Chomsky spreekt zichzelf dus tegen: hij minimaliseert de interacEe, en vindt toch dat het
hand in hand gaat met regels.
Chomsky is deel van het objecEvisme waarbij logica centraal staat. Tegenover het
objecEvisme staat het experEalisme, waarbij ervaringen centraal staan.
Fone+ek en fonologie
De reden dat we verstaandbaar zijn is dat de volgorde van klanken in onze taal zinvol is, een
begrijpbare betekenis draagt (met begrijpbaar wordt niet bedoelt op semanEek niveau (dus
niet op vlak van inhoud).
Menselijke spraak
Over het onstaan van de menselijke spraak zijn nog veel hypthoses.
Één van die hypotheses is dat bij ons het vocaal membraan is verdwenen. Dit zou kunnen
verklaren waarom onze intonaEe aan het begin van de zin hoger is dan aan het eind van de
zin, omdat de druk in onze longen langzaam lager wordt, waardoor de stembanden vanzelf
langzamer trillen. Met een vocaal membraan zouden deze overgangen in intonaEe veel
abrupter zijn, vergelijkbaar met het overslaan van de stem van een jongen in zijn puberteit.
De reden waarom wij gecontroleerder geluiden kunnen produceren is niet alleen omdat ons
vocaal membraan is verdwenen, maar ook omdat we een ander tongbot hebben, laryngale
luchtzakken, een kin (wat voor meer beweginsvrijheid zorgt) en omdat onze hersenen beter
ontwikkeld zijn.
Fone9ek en fonologie
FoneEek en fonologie gaat over universele “klanken”. Klanken zijn het kleinste onderdeel van
de taal: lexicon > woord > syllabe > segment > feature > foneEek
Het is een universeel vermogen om een zin in woorden op te delen, een woord in
leHergreepen en leHergrepen weer in klanken.
Om foneEek en fonologie de begrijpen moeten we ook een onderscheid maken tussen de
“vegetaEeve” geluiden en de spraakklanken. Als we van “vegetaEeve” geluiden spreken, dan
hebben we het over bijvoorbeeld hoesten, klikken met de tong, etc.
Defini9es: fone9ek en fonologie
FoneEek is de studie van spraak in fysische en arEculatorische aspecten. We kunnen de
foneEek opdelen in 3 processen:
fonetiek
transmissie/
productie perceptie
overdracht
FoneEek gaat dus onder andere over wat er exact in ons lichaam gebeurd wanneer we
klanken produceren.
, Fonologie is de studie van de organisaEe van spraakklanken in een taal. Dit gaat dus over de
klanken zelf.
De fonologische regel is de regel die zegt hoe we fonemen en allofonen (zie iets verder voor
de definiEe van deze twee termen) moeten gebruiken in de taal.
Voor de foneEek kunnen we niet steunen op de spelling, omdat de spelling niet alEjd
samengaat met de foneEek.
Enkele veelvoorkomende problemen:
- Dezelfde klank kan door meerdere leHers of combinaEes van leHers omschreven
worden
- Dezelfde leHer kan verschillende klanken voorstellen
- Verschillende leHers stellen slechts 1 klank voor
- 1 leHer stelt meer dan 1 geluid voor
- Sommige leHers worden weggelaten bij de spraak
- Een geluid kan niet alEjd door een leHer worden voorgesteld.
Met andere woorden, er is nood aan een algemeen systeem dat ons toelaat om te schrijven
zoals we spreken: het IPA
IPA
Het IPA is een universeel systeem, ontwikkeld in 1886 door
een groep foneEci van Frankrijk, Duitsland, Groot BriHanië
en Denemarken, dat kan omschrijven hoe we bepaalde
woorden uitspreken. De schuine lijnen duiden aan dat het
gaat om de eigenlijke uitspraak van de bronklank of het
woord: met andere woorden, de brede transcripEe.
De vierkante haken verwijzen naar de uitspraak door een
echte spreker, inclusief allofonische variaEe: met andere
woorden, de smalle transcripEe.
Het IPA is foneEsch en niet fonemisch: een symbool
representeert de uitspraak van een spraakklank, maar
houdt geen betekenisverandering in.
Het IPA gee] een overzicht van:
- Klinkers
- Consonanten
- DiakriEsche tekens
o Dit zijn symbolen die een alternaEeve manier van arEculaEe aangeven,
handig voor bijvoorbeeld uitspraakverschillen.
- Supra-segmentale aspecten
o Dit zijn aspecten die relateren aan de stress, het accent, het ritme
§ prosodie in het algemeen (prosodie is in het ritme, de klemtoon en de
intonaEe)
