornis, de buurt waar je woont, sport en vrije tijd, werk of relatie,...
Verklaringsmodellen van armoede (De Bie, 2015)
AARD van de oorzaak
NIVEAU van de oorzaak Intern Extern
Micro (individu en gezin) Individuele schuld / persoonlijk tekort Individueel ongeval / tegenslag
Meso (groep, leefomgeving) Institutionele schuld Institutioneel ongeval
Macro (samenleving) Maatschappelijk tekort (structureel) Maatschappelijk ongeval (conjunctuur,...)
De bril maakt het verschil. Hoe kijk jij (niet, beter, breder, eenzijdig...) naar armoede?
- MICRO: Ga je ernaar kijken vanuit de persoon zelf? Vanuit een gezin? individuele tekorten en
schulden; mensen hebben zelf schuld aan hun situatie; je gaat moraliseren, disciplineren (‘het is nooit
te laat om iets te studeren’) “het is aan jou om iets te doen”
- MACRO: ga je ernaar kijken vanuit het perspectief van de samenleving? de oorzaak van armoede
ligt niet bij de mensen zelf, maar heeft te maken met omstandigheden waar iedereen slachtoffer van
is en geen invloed op heeft (bv. corona, energiecrisis); het is iets wat buiten ons ligt, wat we niet
individueel kunnen oplossen (moet nationaal / internationaal opgelost worden)
Ons oriëntatiemodel: 4 paradigma’s
(zie p. 237-240)
- Sociaal handelen bestuderen van bovenaf
(systeem) versus van onderuit (actor)
- Sociaal handelen bekijken als samenwerking
(consensus) of als conflict
Y-as: micro (actor) – macro (systeem)
o Bottom-up: mensen creëren hun eigen
wereld (micro)
o Top-down: de wereld maakt ons (macro)
X-as: consensus (+) – conflict (-)
(hoe je naar het sociale kijkt)
o + zoeken naar een idee van samenhorigheid; we proberen ons aan te passen aan de wereld
o - conflicterende partijen; ieder heeft zijn eigen belangen; concurrentie tussen iedereen
Sanne Van der Spiegel Sociologie deel 2 – 2022-2023 2
, (examenvraag: verzin een voorbeeld en pas de paradigma’s toe + vanuit casus zien hoe je zou handelen vanuit de
verschillende perspectieven)
1. Symbolisch interactionisme: kijken naar hoe mensen in interactie gaan met elkaar en creëren samen
symbolen met gedeelde betekenis (ze begrijpen elkaar door de gedeelde symbolen die ze gebruiken
bij elkaar; vanuit micro perspectief bekijken
2. Structureel functionalisme: kijken naar structuren van de samenleving en kijken naar de functies die
de verschillende structuren bekleden (wat is de functie/doelen van sociaal werk?); vanuit macro
perspectief bekijken
3. Conflictsociologie: neomarxisten; kijken naar de grote structuren (bv. kapitalisme) en welke slechte
gevolgen deze kunnen hebben voor de mensheid; vanuit macro perspectief; bekijken vanuit conflict
en tegengestelde belangen
4. Ruiltheorie: kijken naar mensen in termen van ‘ruilen’ (bv. leerkracht geeft kennis aan studenten, en
studenten geven respect en actief gehoor); welke betekenis geven mensen eraan? Wat verwachten ze
in ruil? Eigenbelangen in de relatie!; vanuit micro perspectief
Paradigmatische vragen en keuzes
Betreffen in het bijzonder 3 filosofische stellingnamen & zijn dus niet waardevrij!
1. Materialisme versus idealisme (of: objectivisme versus subjectivisme)
- Bestaat er een sociale realiteit onafhankelijk van de menselijke geest?
- (cf. Durkheim: le fait social ou la conscience collective)
2. Determinisme versus maakbaarheid
- Wordt de mens gedetermineerd door zijn context of beschikt hij over een vrije wil?
- (cf. onderscheid structuur vs agency benadering)
3. Conflict versus consensus
- Zijn mensen (samenlevingen) eerder coöperatief / consensueel ingesteld, dan wel vooral uit op
eigenbelang en conflict?
- (vb. politieke ideologieën)
Illustratie 1: werkloosheid
SYSTEEM, impact van structurele factoren
Structuurfunctionalisme Vb. risicocategorieën (laaggeschoolden, Conflictsociologie
anderstaligen, ouderen, mensen met een
beperking), impact corona,...
CONSENSUS, functioneel CONFLICT, belangen
Vb. hoe integreren op de Vb. werkloosheid is gevolg van
arbeidsmarkt van uit recht op arbeidscompetitie of -concurrentie
“ik zoek werk”
solidariteit, billijke binnen kapitalistisch regime...
vergoeding,... (slachtoffer van het systeem; de ene
persoon brengt meer op als de anderen
en krijgt meer/minder kansen)
ACTOR sociaal construct, interpreteren
Ruiltheorie
Vb. de individueel ervaren problemen van
Symbolisch interactionisme (bv. WG biedt bepaalde arbeid aan /
werklozen (vb. gebrek aan structuur,
WN verricht die arbeid) is er een
schaamte, spanningen in het gezin, meer
match tussen vraag en aanbod
vrije tijd...)
Sanne Van der Spiegel Sociologie deel 2 – 2022-2023 3
, Illustratie 2: relatieprobleem
SYSTEEM, impact van structurele
factoren
Vb. scheidingen
- Culturele verandering: vroeger
was een scheiding ‘not done’; nog
Structuurfunctionalisme Conflictsociologie
steeds niet mogelijk in sommige
culturen
- Risicogroepen: midlife crisis
periode, ouderen,
- Risico- en protectieve factoren:
kinderen
CONSENSUS, functioneel CONFLICT, belangen
“Ruziemaken met je partner”
ACTOR sociaal construct, interpreteren
Ruiltheorie
Symbolisch interactionisme
Vb. persoonlijkheid, waarden die je
hecht aan relatie, etc.
1. Redeneer (of ‘fantaseer’) eens vanuit de 4 perspectieven (...use your sociological imagination!
2. Welke implicaties voor hulpverlenend handelen volgen uit elk van de perspectieven?
Sanne Van der Spiegel Sociologie deel 2 – 2022-2023 4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sannevds99. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
55628 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans