H1: Alle orthopedagogisch handelen is agogisch handelen
Geef de inleiding Een orthopedagoog is een agoog maar niet omgekeerd
Veranderen is een belangrijk aspect binnen de agogiek of orthopedagogie
Agogiek = het veranderen van mensen
- We gaan zoeken naar hoe we mensen kunnen ondersteunen in hun
verandereing
- We gaan onze professionele beïnvloeding zo danig op een manier
inzetten waarop we de kwaliteit ven leven van de personen kunnen
verbeteren
Wat is agogiek? Agogiek komt minder vaak voor dan pedagogiek (= het begeleiden en
(3) ondersteunen van kinderen, ped / pais = kind, agogiek / agogos = het leid,
gids…)
Agogiek is de wetenschap met betrekking tot het begeleiden en
ondersteunen van mensen
Een agoog is een veranderaar, het is iemand die de andere begeleid om hen
door middel van hun eigen handelen tot gedragsveranderingen te komen
Wat zijn vb vn Bijvoorbeeld: maatschappelijke werkers, opbouwwerkers …
agogische
beroepen? En wat Bijvoorbeeld: huisartsen, leraren, verplegers… (een andere taak staat meer
met een agogisch centraal)
karakter?
Doen veranderen? Veranderen is iets waar je niet onderuit kan, het is spontaan, onbewust, niet
(2) doelgericht… je veranderd al vanaf je samenleeft met anderen
Er zijn 2 visies op veranderen:
- Anders worden: het onderwerp veranderen (je veranderd van
mening door discussie met anderen)
- Iets anders veranderen: bijvoorbeeld je kamer anders inrichten
we spreken nu over ‘doen veranderen of anders maken’!
Theory of change = het onbewust veranderen, is verandering als gevolg van
veranderingsprocessen die we allemaal meemken (bv pubertijd,
koppigheidsfase. Dit is het soort veranderen waarop
ontwikkelingspsychologien en sociologen zich gaan focussen maar wij gaan
onz meer focussen op:
Theory of changing = heel bewust, is het zeggen dat je je handelen wil
bijsturen zodat je daar meer op kan focussen. Het zijn
veranderingsprocessen die bewust en doelgericht worden opgezet met het
oog voor verandering
Met of zonder K Agogiek
(2) = is de leer met betrekking tot het leiden en begeleiden van mensen
ongeacht de leeftijd, op een beroepsmatige manier (koffeman)
= is de leer die aanwijzigingen en richtlijnen geeft voor de manier waarop
individuele personen, groepen, organisaties en samenlevingsverbanden
begeleid kunnen worden. Hierbij gaat er daarbij om, dat de begeleiding,
plaatsvindt vanuit de situatie waarin de betrokkenen zich bevinden en dat
zij mogelijkheden krijgen aangereikt om zoveel mogelijk zelf te handelen
teneinde tot de gewenste verandering te komen. (Winkelaar)
, heeft de klemtoon op de wetenschappelijke benadering, de wetenschap,
de leer
Agogie
= de intentionele niet-wederkerige beïnvloeding van één of meerdere
personen gericht op wenselijk geachte wijziging, door de cliënt als
welzijnsbevordering ervaren.
klemtoon op het handelen, begeleidingspraktijk
Wat zijn de 3 - Veranderen of beïnvloeden
sleutelbegrippen - Handelen
van agogisch - Emancipatie en empowerment als doel
handelen?
1. Veranderen of beïnvloeden
- Agogie heeft als doel om het handelen van mensen te veranderen
- Het bestreft het doen veranderen
- Een agoog helpt anderen in het veranderingsproces
- Het betreft het beïnvloeden in een richting die de betrokkene zelf
wenst zelfbeschikking en autonomie vergroten
- Een ideaalbeeld of totale vorming bestaat niet
- Mensen moeten veranderen en blijven veranderen
- Het gaat over een permanente educatie, altijddurend leren,
eeuwigdurende opvoeding
2. Handelen
- Handelen is volgens Winkelaar niet hetzelfde als gedrag
- Gedrag:
o Wat mensen contreet doen, observeerbaar gedrag
o Ook het impulsief en instinctief handelen
o Het handelen die we kunnen waarnemen en observeren
- Handelen:
o Bewuste handelen
o Kijken naar motieven, betekenissen, redeneren
o Er is een denkmoment
o Ook het niet-waarneembare: gevoelens, gedachten…
o Doen veranderen is observeren en communiceren kijken
naar handelen en in dialoog gaan
3. Emancipatie en empowerment als doel
- Een oud gezegde: “geef een man een vis, dan kan hij zich een dag
lang voeden, maar leer een man vissen en de man kan zich
levenslang voeden”
- Ons doel is om mensen leren zichzelf te veranderen, dit doen we
door te ondersteunen en (zelf) hun krachten te (her-)ontdekken
- Belangrijk is dat we de handelingsmogelijkheden van personen gaan
verruimen zodat ze minder afhankelijk worden en zelfs sterker in het
leven kunnen staan.
- Emancipatie = het geven van mensen een volwaardige plaats in de
samenleving
- Empowerment = iemand krachten geven, opkomen voor iemand
Wat zijn de - Psychosociale verandering
richtingevende - Doelgericht
,kenmerken van - Symmetrisch
agogisch handelen? - Bewust
- Gewenst door de betrokkenen, vrijwillig
- Niet-wederkerig
- Beroepsmatig
- Waardevol
1. Psychosociale verandering
- Psyché = alles wat men bezighoud, je denken, je willen, je voelen
- Sociaal = onderlinge verhouding tussen mensen
- Psychosociaal aan elkaar want onderscheiden is onmogelijk omdat
ze elkaar steeds beïnvloeden
2. Doelgericht
- De verandering is altijd vooraf bedacht, het is noot toevallig
methodisch handelen
- Het valt samen met bewust en symmetrisch, altijd vooraf doordacht,
goed nagedacht
3. Symmetrisch
- Er wordt stapsgewijs en planmatig tewerk gegaan
4. Bewust
- Elke stap die gezet wordt wordt bewust gezet, wordt ook besproken
met alle betrokkenen (het team en de cliënt) zodat iedereen op de
hoogte is van de stap en verandering, en waarom die stap of
verandering gedaan wordt
5. Gewenst door de betrokkenen, vrijwillig
- De betrokkene moet achter de verandering staan, dit gebeurd niet
altijd vrijwillig, soms ook onder de context van dwang
- Je moet ook altijd rekening houden met wie je aan de tafel zit en
met wie je spreekt, je moet leren omgaan met wie je spreekt
6. Niet-wederzijds
- Er is een assymetrische benadering waarbij de agoog en de cliënt elk
een andere positie innemen
- Je hebt een persoon die wil veranderen en een persoon die
verandering helpt waarmaken
- Er is wel gelijkwaardigheid! Gewoon een andere positie
7. Beroepsmatig
- Er is sprake van een agogische interventie als degene doet
veranderen vanuit een professionele positie of zijn beroep
- Kan ook vrijwillig!
8. Waardegebonden
- Als je mensen gaat helpen ga je hen zo goed mogelijk ondersteunen,
dit doen we vanuit bepaalde waardenkaders (inclusie,
empowerment, burgerschap…
- Voorschrijvend en een ideaalbeeld
, De Aan het einde van de 19e eeuw begon de industrialisering
professionalisering De industrialisering zette 2 maatschappelijke veranderingen in beweging
van het agogisch - Ontwikkeling van techniek en wetenschap
handelen - Stijgende industrialisering
1. Ontwikkeling van techniek en wetenschap
- Voor de industrialisering was het leven van volwassenen bijna
volledig uitgestippeld.
- Maar doordat de ontwikkeling en de wetenschap zodanig snel
verliep moesten de volwassenen hun handelen voortdurend
bijstellen
2. Stijgende industrialisering
- Vroeger leefden mensen in kleine, besloten geemenschappen en
was er grote invloed van de gemeenschap en de kerk
- Nu zijn er minder invloedrijke instanties zoals de kerk en moeten de
mensen zelf kiezen wat ze doen, hun hele leven lang
- Door gebrek aan duidelijke richtlijnen en voortdurende
aanpassingen werden de maatschappelijke hulp en begeleideing
opgestart
- Ontstaan van het welzijnswerk:
o Aanvankelijk als vrijwilligerswerk
o Later zien we het ‘agogisch werkveld’
o Risico = valkuil van pedagogisering
Wat is het - Hulpverlening
vertrekpunt van - Vormingswerk
het agogisch - Preventie
handelen?
1. Exagogiek of curatief werk
- Er wordt vertrokken vanuit een situatie die als problematisch
ervaren wordt we gaan de situatie proberen veranderen
- Hulpverlening
Bv: persoon is slachtoffer van seksueel misbruik en heeft daardoor
angstaanvallen, sinds kort gaat ze naar een therapeut om dit te
bespreken
2. Anagogiek of positief agogisch werk
- De situatie wordt als normaal ervaren we gaan verdere
ontwikkeling op gang brengen
- Vormingswerk
Bv: vorming over de signalen van seksueel misbruik gegeven voor
werkgever aan zijn team
3. Exagogiek of preventief agogisch werk
- We willen de situatie behouden zoals hij is we gaan preventie
opstellen
- Preventie
Bv: seksuele voorlichting
Wat zijn de niveaus In de definitie van Winkelaar zien we verandering met betrekking tot
van veranderings- verschillende niveaus (individuele personen, groepen, organisaties,
processen samenlevingsverbanden) we kunnen een onderscheid maken in: