Sociale psychologie
WAT? Beïnvloeden van andere mensen en beïnvloed worden door andere mensen
Slides met hoofdstukken: H2 ook niet kennen (vergeten verbeteren)
Examen: 15 punten meerkeuze en openvragen is 5 punten
Hoofdstuk 1 Inleiding
Sociale psychologie
- Sociale psychologie en mensenkennis zijn niet hetzelfde
1. De mens is een sociaal dier
De mens is een fundamenteel sociaal wezen
- Elke dag ontmoeten we mensen, werken we samen en ontspannen we samen
We zijn verzot op nadenken over onszelf en anderen en over hoe te reageren in sociale situaties.
- We observeren anderen, analyseren hun gedrag en proberen te voorspellen hoe iem zich gaat
gedragen.
- We denken na over wat anderen beweegt en we proberen hun gedrag te begrijpen
- Anderen observeren, hun gedrag analyseren, is een fulltime activiteit.
- Wij denken non stop over andere mensen, hoe we die percipiëren
- Ied heeft zijn eigen blik op de wereld en de wereld te analyseren.
Zie eveneens de belangstelling voor sociaalpsychologische thema’s in de media.
- Wrm zijn we door al die sappige roddels in kranten geïnteresseerd zijn, we zijn er voor
gebioligeerd? Omdat wij sociale dieren zijn
2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
2.1. Definitie van sociale psychologie
Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten, gevoelens,
motivaties en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de aanwezigheid van anderen en hoe
wij zelf een invloed uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich gedragen (Allport,
1985).
- Sociale psychologie hanteert de methode v/d psychologie die gericht is op het individu
o Enkel wnr we het innerlijk v/d actoren begrijpen kunnen we concrete uitspraken doen over
wat mensen drijft.
o BET het innerlijke: de denkprocessen, affect en motivatie
Wetenschappelijke studie
- Sociaalpsychologen hanteren vaak experimenten en gevalideerde vragenlijsten als basis voor wet.
kennis. Sociaalpsychologen toetsen hun theorieën adhv systematische observatie, beschrijving
en meting.
- Je kan ook tot sociaalpsychologische inzichten komen door persoonlijke ervaring
o Bv door het kijken v/e film, nieuwsbericht of een roman lezen
, o MAAR hiermee kan he geen dergelijke kennis vergaren om theorieën op te bouwen
- Sociale psychologie is eerder wetenschappelijke dan anekdotisch en is eerder systematisch dan
toevallig, drm leidt ze tot inzichten die onmogelijk enkel intuïtief of door ervaring kunnen
verworven worden zoals hierboven beschreven
- Kennisverwerving bij deze wetenschap gebeurt via systematisch registreren, observeren,
analyseren. Er is dus standaardisatie om tot die kennis te komen.
o Repliceren: de kennis moet kunnen doorgegeven worden en ook kunnen gerepliceerd
worden
o Idiosyncratische kennis= unieke kennis
▪ Je kijkt een film: andere dingen spreken andere mensen aan wnr ze een film kijken
▪ Je kan niet op de kennis die jij uit de film haalt voortbouwen
Gedachten, gevoelens, motivaties en gedragingen
- Andere sociale wetenschappen: antropologie, communicatiewetenschappen, economie,
politieke wetenschappen en sociologie die aspect van sociaal gedrag bestuderen
o Sociale psychologie verschilt hiervan door te focussen op de manier waarop het individu
de sociale wereld waarneemt, begrijpt en interpreteert.
o Politicologen zijn vooral geïnteresseerd in de objectieve eigenschappen v/d wereld VS de
sociaalpsychologen in de subjectieve interpretatie v/d objectieve eigenschappen
- Niet enkel oog voor het cognitieve, maar ook affectieve en motivatiecomponenten. Bij sociale
psychologie zijn cognities, gevoelens, gedragingen en motivaties, het hele beeld v/d mens is altijd
bestudeerd. Sociale psychologie heeft zich nog nooit beperkt tot het cognitieve v/d mens
- Doordat sociale psychologie gericht is op algemene principes en theorieën, wordt er een ruime
visie op gedrag gehanteerd: diverse vormen van gedrag worden bestudeerd in diverse situaties
waarvan wordt verondersteld dat ze door dezelfde gedachten, gevoelens en motivaties worden
aangestuurd.
o Bv het onderzoek naar vooroordelen: er liggen algemene principes aan de basis van
vooroordelen die gelden voor zowel uitingen van racisme en seksisme als voor
vooroordelen tav homos, personen met een handicap enz.
o BET vooroordelen: negatieve gevoelens tegenover andere personen gebaseerd op hun
lidmaatschap van bepaalde sociale groepen
De aanwezigheid van anderen
- ‘de aanwezigheid van anderen’ in de definitie van sociale psychologie slaat op de sociale aard v/h
individu.
- Het ‘sociale’ heeft een brede betekenis in de sociale psychologie: de sociale invloed van anderen
op het individuele functioneren.
o Bv er is sprake v/h ‘sociale’ wnr iem jou vriendelijk behandelt je ook vriendelijk gaat zijn
- Het sociale wijst ook op individuele processen die intern spelen maar toch betrekking hebben op
anderen: anderen waarnemen, over hen denken, al dan niet gemotiveerd zijn om met anderen
om te gaan, ervaren van emoties tav anderen
o Bv vooroordelen en stereotypen: ze zijn intern maar ze kunnen direct aanleiding geven tot
hoe we met andere omgaan
- Er zijn ook niet-sociale factoren die een impact hebben op de gedachten, gevoelens, motivaties
en handelingen v/e individu
o Bv: hitte maakt iem agressiever
- Sociaal psychologen studeren ook de gedachten of gevoelens van iem over niet-sociale objecten
o Bv; attitudes inzake voetbalschoenen van Adidas en een drankje zoals martini. Deze
attitudes zijn interessant omdat ze door sociale factoren beïnvloed worden bv wnr het
product door een beroemdheid wordt gepromoot.
, - Unieke aan sociale psychologie is die “ander”, die andere kan invloed op ons uitoefenen maar die
andere ook op ons. Het gaat over beïnvloeden of beïnvloed worden
2.2. De kracht van de sociale situatie
Wij laten ons op continue wijze beïnvloeden door onze sociale omgeving
Reagan – Mondale debat 1984:
- Discussie tussen twee kandidaten waarbij er een oneliner is. Het al dan niet lachen van het
publiek maakt een verschil tussen de stemmen op Reagan.
- Dus wij reageren op Reagan conform met hoe het publiek gereageerd heeft.
- Dia 10: Door wijzigingen aan de tape van Raegan aan te brengen gaan ze zien welke effecten dat
hebben
o De controle: de oneliner en de reactie want dat is de originele versie
o Zonder oneliner met reactie: geknipt uit de tape: dit door de hypothese dat de oneliner
ervoor heeft gezorgd dat mensen hem leuk vinden maar de reactie blijft.
o Met oneliner zonder reactie:
o Of je nu een oneliner toont of niet mensen blijven hem leuk vinden
o Zonder publiek die lacht doet hij het slechter
o Dit experiment laat toe is om te zeggen dat raegen de verkiezingen wint door hoe het
publiek reageert en niet door de oneliner
▪ BET: de opinie van andere beïnvloeden onze mening: we zijn apen die na-apen.
Obama VS Romney debat
- Nu moet het publiek stil zijn tijdens een debat van presidenten. Dus de kijker kan zich niet meer
laten beïnvloeden door het publiek. Want men beseft dat het publiek effect heeft op wie de
winnaar van het debat is
Bennington college studie onder leiding van Theodor Newcomb
- Onderzoeksvraag: bevordert de participatie aan hoger onderwijs politiek progressieve
houdingen bij de studenten?
- Onderzoek naar politiek attitudes in een school voor enkel meisjes
- Meisjes kwamen uit conservatieve families maar ze worden steeds progressiever en
progressiever over de jaren heen door de liberale sfeer die aanwezig was op school
o Reden: ze doen de sfeer van de school op en dus gaan meer progressief worden terwijl de
ouders vanuit hun familie conservatief blijven of juist conservatiever worden
o Hoe langer de meisjes op school bleven hoe progressiever ze werden
- Na 50 jaar waren de meisjes nog steeds progressiever en politiek betrokken dan meisjes die geen
hoge school hebben gevolgd
o DUS: unif is een bron van sociale beïnvloeding
▪ Meeste lesgevers zijn eerder progressief
- Goed voorbeeld van de situatie die impact heeft op ons zelf
- De hogeschooljaren worden de ‘beïnvloedbare jaren’ genoemd: de periode waarin adolescenten
en jongvolwassenen vatbaar zijn voor veranderingen in hun ideologische houding
- Conclusie: hoger opgeleiden zijn op veel domeinen linkser dan lager opgeleiden
- Verklaring: weinig onderzoek maar wss omdat hoger onderwijs een scala aan ervaringen biedt
die mensen van rond de kerktoren minder hebben
o Studenten moeten cognitieve uitdagingen aangaan en lossen intellectuele problemen op
wat tot een open geest en intellectuele nieuwsgierigheid leidt
o Er is de vrijheid weg van thuis, ontmoeting met andere studenten die andere waarden en
normen hebben en discussiëren over vragen en problemen
, Eerste indrukken hebben later ook een impact
2.3. Sociale psychologie en verwante disciplines
Sociologie
- Studie van groepsfactoren (bv., SES, nationaliteit, etnische achtergrond,)
o Bv zijn mannen of vrouwen progressiever (man en vrouw zijn elk een groep)
o Zijn er nationale verschillen
o De analyse-eenheid is de groep
o Sociologie klasseert personen volgens nationaliteit, ras, sociaal-economische klasse en
andere groepsfactoren
- Doe je wnr je geïnteresseerd bent in de groep
o ITT tot sociale psychologie die geïnteresseerd is in het individu
- Multilevel designs: zorgen ervoor dat er integratie is tussen sociologie en sociale psychologie.
Door de multilevel analyses kunnen de effecten van variabelen op groeps- en individueel niveau
worden nagegaan
o Er wordt dan nagageen of de verbanden tussen variabelen op het individuele niveau mee
bepaald worden door variabelen gemeten op het collectieve niveau
o BET multilevel analyse: analyse die effecten bepaalt v/d verschillende hiërarchische
niveaus op een uitkomst-variabele waarbij het individuele niveau het ondergeschikte
niveau vormt en de groep, organisatie of maatschappij het bovengeschikte niveau
uitmaakt.
- Zowel sociologie als sociale psychologie hebben interesse in onderwerpen die meestal een groot
maatschappelijk belang hebben zoals geweld, vooroordelen en culturele verschillen
- Verschil in onderzoeksmethoden met sociale psychologie
o Sociale psychologie maakt meer gebruik van experimenten om gedrag te onderzoeken
- De 2 disciplines samen zorgen voor een duidelijk beeld aangezien sociaal gedrag wordt beïnvloed
door systematische variabelen die zich op het niveau v/d groep bevinden maar ook door
individuele of persoonlijke opvattingen
Persoonlijkheidspsychologie
- DEF persoonlijkheidspsychologie: de studie v/d structuren en de effecten van stabiele en cross-
situationele eigenschappen van individuen
- Persoonlijkheidspsychologie en sociale psychologie stellen allebei modellen voor die gedrag gaan
vorspelen adhv gedachten, affect en motivaties
- Gaat NIET over de situatie maar over individuele verschillen itt tot sociale psychologie waar het
over de situatie gaat
- Mensen hebben neigingen die zich manifesteren in tal van situaties
o Je moet deze neiging wel in meerdere situaties tonen om van een persoonlijkheidselement
te kunnen spreken
o Wat blijft constant over al die situaties?
o Bv de vraag: is deze persoon vriendelijk? De vriendelijkheid moet dan in meerdere situaties
geuit worden en er slechts 1 bron van dit gedrag, de persoon zelf
o DUS persoonlijkheidspsychologen hebben belangstelling voor cross-situationele
consistentie
▪ Dit itt tot sociale psychologen die proberen te begrijpen hoe situaties impact hebben
op personen ondanks verschillende persoonlijkheden. Sociale psychologen hebben
dus aandacht voor cross-individuele consistentie binnen situaties
Interactionisme
- BET interactionisme: een stroming die de nadruk legt op het feit dat er een dynamische
wisselwerking is tussen individuele verschillen en de situatie, waarbij uitingen van individuele
verschillen afhankelijk zijn v/d situatie
- Maakt een onderscheid tussen zwakke en sterke situaties