JEUGDRECHT
JEUGDBESCHERMINGSRECHT
Studeren = cursus, cursus = basis
Cursus is samenvatting van lessen
Powerpoint = te weinig
Wetten en data = te kennen
Terminologie moet correct zijn
Leerpaden = amper te kennen
Op examen GEEN afkortingen gebruiken!! VOS wordt dus verontrustende opvoedingssituatie
HOOFDSTUK 1: INLEIDING ROND HET ONTSTAAN VAN DE JEUGDBESCHERMING IN BE
Rechten v kinderen & jongeren specifiek geregeld in nat en internat wetgeving
Biedt bescherming op versch vlakken zoals:
- ondw, huisvesting, gezondheidszorg (in Internationaal Verdrag inzake de Rechten vh Kind -: IVRK)
- aangepaste straffen en maatregelen
- hulpverlening
- specifieke waarborg in jeugdhulp
- Inhoud:
o jongeren onder 18 jaar die zich in VOS of MOF (nu: jeugddelinquent gepleegd ipv MOF)
bevinden
o strafbaar feit plegen = voor jeugdrechtbank (zware feiten)
goede thuissituatie = thuis – slechte = kan veranderen naar VOS (enkel bij lichtere feiten)
- NU: rechten van Kinderen/Jongeren zijn gewaarborgd.
- Geen evidente zaak want eerste beschermingswet pas in 1912: Wet van 15 mei 1912 op
Kinderbescherming
kinderberschermingswet 12 (al de rest = jongeren, deze kinderen)
- Categoriaal beleid is recent
o Categoriaal = onderscheid tssn categorieën hier kind en volw
- Cultuur wordt overgedragen volgens 2 processen
o Proces van socialisatie: opvoeding door verinnerlijken van waarden en normen
o Proces van sociale controle zowel formeel (bestraffing want mag niet) als informeel
(bestraffing door samenleving, opmerkingen, blikken…)
- Processen zorgen voor evolutie en verandering in de maatschappij dit ook wat betreft ons onderwerp
- Belang van Verlichting met opkomst van wetenschappen zoals criminologie, penologie, psychologie
o Positivistische kijk
o Vroeger natuurverschijnsels verklaard oor god
o In verlichting denken met ratio en rede: niets te maken met goden, maar fysica en chemie
o Obv kennis zoveel mogelijk ontdekken
o Godheid < ratio en rede
o Vooruitgang & toekomstperspectief
Werk verlichten door techniek en mechaniek
1
,Vroeger kind = kleine volw
- Als er verschil was = uitzonderingsmaatregel
- Opkomst v wet en verandering in tijdsgeest (verlichting)
- = eerste Kinderbeschermingswet in BE 1912
Samenvatting:
• NU: rechten van Kinderen/Jongeren zijn gewaarborgd.
• Geen evidente zaak want eerste beschermingswet pas in 1912
1912 kinderbeschermingswet, later ook jongeren
• Categoriaal beleid is recent
Er komt een scheiding tussen kind en volwassene o.b.v. het recht (pas eind 19 e, beging 20ste eeuw)
• Proces van socialisatie: opvoeding door verinnerlijken van waarden en normen
Kinderen opvoeden, gaan socialiseren, je socialiseert normaal volgens de normen en de waarden
van de maatschappij, je geeft ze door en het kind verinnerlijkt deze waarden en normen
Verschilt van tijd (evolutie) en ook van plaats
- Bv. familiewaarden zijn in bepaalde culturen sterker aanwezig dan bij ons, denk aan Chinese
cultuur waar men zorgt voor de ouders
• Proces van sociale controle zowel formeel als informeel
straffen, het strafrecht is de hoogste vorm van sociale controle
Informele soc. Controle:
- bv. ouders die straffen als een kind stout is (opvoedingssituatie)
- reageren op gebeurtenissen waar er geen formele soc; controle rond is, bv. leerlingen die te
laat komen in de les en ‘storen’, bv. niet in orde zijn met je uniform
Formele soc. Controle: bv. strafrecht (het ultieme)
• Processen zorgen voor evolutie dit ook wat betreft ons onderwerp
• Belang van Verlichting met opkomst van wetenschappen zoals criminologie, penologie, psychologie
- Criminologie:
- Penologie: leer van de straffen, hoe kan men straffen rechtvaardig maken, hoe kan men
straffen effectief maken
- Psychologie: psyche van de mens onderzoeken
• Chronocentrisme: start van het nu van vandaag en gaat het verleden verklaren, jeugdrecht van nu
pakken en kijken hoe het ontstaan is doorheen de geschiedenis, maar het jeugdrecht van nu is de
maatstaf, zoeken enkel naar wat het nu verklaard
• Geschiedschrijving: vertrekt vanuit vroeger en gaat zo naar het jeugdrecht van nu, nemen alles in
overweging, is dus veel waardevoller
1. ONTSTAAN VAN EEN CATEGORIAAL BELEID
GESCHIEDENIS
Kijken door gebruik te maken van
- Geschiedschrijving = vertrekken vanuit verleden
o Alles in overweging nemen, alles bekijken, want je weet in principe niet wat je gaat zoeken
- Chronocentrisme = de nu bestaande middle class wordt als norm genomen voor de menselijke
ontwikkeling doorheen alle tijden en op alle plaatsen
o Je start al vanaf een punt, waardoor je info kan verliezen
1.1. EVOLUTIE VD SOCIALISATIE
- Kinderen worden eeuwen beschouwd als een ‘volwassene’ met hier en daar uitzonderingen
- Recente sociale constructie
2
,- Verlichting is bepalend voor het categoriaal beleid,
o Nog-niet positie: nog-niet verantwoordelijk, nog-niet zelfstandig…
o Weten nog niet het verschil tussen goed en kwaad
o Toekomst, vooruitgang, ratio staan centraal
Men begon kinderen te zien als de toekomst, hierdoor afwachtende houding
- Kind is een te socialiserend wezen, moet niet sociaal gecontroleerd worden.
Het bevindt zich in een ‘nog niet’ situatie, nog niet zelfstandig, kan nog geen versch zien tssn goed en
kwaad en kan dus nog niet afgestraft worden.
gevolg: systeem voor kinderen die wel zware fouten plegen: eerste kinderenbeschermingswet
(systeem voor kind en dus categoriaal systeem = feit, categorie = kind)
volwassenwereld wordt op kinderniveau geïnstalleerd bv onderwijs voor kinderen, kinderopvang,
kinderwinkelkarren, kinderkoeken…
- 2 mensbeelden in Verlichting:
o Volwassene: kent zijn lot
o Kind: kneedbaar, maakbaar, evolueerbaar
1.1.1. GEEN KINDBEELD
- Tot 7 jaar beschouwd als een last & noodzakelijk kwaad, vanaf 7 = volwassen
o Noodzakelijk kwaad bv in ijskoude rivier dompelen om te harden, verbranden met strijkijzer
tegen ziekten
- Ervoor praktijken die aantonen dat er geen belang gehecht wordt aan kinderen
- Afwezig kindbeeld in Oudheid: kleine volwassenen
o Achterlaten van kinderen (meisjes geen economische meerwaarde en en kinderen met
beperkingen eerst)
o Offeren aan Godheid
o Als afval weggooien op de mesthoop
- Ook recentelijk (17de – 18de eeuw) geen kindbeeld
Hogere klasse schakelde voedsters in dus weinig aandacht en hoge kindersterfte of
was dit omgekeerd?
Hoge kindersterfte leidt tot gebrek aan interesse
Onverschilligheid leidde tot een hogere kindersterfte
Praktijken die nu heden ten dag in onze ogen barbaars overkomen
- Onhygiënische omstandigheden, geen voorbehoedsmiddelen, ziektes leidden tot hoge kindersterfte
en dus geen aandacht
- Meisjes waren minder waard en dit zal zich verder manifesteren doorheen de geschiedenis
- Vanaf 7 jaar als volwassene beschouwd in alle aspecten van het sociale leven
o Jongens vertoefden in leerscholen (gemeenschap v 25 personen)
o Meisjes bleven thuis om het huishouden te leren
Meisjes economisch niet rendabel
Meisjes konden hun familienaam niet doorgeven
o Enkel adel kinderen hadden beter, konden rekenen op ‘welvarende ouders’
1.1.2. AANZET TOT EEN KINDBEELD
- de
16 eeuw licht onderscheid die zich vooral manifesteerde bij de jongens uit de hogere klasse (later
alle jongens, veel later ook meisjes)
o Vertoefden in scholen om kennis te vergaren: intellectuele vorming
- Mensbeelden ontstonden (17de – 18de E) cfr. Romantici (Rousseau, inherent goed) en Moralisten
(slecht, w goed door opvoeding) men ziet het kind als een aparte persoon, die belangrijk genoeg is
om over na te denken
3
, - Verlichtingsperiode is cruciaal
o Kinderen zijn diegene die de toekomst, de vooruitgang kunnen verderzetten en ervoor
kunnen zorgen dat men een beter leven kan maken + ° maakbaarheid
o Kinderen worden een aparte groep met eigen kenmerken en eigen gedragingen
Tweedelige visie op ontw vd mens
Kind dat men nog moet afschermen vd SL, onschuldign onzeker, door
fouten vormen tot volw
Volw die zijn lot en rol in de SL kent
apartstelling v kinderen
o Aanzet tot categoriaal beleid met 2 mensbeelden (zie hierboven)
o Sociogenese en psychogenese
Sociogenese: door maatschappelijke verandering kinderen apart gaan zien v
volwassenen
De aanwezige kenmerken pas zien door verandering in de tijd
Psychogenese: feit dat kinderen psychische kenmerken vertonen die eigen zijn aan
kinderen & overgeaccentuurd w mbt volwassenen
In kind zijn nog fases distantiëren , onderverdeling (bv kinderpediatrie 1872,
data niet te kennen!)
Eig w dus specifiek aan kinderen toegeschreven, heeft psychologische
consequenties vr kinderen
o Ontstaan van verschillende fases binnen het kind-zijn (voorbeeld van psychogenese)
Bv de koppigheidsfase : ° differentiëren in de kindertijd en ° adolescentie
o Ontstaan van eigen afdelingen binnen de wetenschappen zoals pediatrie
o Ontstaan van kinderwetten
Verbod op kinderarbeid
Wet op leerplicht
Wie was hiermee gebaat ????
2 grote groepen tegen
Werkgevers/fabriek: zagen heel veel werknemers verdwijnen, kinderen
waren goedkope werkkracht
Ouders: inkomen kinderen valt weg, financieel economisch probleem,
ouders overtuigd dat ze recht hebben kinderen opvoeden zoals ze denken
dat goede opvoeding is (ouderlijk gezag), op moment dat overheid
leerplicht start = gevoel inbreuk op ouderlijk gezag
Katholieke kerk = heel tevreden, kon zielen winnen via scholen opgestart
door hen
1.1.3. HUIDIG KINDBEELD
- Krachtig persoon met eigen mogelijkheden
- Kijken naar het ‘kunnen’ en niet naar het niet-kunnen
- Vermogen van kind om zelf te groeien en leren lijkt eindeloos
- Ze willen de wereld rondom ontdekken en begrijpen + kennis opbouwen – zoeken interactie met
omgeving en andere kinderen + volw
- Verschillende ontwikkelingsfases met eigen mogelijkheden en beperkingen
- Fases van kinderen/jongeren verschillen kwalitatief van volwassenen: elke fase = andere
o Specifieke opvoeding aanreiken in specifieke instelling speciaal vr kinderen (kinderopvang..)
- Afsluiten van volwassenwereld (quarantaine vgl)
o Ontw fasen volgen elkaar snel op
4
