Deel I: Inleiding: algemene kenmerken van het
internationaal recht
Hoofdstuk 1: Wat is internationaal recht?
DEFINITIE
Er is geen algemeen aanvaarde definitie
Verleden: het recht dat de betrekkingen tussen volkeren regelt. (volkenrecht, vandaag
‘volk’ een bescheiden rol)
Centrale actor = de ‘staat’
Definiëren als: de tak die de betrekking tussen staten regelt.
Toegenomen rol v andere actoren i.h.b.: Io’s, NGOs en particulieren.
Inhoudelijk beter beschreven als: de rechtstak die de internationale betrekkingen regelt.
Internationaal recht en nationaal recht:
Enerzijds: immers normen omvat die de betrekkingen tussen de staat en haar
rechtsonderhorigen regelen, en tussen de rechtsonderhorigen onderling.
Anderzijds: bepaalde deelgebieden vh internationaal recht essentieel een harmonisering vh
nationaal recht beogen en/of de invoering van een bepaalde gemeenschapelijke
minimumbescherming, -standaard. internationale mensenrechtenstandaarden & tal
Europese regels
Internationaal publiekrecht en internationaal privaatrecht:
Internationaal recht = synoniem internationaal publiekrecht
Internationaal recht: relevant voor het gedrag van individuen waarbij een
grensoverschrijdend element bestaat
(bvb. Een Belg heeft een verkeersongeval in Spanje; een Franse man huwt een
Italiaanse vrouw in Griekenland,…)
Essentie: regels van nationaal recht
bepalen welk nationaal recht van toepassing, welke rechtbank bevoegd,…
Internationaal privaatrecht: IPR toenemende harmonisering = staten gaan via
verdragen gemeenschappelijke IPR-regels vastleggen.
Implicatie = onderscheid tss internationaal recht en IPR minder afgelijnd
Raison d’être:
Vandaag nood aan internationaalrechtelijke regelgeving sterk toegenomen voortdurende
interactie tussen staten wereldwijd & toegenomen interdependentie = kenmerkend
voor onze geglobaliseerde wereld
,Ontwikkeling internationaal recht = politiek project
- Instrument om bruggen te bouwen tussen verschillende culturen & regio’s
- Streven voorspoediger & rechtvaardigere wereld, die berust op gedeelde n&w
- Adequate bescherming voor ‘global public goods’ ih belang vd international
gemeenschap
Ontwikkeling:
Tijdens 20e eeuw exponentieel ontwikkeld
Iedere vorm internationale interactie beheerst door het internationaal recht
(bvb. Internationale handel, telecommunicatie, scheepvaart, interstatelijke gewapende
conflicten, opvang v vluchtelingen,…)
Tal van deelgebieden
(bvb. Internationaal strafrecht, minimale arbeidsomstandigheden, wapenhandel,)
Sommige deelgebieden (zoals internationaal zeerecht, recht inzake het gebruik v geweld,…)
berusten op eeuwenlange traditie
Andere takken (internationale mensenrechten, internationaal milieurecht of het ruimterecht)
zijn van een veel recentere datum
Blijft in beweging geregeld nieuwe verdragen
Minder zichtbare ontwikkeling vh internationaal gewoonterecht
Ontwikkeld in verschillende snelheden:
Multilaterale verdragen: verdrag met verschillende partijen
Aantal effectief door zowat alle leden ondertekend, anderen behalen niet het vereiste
minimumaantal
Regionale verdragen en beslissingen v regionale organisaties dit ‘regionaal’ recht vormt:
Integraal onderdeel vh ruimere ‘internationale’ recht.
Bilaterale verdragen: verdragen tussen 2 partijen
Blijven primordiaal
(bvb. Bilaterale investeringsverdragen, uitleveringsakkoorden, ‘air services
agreements’)
Internationaal recht is
- heterogeen en ondoorzichtig
- groeit op een organische wijze (zonder duidelijk begin- of eindpunt)
internationaal recht omvat het geheel aan normen die men terugvindt in de eigen formele
bronnen vh internationaal recht, ihb id verdragen en het internationaal gewoonterecht.
2 onderverdelingen uit de rechtsleer:
- recht van co-existentie
de bevoegdheidsafbakening vd respectievelijke rechtssubjecten en hun
vreedzame ‘samenbestaan’ tot doel
, samenleven van landen in een kader
(bvb. Regels inzake staatsaansprakelijkheid, vreedzame
geschillenbeslechtiging, gebruik v geweld, …)
- recht van coöperatie
meer actieve en intense interactie om bepaalde gemeenschappelijke doelstellingen te
bereiken.
problemen die je niet alleen kan gaan aanpakken
(bvb. Diverse handels- of milieuverdragen)
primaire en secundaire rechtsregels:
primaire rechtsregels: inhoudelijke rechtsregels
(bvb. Het materiële recht)
secundaire rechtsregels: de regels die bepalen op welke wijze primaire regels tot stand
komen, geïnterpreteerd worden, afgedwongen,…
onderscheid = didactisch nut
id praktijk verdrageren veelal een combinatie van beide.
Hoofdstuk 2: internationaal recht als een horizontaal en
onvolmaakt systeem
De instemming van staten = cruciaal
Intern’al recht berust op consensualisme
Oospronkelijk gecreëerd door staten die elkaar soevereine gelijken zijn. (uitgangspunt)
Verticale structuur = hiërarchische structuur
Regels van hogerhand worden opgelegd en afgedwongen
Horizontale structuur = staten maken onderling afspraken
Internationale rechtsorde kent geen:
- centrale wetgever
- centrale recht
- centrale afdwinging
Geen centrale wetgever:
Internationaal recht:
- Staten kiezen zelf welke internationaalrechtelijke verplichtingen zij opnemen.
- Tot stand koming nieuw verdrag? zelf kiezen om gebonden te zijn
- Tot standkoming nieuwe gewoonterechtelijke regels desgewenst opstellen als
‘persistent objectors’ om ad bindende kracht te ontkomen.
