Personen en familierecht
Inleiding
- personenrecht: statuut van persoon en positie in maatschappij
- Familierecht: verhouding met partner, kinderen en verwanten
- Cultuur gebonden
Familierecht als spiegel van maatschappelijke waarden
- Is sterk cultureel gekleurd
- Vroeger: vertrekken vanuit traditioneel huwelijk
- Nu: meer en meer vrijheid om persoonlijk leven zelf in te vullen
- Weerspiegeling van de tijdsgeest => vroeger bv geen/weinig vrouwenrechten nu wel
- Vroeger vooral traditioneel huwelijk tussen man & vrouw, de rechten vertrokken hieruit
Ontwikkelingen
- Ancien régime (franse revolutie)
Huwelijk= grondslag van de familie
Huwelijk is sacrament = wat god verbonden heeft zal men niet schenden
Echtscheiding verboden
Man is hoofd van gezin (besliste alles)
- 19e -20e eeuw
Invoeren burgerlijk huwelijk in 1804
Geen erkenning vn buitenhuwelijkse relaties ( kinderen-bastaardkinderen)
Ook nu nog: man hoofd van het gezin
Trouwen met de handschoen = de vrouw was aanwezig maar iemand anders trad op
voor de echtgenoot ( de man kon bv niet aanwezig zijn omdat men op het slagveld stond)
(vaak als de vrouw zwanger was)
Burgerlijk huwelijk vroeger: kerkelijk huwelijk
- na 2e wereldoorlog
1. Inleiding: veranderingen
o Meer rechten voor vrouwen (verandering man-vrouw relatie)
2. Huwelijk tss man en vrouw : hoeksteen vn gezin?
o Daling huwelijken
o Stijging echtscheidingen
o Samenwonen stijgt
o Geen problemen meer met kinderen geboren buiten huwelijk
o Gelijke rechten holibi’s
3. Emancipatie van vrouwen en veranderende rolpatronen in gezin
o Man heeft minder macht
o Geen vaderlijke macht meer maar een ouderlijk gezag
o Wijziging in naam => sinds 2014 kan men ook achternaam van moeder krijgen
4. Kinderen als kern van het gezin
o Vroeger stond het koppel centraal , vooral de man
o Nu kinderen centrum van het gezin
1
, 5. Impact van medisch begeleide voortplanting op afstamming en ouderschap
o nieuwe mogelijkheden
o afstammingsrecht (probeert ) zich aan te passen
o dag van vandaag kunnen we testen wie de vader en moeder is van kind
o medische bevruchting => impact op afstammingsrecht
vaak eerst medische evolutie daarna past het recht zich aan
6.nadruk op autonomie van het individu en zelfbeschikking
o Vb echtscheiding
o Bescherming onbekwamen
o Geslacht => vandaag kan je veranderen van geslacht
o Medisch recht
7. Toenemende internationale mobiliteit van i ndividuen en families
Bronnen
- Nationale bronnen(wet van 13 april 2019)
o Burgerlijk wetboek = belangrijkste bron
o Gerechtelijk wetboek
Procesrecht
Familie en jeugdrechtbank ( jeugdbeschermingsmaatregelen)
Vrederechter
Feitelijk samenwonenden
mensen die samenwonen die duurzame relatie hebben maar niet gehuwd
of wettelijk samenwonend zijn: hier gaat men naar rechtbank afh van
materie probleem
Bemiddeling (binnen familierechtbank)
o Specifieke wetten en decreten
Decreet jeugdbescherming
o Grondwet: art 10 en 11
- Internationale normen
o Overzicht => EVRM en IVRK
o EVRM
Art 8 ( bescherming privé leven)
Art 12: recht om te huwen en gezin te stichten
Arrest Marckx
Arrest marckx = 1979; paula marckx, alleenstaande moeder ze kreeg een kind (ongehuwd) vroeger
moest je dit kind dan adopteren om ervoor te zorgen dat dit kind dezelfde rechten kreeg zoals een
kind die geboren werd in een huwelijk , Paula stapte naar het europees hof en kreeg gelijk ( ze wou
haar kind niet adopteren, dit omdat het kind eigenlijk gediscrimineerd werdt omwille van die
rechten)
Niet alleen tss gehuwden en kinderen maar ook bij ongehuwden van
toepassing
Art 8 ruim interpreteren
2
, o IVRK
Kind wordt al “vol” persoon beschouwd
Sommige bepalingen hebben directe werking
Bepaalde rechten zijn afdwingbaar bv het recht om gehoord te worden in
gerechtelijke procedures
o Unierecht
Art 81; verdrag betreffende de werking europese unie
Justitiële samenwerking in burgerlijke zaken met
grensoverschrijdende gevolgen = soort vn IRP voor familierecht
Unierecht bep Ivm vrij verkeer vn burgers en familieleden
(bv parentale ontvoering: 1 van de partners het kind ontvoert naar
ander land ; koppel waarbij de gehuwden van andere nationaliteit
zijn , ze scheiden , het kind verblijft bij één van de ouders de andere
ouder is niet akkoord en ontvoert het kind naar een ander land)
DEEL 1 : AFSTAMMING
1. Afstamming
1.1 inleiding
- def= jur. band tss ouders en kind waar rechten en verplichtingen uit voortvloeien, bep
rechtspositie van persoon in fam. en maatschappij
- staat van de persoon art 6§2 BW
- kind kan slechts van 2 personen afstammen ( oorpsronk vader -moeder)
- gebaseerd op bloedband maar ook op andere elementen spelen rol => intentie
- juridische afstammeling ≠ biologische afstammeling
bv adoptie: op juridische manier een afstammingsband creëren ( adoptie niet in kennen
in cursus)
- afstamming
meer dan enkel biologische band
voorlopig maar van 2 mensen afstammen ( dag van vandaag kan ook tussen zelfde
geslacht)
- BEZIT VAN STAAT (art 331 nonies BW) !!
= verschillende elementen die samen afstamming aantonen
Elementen
o Kind heeft altijd naam van betrokkenen gedragen
o betrokkenen heeft kind als zijne behandeld
o persoon heeft voorzien in opvoeding en onderhoud van kind
o kind heeft persoon altijd in als ouder behandeld
o kind w erkend dr fam en mij
o ov (overheid) beschouwt kind als kind van persoon
Bezit van staat = bezit van staat bestaat tss ouder en kind als een aantal van de elementen aanwezig
zijn voor een bepaalde tijd
(bv als het kind de naam heeft gedragen van een bepaald persoon) (als de volwassene het kind altijd
als eigen beschouwd heeft en dit ook heeft getoond naar de buitenwereld)
3
,( bv stel mijn man komt erachter dat mijn dochter eigenlijk nie door hem werd verwekt, stel dat de
dochter 5 jaar is, de man heeft er al 5 jaar voor betaald en gezorgd, kan de man zich dan zomaar
terugtrekken?
Als het kind 27 zou zijn dan Nee => er is bezit van staat omdat die man altijd heeft gehandeld alsof
het zijn kind was ook naar de buitenwereld toe hier is er bezit van staat tussen vader en kind)
Stel mijn dochter 27 wordt ernstig ziek, er wordt vastgesteld dat er een erfelijke aandoening is, het
blijkt dat die dochter verwisseld is geweest in het moederhuis- de ouders hebben het kind altijd
beschouwd als hun dochter, opgevoed … er is al 27 jaar bezit van staat)
Bezit van staat is flexibel begrip => rechter zal hierover oordelen (rol spelen in het bepalen in
iemand de ouder is of als iemand de ouder niet is )
Soms zijn de 6 elementen niet allemaal aanwezig en zijn er maar een paar aanwezig , is er dan sprake
van bezit van staat? => rechter bepaald , ook hoe lang de periode moet geduurd hebben hoeveel
elementen er aanwezig moeten zijn
1.2 evoluties in het afstammingsrecht
BURGERLIJK WETBOEK
- vroeger: verschillende categorieën kinderen
1. wettige kinderen
= ouders gehuwd op moment van verwekking/ geboorte (geboren binnen huwelijk)
2. natuurlijke kinderen
=niet binnen huwelijk, tussen vader en moeder geen huwelijksbeletsel, niet gehuwd
maar het kon wel ( bv koppel die samenwoont zonder getrouwd te zijn)
3. overspelige kinderen
=niet binnen huwelijk, kind verwekt door overspel
4. bloedschennige kinderen
=niet binnen huwelijk, kind verwekt door incest
maar discriminatie ( je had maar volwaardige rechten als kind indien jet wettig kind was)
ARREST MARCKX
- 13juni 1979 strijdig met recht op gezinsleven en non-discriminatieprinc. (art 8EVRM, art 14
EVRM)
AFSTAMMINGSWETTEN VAN 1987 EN 2006
- In 1987= discriminatie tov natuurlijke kinderen gestopt
o Gelijkheid tussen kinderen verkrijgen
o Nog 2 categorieën die benadeeld werden = overspel en incest
- 2006= opnieuw wegwerken van discriminaties (vooral tss man en vrouw
o bv als de ouders niet gehuwd zijn: man kan een kind erkennen ze moesten
hiervoor wel toelating krijgen van de moeder van het kind (indien de moeder kind
wou herkennen dan moest die geen toestemming vragen aan de man)
4
, WET MEDISCH BEGELEIDE VOORTPLANTING 6 JULI 2007
- kunstmatige inseminatie, …
- draagmoederschap niet wettelijk geregeld in belgië
WET 5 MEI 2014 VASTSTELLING AFSTAMMING MEEMOEDERSZIJDE
- = echtgenote van moeder wordt meemoeder
- Vrouw die bevalt = moeder
RECHTSPRAAK GRONDWETTELIJK HOF
- Strijdigheid met art 10, 11, 22 en 22bis Gw
- Noodwet in dec 2018: ongrondwettigheden werden weggewerkt
- pas op: sommige ongrondwettigheden zijn blijven bestaan vb: bep inv bezit van staat
TOEKOMST: MEEROUDERSCHAP?
1.3 afstamming langs moederzijde
- 3 mogelijkheden die gelijk zijn voor alle kinderen (dia 7 schema)
1. Naam van moeder in geboorteakte
2. Erkenning
3. Gerechtelijke vaststelling
Voor alle kinderen identiek
Gn verschil of moeder gehuwd is of niet
1.3.1 geboorteakte
DE VASTSTELLING VAN DE AFSTAMMING
- art 312,§1 BW -art 44 BW
- Moeder = vrouw in geboorteakte
- Vrouw in geboorteakte = vrouw die bevallen is
- Ook indien niet zwanger op natuurlijke wijze (bv draagmoeder)
Draagmoeder bevalt is zij de juridische moeder vn kind
- Anonieme bevalling
Jouw naam staat niet in geboorteakte ( er staat een X)
NIET in belgië
Wel in buitenland (bv frankrijk)
Nu: parlement discrete bevalling
=naam van moeder niet in geboorteakte , gegeven worden bewaard in register , kind kan
onder bepaalde voorwaarden vanaf bep leeftijd toegang krijgen tt gegevens
=het discreet bevallen : geboorteakte bestaat uit 2 delen
o 1e deel : waarin naam van de moeder niet vermeld wordt maar als het kind 18
wordt kan het kind het 2e deel waarin de naam van de moeder wel vermeld staat
te verkrijgen
5
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Julie2000. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,09. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
