Dit document is een samenvatting van alle lessen van Maatschappijgeschiedenis II Klassieke Oudheid, gegeven door professor Erdkamp, aan de VUB.
De colleges zijn gebaseerd op het boek "Een kennismaking met de oude wereld” van de Blois & Van der Spek. Dit boek is niet actief gebruikt, 99% van...
1
Afbeelding: Greece: According to New Observations by the Gentlemen at the Royal Science Academy., (1700).
The Library of Congress. https://www.loc.gov/item/2021668537/
1
,Les 1 inleiding in periodisering
Capitol Hill Washington
Capitol verwijst naar het Capitool in Rome. (Waarom niet Athene? Belang van het christendom.)
“Ancient history”
Nieuw-Assyrische Rijk
(Hoofdstuk lezen)
Kreta
Minoïsche cultuur, met een elite van wagenstrijders. Er was een paleiseconomie.
Paleiseconomie = arbeid wordt gecontroleerd vanuit het politieke centrum en het leger wordt van
daaruit bestuurd.
Statussymbolen worden gevormd voor belangrijke personen.
Die economie had een administratie nodig voor hun controle, de oplossing was het schrift.
Donkere eeuwen
Sterke daling bevolking maar vanaf 900v.C. is er terug een stijging.
Verandering landbouw: veeteelt wordt belangrijker dan akkerbouw.
Het strak georganiseerde paleis-economie verdwijnt doordat de paleizen verdwijnen.
De kennis en technische niveau verlaagd dus het specialistische handwerk verdwijnt.
Met de paleis-economie verdwijnt ook het schrift.
Homerus
Rond de 8ste eeuw komt er een nieuw geschrift in Griekenland.
De Ilias en Odyssee worden neergeschreven.
Ilias gaat over laatste 50 dagen van de strijd van de Grieken tegen Troje.
Odyssee: de tocht van Odysseus naar huis van 10 jaar lang. Onderweg heeft hij veel avonturen en
gevechten. Episodes zijn belangrijker. Het zou kunnen dat het allemaal kleine verhalen
samengebonden zijn.
Hoe zijn deze verhalen ontstaan?
Men vermoedt dat Homerus een dichter of bard was.
Eerst dacht men dat het gewoon verzonnen was en direct opgeschreven maar later was de theorie
dat het door een bard of dichter met muziek verteld werden en later pas is opgeschreven.
Er zijn elementen die in het verhaal zijn gebleven maar niet meer gebruikt werden op het moment
dat het geschreven was. De verhalen zijn aangepast naar de tijd waarin het verteld werd.
Op het examen kan er een vraag komen over een gebruikte bron uit de syllabus.
Fragment Odyssee 4.1-36
Gastvrijheid is zeer belangrijk.
2
,Aristocraten zijn te herkennen aan het feit dat ze paarden hebben.
Hun uiterlijk weerspiegeld de afkomst, hoe hoger de afkomst, hoe mooier je bent.
De dochter van Menelaos trouwt met een zoon van een andere vorst, op die manier wordt het rijk
vergroot.
De zoon van Menelaos trouwt met iemand binnen Sparta omdat hij een bastaardkind van een slavin
is.
Ilias 12.310-321
Waarom zijn vorsten, vorsten geworden?
1. De rijkste.
2. Zij hebben een belangrijke rol in oorlogen.
Ilias 2. 206-236
Familiebanden zorgen voor vrede tussen 2 rijken.
Het wijst op Mythes met Goden.
Odyssee 1.365-3.97
Vrijers = aanzienlijke edelen van Ithaka en omstreken.
De koning moet niet per se de zoon van de koning worden, hij wil koning worden.
Odyssee 2.6 e.v.
Telemachus vraagt aan de vrijers steun om hem koning te laten worden.
Wat kenmerkt Telemachus zijn status in dit fragment?
- Hij heeft de glans van een bekoring gekregen door Athenea.
- Hij zit direct op de troon van de koning.
Ondanks zijn hoge status kan hij niet zomaar de nieuwe koning worden want er zijn andere in Ithaka
die over rijkdom beschikken, van hoge afkomst zijn.
Odyssee, 22.449 e.v.
Wie staat er aan de onderkant van de hiërarchie?
De slaven staan onderaan met weinig rechten.
Die slavinnen waren vooral oorlogsbuit, makkelijker in bedwang te houden dan mannen.
Polis
Een stedelijk centrum met het achterland.
Binnen de Polis was er een gemeenschap van burgers.
De Acropolis was de vluchtburcht. Dit verstedelijking van de Polissen zien we vooral terug in Oost-
en Zuid- Griekenland
Thucydides 3.94.4
Thucydides merkt op dat er een verschil is tussen de samenleving van de “Zuiderse Grieken” en de
“Noordse Grieken”.
3
, De verschillen tussen de geciviliseerde Grieken (die in polissen) en minder geciviliseerde Grieken:
- De Noordse Grieken woonden niet in ommuurde steden maar in vrijstaande dorpen en
hadden geen stadcentra met muren er omheen.
- De Noordse Grieken waren ook licht gewapend.
- De Noordse Grieken waren losser georganiseerd en het duurde langer om elkaar te steunen,
ze hadden minder een eenheid.
De ontwikkeling van de polis is zeer lang, over een lange periode.
Kolonisatie
Polissen gaan zelfstandig opzoek naar kolonies. Men bouwt een zelfstandige polis.
De reden hiervoor is waarschijnlijk door de overbevolking van de polis.
Men zoekt naar goed akkerland. Op deze manier neemt de handel tussen de moederpolis en de
dochterpolis toe.
Dit stopt rond de
De eeuw v.C. omdat de ruimte eigenlijk opgeraakt omdat ze concurreren tegen andere volkeren die
op plaatsen koloniseren. Het was ook minder nodig omdat de handel toenam.
Gevolgen kolonisatie
Toename handel
- Men exporteerde landbouwoverschotten.
- Er kwam een specialisatie in olijven en wijn.
- De scheepsbouw en amforen werden gemaakt.
- De nijverheid en de handel namen toe.
Plekken waar graan moeilijk groeide kon men gebruiken om olijven en druiven te verbouwen,
waarmee ze graan daar mee konden verhandelen.
Ook piraterij werd veel minder doordat er dus veel meer gewapende schepen voorbijvoeren.
Schepen voeren ook vaak langs de kust, waarbij ze regelmatig aan een haven moesten aanmeren.
Sociale veranderingen
De handel zorgde ervoor dat mensen die niet tot de Aristocratie hoorden, ook rijk werden.
Aristocraten vonden dat die mensen misschien wel rijk konden zijn maar dat zij niet de waarden en
normen van de Aristocraten.
De toenemende bevolkingsgroei zorgden voor een grotere kloof tussen arm en rijk.
De toenemende bevolkingsgroei zorgde ervoor dat alle vruchtbare grond opgebruikt werd en dat
dus dat door slechte oogsten, kleine boeren in een kwetsbare positie terecht kwamen. Die boeren
konden ook niet investeren in een olijfboom of druivenstruik omdat dat pas geld opbracht over
enkele jaren, en ze niet genoeg geld hadden om jaren zonder inkomsten te zitten. Door die
kwetsbaarheid komt er schuldslavernij waarbij mensen om hun schulden af te betalen, slaaf worden
voor een bepaalde tijd.
Veranderingen in oorlogsvoering
De verandering in sociale en economische structuur geeft een grotere rol voor burgers buiten de
Aristocratie. Dus ook op het slagveld.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ferrechristiaens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
