POLITICOLOGIE
ACTUA
INLEIDING
26 mei 2019: vorige verkiezingen
We merken een duidelijke politieke aardverschuiving op
De centrum partijen verliezen, terwijl de radicale partijen het zeer goed deden
2 grote winnaars in Vlaanderen zijn Vlaams Belang en de PVDA(PTB)
Groen kent eerder een overwinningsnederlaag, ze dachten dat ze zeer veel stemmen gingen verkrijgen maar
in de realiteit blijkt dit niet het geval.
Dit komt vooral doordat de andere partijen zeiden dat als Groen zou winnen, dan zullen de prijzen
enorm stijgen
Nochtans deed Groen (maar vooral Ecolo) het wel nog goed vergeleken met de andere partijen
N-VA en PS, de leidende partijen van vorige jaren kennen een grote verkiezingsnederlaag (de grootste
nederlaag is voor N-VA)
PS is bang voor de PTB
Beleidsthema’s in mei 2019?
Vlaanderen: vooral migratie, hierdoor komt het dat Vlaams Belang het zo goed deed. Dit komt doordat we het
thema migratie direct linken aan de partij VB (issue ownership). Ook de sociale zekerheid staat hoger bij de
Vlamingen in tegenstelling tot de Walen.
Wallonië: kent een andere gevoeligheid, hier staat werkgelegenheid helemaal bovenaan
Defensie is bij beide helemaal onderaan, nu zal dat een beetje stijgen door de oorlog in Oekraïne
PARTIJFRAGMENTERING
Er zijn steeds meer politieke partijen
- Moeilijk om coalities te vormen (al sinds 1968)
- Overeenkomen en beslissingen nemen blijft lastig
- In BE: 5% nodig van de stemmen om een zetel te verkrijgen in het verkozen orgaan (kiesdrempel). Dit
werd ingevoerd om die partijfragmentering aan te gaan
- Nochtans is in NL de kiesdrempel 0,9% en zij hebben minder partijen dan BE
- Terugkeren naar nationale partijen een oplossing?
Minder fragmentering, maar het is een politieke fictie
,AFKALVING TRADITIONELE PARTIJEN
Dit gebeurt niet enkel in BE
Traditionele partijen? 1° Liberalen
2° Katholieken
3° Christendemocraten
Zij waren vroeger de office seekers: regeren is belangrijker dan hun eigen
partijprogramma, dus iedereen doet water bij de wijn puur voor het algemene belang.
Hierdoor konden deze 3 partijen vroeger al snel een regering maken van 1919-1990. Nu lukt dat minder goed
want zij nemen het beleid over van de nieuwe extreme partijen (zie Koen Geens, Sammy Mahdi,…). De nieuwe
extreme partijen die in opkomst komen zijn policy seekers: die zullen enkel streven om hun eigen
partijprogramma te realiseren en niets anders = Profilering (uitgesproken mening/beleid volgen voor een
imago te creëren)
Zeer moeilijk dus om een compromis te krijgen
FEDERALE REGERING
Een Vivaldi-regering: dit is een referentie naar een Italiaanse componist die verwijst naar de 4
jaargetijden, deze zitten ook in de federale coalitie (zie: blauw voor de liberalen, groen voor de
ecologisten, rood voor de socialisten).
Een oversized regering: CD&V hoefde er niet bij, maar zorgt voor toch wat meer Nederlandstalige
zetels (geen Vlaamse meerderheid)
45 zetels nodig voor een meerderheid
N-VA en VB noemen dit een anti-Vlaamse regering
Bij de regering van Michel was er een Waalse minderheid
Dat beide taalgroepen een meerderheid hebben is geen verplichting die in de Grondwet staat
2 grootste partijen zitten niet in de regering: N-VA en VB
Grootste politieke familie: socialisten, Magnette als voorzitter
Nochtans is Alexander De Croo (Open VLD) de Premier van de federale regering
Magnette wil Premier worden in 2024
Vaag regeerakkoord: snel opgemaakt, veel losse eindjes, niet in detail uitgewerkt voor sommige
onderwerpen, veel dossiers, …
Georges-Louis Bouchez (MR) zit in de regering, maar gedraagt zich vaak alsof hij erbuiten staat en
meestemt met de oppositie. Weer een vorm van profilering.
= ‘bouchéisation’ + ‘particip-opposition’
Open VLD is bezorgd om de Premier, die heeft geen keus soms en moet enorm veel compromissen
sluiten
Zowel de CD&V + Groen gaan steeds meer profileren (zie bijv: Sammy Mahdi)
Opmerkelijk? Conner Rousseau doet het zeer goed, de partij Vooruit krijgt een sterke groei.
Maart = Money Time, veel dossiers komen op tafel en worden besproken
VLAAMSE REGERING
In totaal zijn er 150 zetels, 30 daarvan zijn bezet door extreme partijen (links en rechts). Nochtans wil
niemand met hun samenwerken. Zie: PVDA/PTB en VB
Alweer een Zweedse coalitie: centrumrechts met liberalen, christendemocraten en Vlaams-
nationalisten. Dit is een andere samenstelling vergeleken met de federale regering
Verticale asymmetrie: dit zorgt voor een moeilijk beleid want hier is N-VA erbij betrokken maar dit
is anders bij de federale samenstelling. Zorgt voor veel tegenstellingen qua ideeën.
, Deze regering is minder zichtbaar qua media en society, nochtans veel gekibbel/discussies over
moeilijke dossiers (zie: onderwijs, kindergeld, Septemberverklaring, …)
Beleid van N-VA? In geheel België lukt niets, maar in Vlaanderen wel.
o Dit is een duidelijke campagne van N-VA en die zetten dit verder uiteen
o Een sterk punt voor de verkiezingen van 2024
o Het grootste argument gaat over het begrotingstekort dat kleiner is in Vlaanderen
vergeleken met het Federale begrotingstekort
o Maar we mogen niet vergeten dat bij andere thema’s Vlaanderen het toch moeilijk heeft
zie: onderwijs
N-VA denkt ook aan een coalitievorming met het Vlaams Belang (met een paar
voorwaarden eraan gekoppeld) Wat dan met het Cordon Sanitaire?
N-VA denkt ook om eventueel een coalitie te vormen met de socialisten (Vooruit)
doordat die het zo goed doen, hierdoor is de Open VLD bang.
PS: een Federale regering vormen blijft steeds moeilijker en moeilijker te verlopen sinds 1968 (zelfs het
wereldrecord regering Di Rupo I)
HOOFDSTUK 1: WAT IS POLITIEK?
INLEIDING
Liefde is moeilijk te definiëren, net zoals politiek.
Politicologie = integratiewetenschap, waarin nuttige inzichten en methodes uit andere disciplines als
ondersteuning worden gebruikt voor de studie van politieke verschijnselen en porcessen.
Wat politiek is, is een fundamentele/existentiële vraag
Fundamenteel: doordat die vraag belangrijk is voor de afbakening en de inhoud
Niet evident: weinig criteria die het mogelijk maken om een correcte definitie van een foute of
minder goede definitie te onderscheiden
Bv: “wat door de staat moet worden geregeld”, is de staat in de samenleving op dat moment een
nanny state of een minimal state (zie maandverbanden, coronacrisis, klimaat, …)
De definitie heeft een duidelijke impact op de reikwijdte van de politiek, in Noorwegen houdt de
politiek meet zeer veel zaken bezig in tegenstelling tot Duitsland. In de 19 de eeuw moest de politiek
zich maar met een beperkt aantal zaken bezighouden, enkel zorgen voor orde en tucht +
bescherming van grenzen en eigendomsrecht. Hedendaags zijn meer staten een nanny state
(welvaartsstaat). Maar welke staat precies varieert doorheen de tijd.
Er zijn zoveel mogelijke definities (mogelijke brillen) dat een eensgezindheid erover eerder fictie is. Maar
meest eenvoudige definitie: alles wat te maken heeft met het besturen van de samenleving.
>< andere onderzoeksvelden worden dan weer wel scherp afgebakend zie bv: sociologie of economie.
PS: existentieel betekent alles wat betrekking heeft op het
menselijke bestaan
OORSPRONG
- Er is wel eensgezindheid over de oorsprong van politiek
- De term is afkomstig van het Oudgriekse politeia: alles wat betrekking heeft op de polis (burgerlijke
samenleving, collectieve zaken en de organisatie errond)
, - Aristoteles: de mens is een politiek (sociaal) dier. Er is een verschil tussen Politikos (een burger in zijn
hoedanigheid van een ‘publiek persoon’) en idiotikos (betekent diezelfde burger in zijn
privé/individueel-leven) Wie zich enkel bekommert om zijn eigen zaken, leeft geen volwaardig leven.
Er mag geen onderscheid gemaakt worden in de Griekse polis tussen publiek en politiek
Politiek is ook de hoogste menselijke activiteit, zelfs dé activiteit die ons van andere soorten
onderscheidt
Nastreven van het goede leven en de zoektocht naar een goede samenleving
- De politiek kent dus in de tijden van het oude Griekenland een zeer hoogstaande visie, enkel heeft het
betrekking op de vrije mannen burgers (dus geen slaven, vrouwen, vreemdelingen)
Traditionele politiek gekenmerkt door een organisatie van een groep mensen op vast grondgebied (de staten).
Dit is anders bij niet-territoriale “verenigingen” zoals bijvoorbeeld de katholieke kerk of een
studentenvereniging.
Nochtans kent dat VAST grondgebied/territorium op de dag van vandaag minder betekenis of dat andere
territoriale verdelingen van de samenleving belangrijker worden:
o Globalisering
o Migratie
o Klimaat
o Corona (grensoverschrijdend probleem over de hele wereld)
o Multinationals (Google, Apple, …) een grotere invloed ipv die van staten
o …
Politiek heeft dus ook betrekking op een bevolking/samenleving
GESCHIEDENIS
Drie hoogtepunten over de inhoud van de politiek (highlights)
1) In het oude Griekenland, zie hierboven, waar de polis stond voor een geordende samenleving waar
alleen daar de mens tot volle ontplooiing kon komen. De mens is lid van die gemeenschap en hoort
ook deel te nemen aan het publieke leven ervan.
De mens als burger van de polis (zoön politikon)
Wie zich niet bezighield met die ordening van de samenleving was een idiotès
Plato gelooft sterk in de arbeidsverdeling, iedereen moet op zijn manier bijdragen tot de staat. De
staat is een organisch geheel en iedereen heeft daarin een specifieke plaats. De burgers zijn een deel
van een groter geheel, de vrije wil is ondergeschikt aan het staatsbelang
De politiek kent dus een heel hoogstaande definitie en invulling.
2) In de periode van Machiavelli (begin 16de eeuw) is er een andere kijk naar politiek. Het gaat erover hoe
de vorsten macht kunnen verwerven en die ook nadien kunnen behouden. Zie: boek Il Principe, een
iets meer ‘negatievere’ kijk/associatie qua inhoud politiek
Het doel heiligt de middelen om de staat te beschermen
Politiek is dus een middel/techniek om met macht om te gaan, in de politiek streef je naar macht
Soms moet je ook sluw of stout kunnen zijn puur voor het algemene belang van de staat, je mag
geweld en wapens gebruiken als dit noodzakelijk is
3) Ten tijde van de Franse revolutie is er de geboorte van de ‘ismen’, dit komt vooral door de opkomst
van de ideologieën (conservatisme, liberalisme en later het socialisme). Er is een duidelijk dynamisch
begrip rond politiek ontstaan, waar de organisatie van de staat centraal staat. Het is een uitdrukking
van het verlichtingsideaal.
