Onderzoek en kwaliteit
HOOFDSTUK 1: HANDVATEN VOOR KWALITEITSVOLLE ZORG
Organisaties ontwikkelen handvaten/strategieën om wetschappelijke bewijsvoering in de dagelijkse zorg voor
patiënten te volbrengen.
documenten die verwachtingen of standaarden formuleren om kwaliteit van zorg te garanderen
Doelen: (moet voor gebruiker helder zijn)
Doelen van richtlijnen/protocollen/staand orders/zorgpaden/procedures:
Verminderen ongewenste variatie in zorg
Leveren van hogere kwaliteit van zorg
Mogelijkheid tot kwaliteitscontrole
Verantwoordelijk zijn/ gesteld worden voor geleverde zorg
Verlenen van evidence based zorg
Beperken van kosten
Introduceren van innovaties
Betekenis:
Doelen van richtlijnen/protocollen/staand orders/ zorgpaden/ procedures:
Literatuur is geen akkoord over gebruik van verschillende termen, toch is er een verschil
Richtlijn: (beschrijft bij een specifiek gezondheidsprobleem/ diagnose het ‘wat, wanneer en waarom’
=clinical guideline
Verzameling van info door professionals verzameld en kritisch bekeken
Richtlijn bevat praktische adviezen
->richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek + daarop gebaseerde discussie en
aansluitende consensus
Richtlijn bevat aanbevelingen over kwaliteit van zorg
->wetenschappelijk onderzoek, ervaringen van professionals, ervaringen zorgontvangers
Richtlijnen zijn meestal op nationaal niveau
Evidence-based richtlijnen: ontwikkeld volgens stikte methodologie. Er werd op systematische manier
gezocht in literatuur naar wetenschappelijk bewijs over onderwerp. Er bestaat een duidelijk verband tussen
het bewijs en de aanbeveling.
Grade of recommendation: geeft aan hoe sterk wetenschappelijk bewijs is + afweging voor- en nadelen
AGREE II instrument: voor het beoordelen van richtlijnen
Protocol:
Bevatten stap- voor- stap aanbevelingen voor het handelen -> volgorde doen
Ondersteund zorgverleners bij het uitvoeren van zorginhoudelijke handelingen en legt stap voor stap uit hoe
deze worden uitgevoerd
Zijn meestal afgeleid/gebaseerd op evidence based richtlijn
Lokaal/regionaal karakter
Doel/gebruiken:
komen tot een gestructureerde, efficiënte en veilige zorgverlening
Protocollen zijn slechts een hulpmiddel en mogen plaats van eigen denken en handelen niet innemen. Soms
is het noodzakelijk om af te wijken van protocollen -> kunnen motiveren
Opmaak van protocol:
Moet helder en overzichtelijk de gemaakte afspraken t.a.v. werkwijzen weergeven -> snel kunnen weergeven
Aanbeveling: standaard opmaak van alle protocollen binnen 1 organisatie + weglaten van overbodige irrelevante
info.
1
, Verschil richtlijn/ protocol:
-> beide vormen tussenstap in proces implementatie van wetenschappelijk kennis
richtlijn Protocol
Systematische ontwikkelde aanbevelingen (vaak internationaal) Vaak gebaseerd op richtlijnen
Helpen ZV en ZO bij beslissingen over zorg in specifieke situaties Geven aan hoe te handelen in specifieke situaties
Een overzicht van beschikbare wetenschappelijk onderzoek Meestal specifiek gericht op bepaalde instelling
Een beschrijving van meest gebruikte methoden voor diagnostiek en Vaak door instelling zelf ontwikkeld of aangepast
behandeling
Meestal landelijk ontwikkeld Protocollen mbt hetzelfde onderwerp kunnen verschillen
tussen organisaties
Geen dwingende voorschriften, ondersteuning voor zorgverlening Vrijheid van handelen is beperkt
Wat, wanneer, waarom Wat, wanneer, waarom en hoe
Procedure:
= een vastgelegde manier van verschillende instructies die in een bepaalde volgorde dienen uitgevoerd te worden
Vpk procedure: schrijft uitvoeringswijze van specifieke vpk techniek
Eventueel kunnen procedures deel uitmaken van standaardverpleegplan of staand order
Voorbeelden:
Procedure over verwijderen van maagsonde, bloedafname…
Doel:
Vpk op dezelfde manier laten handelen -> continuïteit van zorg -> kwaliteitsvolle zorgverlening
Opmaak:
Duidelijke structuur met afgebakend start- en eindpunt van handeling, actieve zinsconstructie, naam
procedure, omschrijving, waar geldig, (contra) -indicaties, benodigdheden, werkwijze, aandachtpunten,
observatie, frequentie.
Een protocol bevat meerdere procedures, Protocollen zijn meer algemene richtlijnen
Verschil procedure/protocol:
Beide zijn afspraken om een bepaalde taak te volbrengen of doel te bereiken
Protocol:
Afspraken waarin volgorde beschreven worden die verondersteld gevolg te worden. Algemener, kan
verschillende procedures overkoepelen bv: wondzorgprotocol
Procedure:
Afspraken over een te bereiken doel/taak in een bepaalde volgorde. Veel gedetailleerder en aangepast
volgens omstandigheid/ situatie/doelgroep. Bv. procedure voor behandeling schaafwonden
Staand order:
= op akkoord van professionals gebaseerde uitspraak over wat kan in een bepaalde situatie of voor een bepaalde
groep als 'goede zorg' beschouwd kan worden, die als richtinggevend of bindend voor beroepsgroep wordt
beschouwd
Door arts vooraf vastgesteld behandelingsschema, verwijzend naar standaard verpleegprocedures. Arts
vermeldt voorwaarden waarin vpk handelingen kunnen toepassen. VPK oordeelt voorwaarden aanwezig zijn
Vorm van medisch voorschrift (wetgeving):
mondeling geformuleerd medisch voorschrift/ geschreven medisch voorschrift/ staand order
Gestandaardiseerde opdrachten: uniforme behandeling voor alle patiënten
Goede implementatie + opvolging
Vb. CIWA ontwenningsschema alcohol
2
, Zorgpaden:
= klinisch paden/ clinical pathway
= procesbeheersingsmethode voor klinische zorg die kan helpen om resultaten op klinische outcome, service,
procesbeheersing, financieel bilan en
teamwerking verbeteren
Accent ligt op interdisciplinaire samenwerking, evidence- base-medicine, betrokkenheid van ZO, gebruik
klinische indicatoren
Eigenschappen zorgpad:
o expliciete vermelding doelen en sleutelinterventies gebaseerd op evidentie en verwachtingen PT
o faciliteren communicatie tussen ZV, ZO en familie
o coördineren zorgproces door coördinatie rollen en opeenvolging activiteiten van team, ZO en familie
o documenten, opvolgen en evalueren van afwijkingen en resultaten
o identificeren van verantwoorde middelen
Streefdoel zorgpad: kwaliteit van zorg -> bevorderen patiëntveiligheid, verhogen patiënten tevredenheid,
optimaliseren middelengebruik
Interdisciplinair, in praktijk voornamelijk door vpk gebruikt -> coördinerende rol als vpk
Niet gelijk aan zorgprogramma of zorgtraject
Positieve en negatieve aspecten:
Positieve aspecten Kritieken
Meer inzichtelijke info over goede zorg Misbruik door overheid en zorgverzekeraars
Bijdrage aan doelmatige zorg Dalende kwaliteit zorg door beperking zorg/ behandelingsopties
Biedt meer info aan ZO over wat ze mogen verwacht Beperkte lokale relevantie
Meer kans dat ZO een juiste behandeling krijgt Onzekerheid over kosteneffectiviteit
HOOFDSTUK 2: DATA-ANALYSE IN KWANTITATIEF ONDERZOEK
Voorbereiding data-analyse
Date-matrix
Alle antwoorden enquête omzetten in cijfers in een tabel
Via SPSS/excell
Datacleaning, missing values
Meetniveau variabelen
Doel: hulpmiddel tot de juiste analyse over te gaan om beschrijvende en verklarende onderzoeksvragen te
beantwoorden
Variabelen: kenmerken van respondenten, kunnen verschillende waarden aannemen
Het meetniveau: geeft aan welke betekenis gehecht kan worden aan de getallen die aan de waarneming zijn
toegekend
Nominaal, ordinaal, interval, ratio (=NOIR)
Nominaal meetniveau
Waarden onderscheiden zich enkel in naam zonder betekenis
Geen rangorde en niet rekenen
Ja of nee antwoorden
Enige relatie tussen waarden: gelijk of verschillend
Soms wordt aan elke categorie een cijfer toegekend
Is uitsluitend een code/ geen absolute betekenis
Vb:
Geslacht en haarkleur
DICHTOME variabelen= bijzondere soort nominale variabelen (er zijn slechts 2 categorieën aanwezig)
Vb. wel of niet roken, geslacht
3
