dit gebruikt bij samenvatting studiedoelstellingen. Samenvatting van H1 en H2 + de te kennen info bij de andere hoofdstukken die niet in de studiedoelstellingen staan
DEEL 1 OUVERTURE: HET
WESTERSE CONSTITUTIONELE
MODEL
H1: DE HAASTIGE TRIOMFTOCHT VAN HET
WESTERSE CONSTITUTIONELE MODEL
1.1 Het charter voor een Nieuw Europa en einde van de
Koude Oorlog
1.1.1 De conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa
tussen Helsinki en Parijs
1975: top van Helsinki
slotakte: voorwaarden vastleggen voor een vreedzaam samenleven in
een verdeeld Europa (aan beide kanten van het ijzeren gordijn)
begin 1989: Europa was nog verdeeld
1990
alle communistische regimes in alle satellietstaten van de SU waren
gevallen
stappen om westerse model van democratie en vrije
markteconomie over te nemen
hereniging Duitsland
leiders 32 Europese landen, VS en Canada samenkomst in Parijs
CVSE: Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa
doel
strijdbijl KO definitief begraven
nieuwe constitutionele ordening voor Europa → Charter
voor een Nieuw Europa
grondgedachte: eenwording van Europa
voorwaarde voor vrede: overname westerse model
van meerpartijendemocratie, mensenrechten,
rechtsstaat en vrije markteconomie
duidelijke overwinning westerse constitutionele
model
1.1.2 Francis Fukuyama en het einde van de geschiedenis
Amerikaanse politieke filosoof die einde KO voorspelde
na neergang communisme bleef enkel model van de liberale
democratie over
= logisch eindpunt ideologische evolutie
verwijzing naar Hegel
wel nog spanning door religieuze tegenstellingen en nationalisme
Thomas Buergenthal
een van de leidende mensenrechtenspecialisten
1
, hield de pen over het slotdocument over democratie, rechtsstaat en
mensenrechten dat de basis werd voor het Charter van een nieuw
Europa
George H.W. Bush
Republikeinse partij
president VS tijdens einde KO
samen met Helmut Kohl architect Duitse eenmaking
Michaël Gorbatsjov
Communistische partij in USSR
begon traject van economische en politieke liberalisering
staatshoofd USSR
→ na de ontbinding legde hij zijn presidentschap neer
François Mitterrand
eerste socialistische president van de Vijfde Republiek in Frankrijk
Helmut Kohl
kanselier Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en later heel Duitsland
samen met Bush architect Duitse eenmaking
Margaret Thatcher
1975: leider Conservatieve Partij VK
premier tot plotse val tijdens de CVSE-bijeenkomst in Parijs
1.1.3 Gorbatsjovs hervormingen in de Sovjet-Unie
Gorbatsjov verkozen tot secretaris-generaal van de Communistische Partij
(CPSU)
had steun van groep jonge hervormers en van de oudere meer
conservatieve leden, het leger en de KGB (de inlichtingendienst)
Ronald Reagan: wapenwedloop → SU moest investeren in defensie → zoog
economie verder leeg
Gorbatsjov: reikte hand uit naar het westen voor stop wapenwedloop ← dan
meer ruimte voor binnenlandse veranderingen en ook omdat ze nood hadden
aan westerse producten
Gorbatsjov wou terug naar het communisme van Lenin (destalinisatie want die
was afgewijkt van dit communisme)
PERESTROIKA
Economische hervormingen
Ad-hocmaatregelen (eenmalige maatregelen voor een specifiek geval) →
land-, mijnbouwbedrijven en de industrie meer vrijheid om zichzelf te
managen, eigen productie te bepalen, grondstoffen vrij in te kopen en
producten vrij te verkopen ⇒ planeconomie werd stapsgewijs verlaten
GLASNOST
= openheid
politieke hervormingen
debat toe laten: eerst binnen de partij, daarna er buiten MAAR Gorbatsjov en
de CPSU verloren hier de controle over
persvrijheid nam toe, vrijheid om zich te verenigen, politieke dissidenten
werden vrijgelaten en voorzichtige democratische hervormingen
2
, zelfs andere kandidaten dan de officiële kandidaten van de partij mochten zich
aanmelden
1.1.4 Gorbatsjov en het einde van de Koude Oorlog
NIEUWE POLITIEKE DENKEN IN INTERNATIONALE AANGELEGENHEDEN (3e
aspect van Gorbatsjovs hervormingsbeleid)
Rode draad: globale uitdagingen (zoals nucleaire proliferatie, milieu, migratie
en armoede) dwingen landen tot samenwerking
dit was belangrijker dan de ideologische strijd tussen communisme en
het westerse systeem
Gorbatsjov focuste eerst op het verbeteren van de relatie tussen die van de
USSR en de VS → rechtstreekse dialoog met Ronald Reagan
→ december 1987: eerste ontwapeningsverdrag nl. INF verdrag
(Intermediate-Range Nuclear Forces)
alle middellangeafstandsraketten uit Europa verwijderen (België:
48 Amerikaanse kruisraketten met atoomkoppen moesten weg)
opgezegd door Trump
→ juli 1991: START 1 verdrag (Strategic Arms Reduction Treaty)
terugtrekking Sovjet troepen uit Afghanistan
Vanaf 1988: verbeteren relaties met voornamelijk Frankrijk, GB en West-
Duitsland
← economische redenen ← Reagan kon niks doen door het
Amerikaanse Congres (het Huis van Afgevaardigden en de Senaat)
want die verhinderden betere handelsrelaties en kredieten
1.1.5 Het Gemeenschappelijke Europese Huis en de ineenstorting
van het communisme in Oost- en Centraal-Europa
Gorbatsjovs charmeoffensief verliep langs 3 centrale assen
1. Eenzijdige conventionele ontwapening in Europa
a. eenzijdige reductie van het Sovjetleger in Europa met 500.000
manschappen (dat 1/6de van alle Sovjettroepen in Europa)
b. onderhandelingen met de NAVO voor conventionele
ontwapening in Europa → CFE-verdrag (Conventional Forces
Europe) (was op de vooravond van de CVSE-top in Parijs)
2. Communistische partijen in Oost-Europese satellietstaten mochten
eigen weg naar communisme zoeken
a. afbreking met Brezjnev Doctrine (socialistische landen hadden
het recht om een zusterregime dat werd bedreigd door
binnenlandse of buitenlandse agitatie met geweld tegen te gaan)
i. zie Praagse Lente (Warschaupactlanden vielen
Tsjechoslowakije binnen om einde te maken aan liberale
hervormingen
b. Brezjnev doctrine werd vervangen door Sinatra doctrine: ‘I did it
my way’
3. Nieuwe visie over de toekomst van Europa
a. Gemeenschappelijk Europees Huis
i. SU integraal deel van een regio die zich uitstrekt van de
Atlantische Oceaan tot Vladivostok in Oost-Siberië
ii. Huis met vele kamers die er anders kunnen uitzien
3
, 1. → grote diversiteit aan politieke en
sociaaleconomische systemen
iii. opheffing geopolitieke tegenstelling tussen 2 vijandige
blokken en hun militaire organisaties
1. NAVO & warshaupact → konden vervangen
worden door een Organisatie voor Veiligheid en
Samenwerking in Europa
1.1.6 Het vraagstuk van De Duitse eenmaking
1945: conferenties van Jalta en Potsdam hadden de VS, GB, Frankrijk en de
SU de tijdelijke bezetting van Duitsland geregeld en er geraakte geen
eensgezindheid over de toekomst van Duitsland
SU wilde verzwakking en verdeling Duitsland of er een socialistische
satelliet van maken
← uit angst voor herleving Duitse economische en militaire
macht
Westen wilde dit niet ← de rest van Europa weerloos tegen
Sovjet-Duitse macht
→ Koude Oorlog
1949: 3 westerse landen vormden bezettingszones om tot Bondsrepubliek
Duitsland → reactie Stalin: oprichting Duitse Democratische Republiek in het
Oosten
Comecon: moest zorgen voor economische samenwerking in het Oostblok
De bezettingsmogendheden hadden uiteindelijk wel het laatste woord
1954: West-Duitsland mocht zich herbewapenen van het Westen
1955: West-Duitsland werd lid van de NAVO → oprichting Warshaupact
1975: Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa in Helsinki
hierin waren de grenzen niet defintief vastgelegd ← er stond
onschendbaarheid waardoor wel op vreedzame wijze grenzen konden
worden aangepast
Er is een vreedzame co-existentie van 2 totaal verschillende politieke
en sociaaleconomische systemen
najaar 1989: hevig straatprotest tegen communistische partij → 9 november
1989 werd de Berlijnse muur geopend → einde KO werd luidkeels
afgekondigd
3 weken later: West-Duitse kanselier Helmut Kohl lanceerde een plan
om onderhandelingen te beginnen voor de Duitse eenmaking →
Gorbatsjov was hier woest over ← het DDR was het belangrijkste lid
van het Warshaupact samen met Polen en er waren 400.000
Sovjettroepen aanwezig
vrees dat Duitse eenmaking zou leiden tot de afzetting van Gorbatsjov
door de KGB en het rode leger en dat ze dan de liberalisering zouden
stopzetten en misschien zelfs zouden terugdraaien
1.1.7 De Duitse eenmaking en de strijd om Europa
1990: Kohl kreeg toestemming van Gorbatsjov voor Duitse eenmaking onder
voor de westerse mogendheden aanvaardbare voorwaarden
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur estheragten. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,56. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
