VERBINTENISSENRECHT IN DE ONDERNEMING
Studiemateriaal
- Slides, lessen + documentatie (teksten)
o Via Toledo: kopies uit het leerboek
o Een digitale reader: bij elk college à Kernteksten (hierin vind je de kern van wat er
gedoceerd wordt, terug)
§ Per college is er een toelichting: een uitgeschreven tekst van wat er a.d.h.v. de
slides verteld wordt
o Het RW-artikel à Gaan we zoveel gebruiken, dat dat zeker tot de leerstof behoort
- Leesopdrachten, opdracht om clausules te kwalificeren en om clausules te beoordelen
Examen
- Duurt 3 uur
- Enkel wetgeving gebruiken
o Grote casus (6 blz): meestal wordt er een contract gesloten met allerlei clausules à
Heleboel deelvragen
§ Feiten (2blz.)
§ Clausules
o 4-tal clausules (kan in het FR, ENG)
§ Clausule opstellen
§ Clausules beoordelen naar gemeen recht, naar boek 5, naar B2B-wetgeving en
naar de consumentenwetgeving
o 2 denkvragen: bv. ‘wat bedoelt de wetgever in boek 5 wanneer hij zegt dat een
bepaald beding voor niet geschreven wordt gehouden?’ (College nieuwe
nietigheidsleer à partiële nietigheid)
VIO is een vak dat er gekomen is, omdat men jaren geleden tot het besef is gekomen dat heel wat
leerstukken uit het vak verbintenissenrecht niet meer terugkomen in latere vakken
Verschillende vakken (bv. vennootschapsrecht, consumentenrecht, GBO) moeten op een bepaald
moment terugvallen op het gemeen recht
è Deze vakken zijn vaak slechts fragmentarisch geregeld door de wetgever waardoor ze terug
moeten vallen op het gemeen verbintenissenrecht
à Bv. consumentenrecht: bij een probleem van koop dat niet in de bijzondere
koopregels staat
è Bv. de problematiek vd overdracht van verbintenissen
Dus: een aantal moeilijkere leerstukken komen toch best eens terug in een ruimere context, nl. de
context vh ondernemingsleven
à Situaties waar contracten gesloten worden tussen ondernemingen
è Ondernemingen hebben ook heel veel contact met consumenten (niet-
ondernemingen) à Consumentenrecht er regelmatig bijhalen
§ B2B-wet met 2 lijsten onrechtmatige bedingen
§ B2C-wetgeving met verboden bedingen
Tweede invalshoek: de vertaalslag maken naar de redactie van contracten
- De totstandkoming van contracten
1
, - Welke stukken en documenten uit de precontractuele fase mogen later bij een geschil gebruikt
worden tegen de partij
- Een vierhoekenbeding?
- Hoe kan men clausules nuttig opstellen en gebruiken in de fase vd totstandkoming en in de
fase vd uitvoering (schadebedingen, ontbindende bedingen, exoneratie-bedingen…)
è We zullen zien hoe het gemeenrecht (dat in de regel eigenlijk aanvullend van aard is) door
ondernemingen wordt aangepast, gemodaliseerd via clausules
à We zullen deze clausules leren beoordelen op hun geldigheid. Hoe worden ze door
de rechter beoordeeld/geïnterpreteerd?
è Die wetgeving van dwingende aard is hier van belang
Derde invalshoek: kennis van boek 5 en boek 1
- Werken met meer technische leerstukken
- Illustreren met clausules
- Clausules doorlichten en opstellen
- Inzicht geven in het nieuwe verbintenissenrecht
Het nieuwe verbintenissenrecht maakt een brug met het oude verbintenissenrecht. In arresten vh HvC
vd laatste 10 jaar werd al vooruitgeblikt op het komend recht. De werkzaamheden zijn gestart in 2015.
Sommige zaken bestonden al jaren in de rechtspraak en rechtsleer. Cassatie is die tendensen
beginnen goedkeuren vanaf ong. 2015
à Bv. de partiële nietigheid erkend in 2015
à De buitengerechtelijke ontbinding, de ontbinding op kennisgeving tegen art. 1184 BW in, is
erkend in 2019 (voordat het nieuwe wetboek gestemd was)
In het oude verbintenissenrecht was er dus al een aanzet tot vernieuwing vh recht
à Zelfs contra-legem in sommige gevallen
2
,COLLEGE 1: INLEIDING TOT BOEK 5
INLEIDING – STAND VAN ZAKEN
Het nieuwe boek 5 is ingevoegd in het BW met de wet van 28 april 2022 houdende Boek 5
“Verbintenissen” vh BW, BS 1 juli 2022, 54082:
- Het nieuwe verbintenissenrecht is al in werking: inwerkingtreding op 1 januari 2023
- 270 artikels
- ! Moet samengelezen worden met Boek 1 ! è Samenhangend
Wet van 28 april 2022 houdende Boek 1 “Algemene bepalingen” vh BW, BS 1 juli 2022, 54079
(zie verder)
- Bevat ‘gemeen verbintenissenrecht’, zonder bewijs è Staat in Boek 8 BW (al veel langer van
toepassing (2020))
à Alle andere vakken bouwen hierop voort (bv. als een rechtsvak zoals
‘arbeidsovereenkomsten’ een hiaat heeft, dan moet men teruggrijpen naar het gemeen
contractenrecht en het gemeen verbintenissenrecht’)
- Regelt niet de ‘buitencontractuele aansprakelijkheid’ (onrechtmatige daad) è Later in Boek 6
à Is uit het gemeen verbintenissenrecht gehaald (is voor later)
Belangrijk: de relatie tussen boek 1 & boek 5
Niet alles is terug te vinden in Boek 5
à Bepaalde leerstukken staan in boek 1: bv. vertegenwoordiging & kennisgeving
Overzicht
Het ‘nieuwe’ BW zal 10 boeken bevatten (zie art. 61 Wet 28/4/2022 Boek 5):
- Boek 1. Algemene bepalingen (inwerkingtreding: 1/1/2023)
- Boek 2. Personen, familie en relatievermogensrecht (inwerkingtreding relatie-
vermogensrecht: 1/7/2022)
- Boek 3. Goederen (inwerkingtreding: 1/9/2021)
- Boek 4. Nalatenschappen, schenkingen en testamenten (inwerkingtreding: 1/7/2022)
- Boek 5. Verbintenissen (inwerkingtreding: 1/1/2023)
- Boek 6. Buitencontractuele aansprakelijkheid (wetsvoorstel ingediend in het parlement à in
behandeling in de commissie ‘Justitie’)
- Boek 7. Bijzondere contracten (work in progress à er bestaat een commissie; start met koop,
dading)
- Boek 8. Bewijs (inwerkingtreding: 1/11/2020)
- Boek 9. Zekerheden (work in progress à ver gevorderd)
- Boek 10. Verjaring (no progress?)
à Aanvankelijk waren het er maar 9, maar met de wet van 2022 is dat tot 10 gebracht
è Verbintenissenrecht mist dus nog die buitencontractuele aansprakelijkheid
Overgangsrecht boeken 1 en 5 viseert rechtszekerheid: gooi uw handboeken niet weg! Zie art. 64
wet van 28 april 2022 houdende Boek 5 (en art. 3 Wet van 28 april 2022 houdende Boek 1) à De wet
van boek 5 bevat achteraan de overgangsregels
3
, - Boek 5 is van toepassing op alle rechtshandelingen (contracten) en rechtsfeiten (quasi
contracten) die hebben plaatsgevonden NA de inwerkingtreding
à Partijen die een contract hebben gesloten VOOR de inwerkingtreding, kunnen wel een
amendement opstellen dat stelt dat het nieuwe recht voortaan van toepassing zal zijn op hun
oude contract
- Tenzij anders overeengekomen (de partijen wijken hiervan af), is boek 5 niet van toepassing
en blijft het vroegere recht toepassing vinden:
o Op toekomstige gevolgen van rechtshandelingen en rechtsfeiten die plaatsvonden
vooraleer Boek 5 in werking trad (bv. nieuwe imprevisieregels gelden (in de regel) niet,
tenzij afspraak)
à Bv. contract werd gesloten in september 2020, maar men wordt in 2024
geconfronteerd met de toekomstige rechtsgevolgen
o Op rechtshandelingen en rechtsfeiten die plaatsvinden na de inwerkingtreding van
Boek 5 en die betrekking hebben op een verbintenis ontstaan uit een rechtshandeling
of rechtsfeit dat plaatsvond voor de inwerkingtreding van Boek 5 (bv. een betaling,
een cessie of een opzeg)
à Bv. opzeg: d.i. een (eenzijdige) rechtshandeling die betrekking heeft op een ouder
contract à Boek 5 niet van toepassing (tenzij anders overeengekomen)
è Hetzelfde geldt voor een cessie v/e schuldvordering uit een ouder contract
Dus: 2 verfijningen è De rechtszekerheid wordt hiermee beoogt
è Soort ‘cohabitation’ vh oude en nieuwe recht, met veel bruggen (zij kennen veel raakvlakken)
à Het oude recht zal toegepast worden door zich te inspireren vh nieuwe recht
à Het nieuwe recht kon steunen op nieuwe figuren en nieuwe cassatierechtspraak die
eigenlijk al moderne figuren hadden aanvaard (bv. partiële nietigheid & ontbinding was al
aanvaard onder het oude recht)
è Want: MvT, p. 297, suggereert dat rechter kan rekening houden met nieuwe recht, zoals Cass. het
doet, voor vragen die betwist bleven onder oude recht
à Rechters die zich moeten uitspreken in een geschil waarvoor er in het oude recht geen
oplossing voorhanden is, mogen zich laten inspireren door het nieuwe recht à In de MvT
suggereert men dat de rechter rekening mag houden met het nieuwe recht (zeker voor vragen
die onder het oude recht niet geregeld waren of nog niet beslecht waren)
è Dus als een rechter zegt “ik ga hier niet vernietigen, want geen één vd partijen heeft daar
voordeel bij en het algemeen belang eist niet dat ik het vernietig, ik ga het contract behouden”,
dan mag die dat. Die steunt gewoon op het toekomstig recht en op sommige rechtspraak uit
het oude recht
Mogelijk op het examen: oud contract dat opgezegd wordt
à Kleine theorievraag
INLEIDING – HISTORIEK VAN BOEK 5
Diagnose van de patiënt (historiek is achtergrondinformatie)
Het BW van 1804, i.h.b. het verbintenissenrecht (= VBR), is:
4
