Herhaling examen sociologie:
Hoofdstuk 1: Sociologie, een eerste kennismaking
Institutionalisme De vorming van geijkte procedures van het menselijk handelen
Socialisatie Het aanleren van geijkte procedures aan elke nieuwe samenleving
Typische sociologische Impact sociale omgeving in rekening brengen naast biologische en
redenering psychologische aspecten
Sociologische = startpunt van een sociologische redenering
verbeelding
Individuele gebeurtenissen bekijken en verklaren vanuit een geheel van sociale
relaties die zelf een specifieke historische oorsprong hebben
samenleving Geheel van sociale relaties waarvan we deel uitmaken
ego jezelf
alter ander
Bouwstenen biografie en Gedrag, sociale iinteractie, omgeving
maatschappelijke
omgeving
Gedrag Elke actie of reactie van een individu
-> objectieve component (extern)
-> subjectieve component (intern)
1) Motivationele component
2) Emotionele component
3) Cognitieve component
1) Reflexieve component
Handelen Gedrag met als finaliteit de realisatie van een doel
Sociaal handelen Gedrag waarbij rekening wordt gehouden met het vroegere, huidige of
toekomstige handelen van anderen
Typologie van sociaal MAX WEBER
handelen
1) Instrumenteel rationeel handelen
2) Waarde rationeel handelen
3) Affectief handelen
4) Traditioneel handelen
5) Reflexief handelen
Instrumenteel rationeel Doelgerichte aanpak waarbij efficiëntie belangrijk is
handelen
Waarde rationeel De waardevolheid van de handelijk staat centraal
handelen
Affectief handelen (on)bewust handelen ten gevolge van gevoelens
Traditioneel handelen Ingewortend gewoontehandelen
-> verplicht karakter, zekerheid
,Reflexief handelen Handelen dat gebaseerd is op ‘stoppen, denken, kiezen’
-> onzekerheid
Interactie Actie die wordt ondernomen door handelingen van een persoon en de reactie
daarop door een ander persoon
Sociale interactie Motieven van iemands gedrag denken te herkennen, daarop reageren,
anticiperen
-> opdat motieven
-> omdat motieven
Soorten interacties 1) Conforme interacties
2) Samenwerking = coöperatie
3) Conflict
4) Ruil
Conforme interacties Een interactie verloopt volgens de betekenis die beide partners aan de interactie
vastknopen
-> wederzijds akkoord over wat & hoe
Samenwerking = coöperatie
= sociale elementen werken samen om een doel te bereiken
Nood aan: akkoord over doel
Conflict Minstens 2 partijen zijn niet akkoord met hoe de interactie verloopt, hoe
schaarse middelen of macht verdeeld wordt
Ruil = uitwisseling van goederen of immateriële zaken
-> kosten-baten
Demografische factoren Betrekking op de bevolking
-> primair, secundair
Ecologische factoren Betrekking op de natuurlijke omgeving
Materiële & Factoren die aangewend zijn om de behoeften van mensen te bevredigen
technologische factoren
2 basisprincipes van de 1) Sociologen leveren geen enkelvoudige verklaringen, maar concentreren
sociologie zich op algemene wetmatigheden
2) Sociologen verklaren gedrag, (sociale) handelingen en/of interacties
door andere sociale elementen te onderzoeken, het sociale moet
verklaard worden met het sociale
Microsociologie Studie van kleine groepen & interacties tussen individuen
Macrosociologie Gefocust op de kenmerken van sociale eenheden zoals regio’s, landen, groepen
van landen
Sociale contacttheorie Interactie kan een attitude veranderen
Attitude De houding die men tegenover anderen aanneemt
,Basisprincipes van - Objectieve benadering
sociologisch onderzoek - Typische sociologische begrippen of contexten
- Generaliserend/veralgemenend
- Ondersteunen op empirisch onderzoek (kwalitatief/kwanitatief)
- Cumultatief
- Resultaten moeten verifieerbaar/ controleerbaar zijn
• Literatuuroverzicht, probleemoverzicht
• Overzicht van gebruikte technieken en methoden
• Bespreking van de resultaten
• Conclusie en/of discussiegedeelte
- Peer review
• Anonieme controle door 3 wts’ers die gespecialiseerd zijn in dat
onderwerp
• Studie volledig verwerpen
• De studie moet worden herwerkt
• De studei kan zonder wijzigingen gepubliceerd worden
Kwantitatief vs Volgens WEBER beiden
kwalitatief
-> causale adequaatheid: kwanitatieve benadering
= bij een verklaring bestaat de kans dat er een O-G relatie voortkomt
-> zinsadequaatheid: kwalitatieve benadering
= de gemaakte verbanden zijn in overeenstemming met onze gewoonlijke
denk- en voelpatronen
Positivisme COMPTE, DURKHEIM, LUNDBER, OGBURN, LAZARSFELD
Causale adequaatheid = kwantitatieve benadering
4 belangrijke principes:
1) Ervaring (observatie)
2) Causale verklaring door generalisatie
3) Eenheid van wetenschappelijke methode
4) Duidelijke scheiding tussen waarden en feiten
Verstehende sociologie RICHERT, DILTHEY, WEBER
= interpretatieve sociologie
Zinsadequaatheid = kwalitatieve benadering
Nadruk op betekenis
Maakt vaak gebruik van typologieën (vb. Idealtypen – Max Weber)
Meest gebruikte onderzoekstechnieken: participerende observatie & diepte-
interviews
De Frankfurter schule een groep Duitse wts’ers die obv wts inzichten tot een kritische
maatschappijvisie kwamen
Volgens hen is er geen scheiding tussen de theorie van de sociologie en de
praktijk
Wts’ers hebben volgens hen de plicht om mee te werken aan sociale
veranderingsprocessen in de wereld
, Radical Sociology 1960, USA
Socioloog kan nooit een vrijblijvende houding aannemen, een ‘neutrale’
socioloog zou automatisch kiezen voor de bestaande sociale verhoudingen
Een sociologisch Een probleem m.b.t. sociologisch inzicht en theorievorming
probleem
Een sociaal probleem Een probleem dat door een grote groep mensen in de samenleving ervaren
wordt
Klinische sociologie Een praktijkgeoriënteerde vorm van sociologie die gericht is op interventie
Verklaringsmodel Schematische voorstelling van de wereld, waarbij verbanden worden gelegd
tussen fenomenen
operationaliseren De wijze waarop de variabele zich in de sociale werkelijkheid uit
Causaliteitsbepaling Viarabelen worden causaal geordend en opgesplitst in afhankelijke en
onafhankelijke variabelen
Causale relatie = onafhankelijke -> afhankelijke variabelen
Covariatie Een geobserveerde samenhang tussen de variabelen ovb een statistische analyse
Analytische inductie Onderzoeksmethodie die vereist dat elke case de hypothese ondersteunt
