Sociale psychologie
Hoofdstuk 1: Wat is sociale psychologie?
Dancing plague of dancing mania (Choreomanie of Sint-Jansziekte):
● 1518, Straatsburg (Duitsland)
● Vrouw plots op straat dansen en kan niet stoppen
● Anderen begonnen zich bij haar aan te sluiten (400 ‘besmet’)
● Niet eerste voorval
○ Kölbigt, 1021
○ Erfurt, 1247
○ Aken, 1374
● Dansen verliep langdurig, soms meerdere dagen, bewogen in groep van de ene
gemeente naar de anderen, onvrijwillig ervaren
● Ritmische beweging leidt tot uitputting of zelfs de dood
Verklaringen:
● Bezetenheid door de duivel
● Epilepsie
● Vergiftiging met een schimmel
● Tarantulisme (gevolgen van een beet van een tarantula)
Meest plausibele verklaring:
● Kwam voor in regio’s die met moeilijke economische tijd te kampen hadden
● Deed voor bij arme bevolking: boeren, dienaars, bedelaars en (ongehuwde)
vrouwen
● Stressfactoren → Vergroten van psychische aandoening
○ Dans ⇒ Antropologische verklaring, veel culturen hebben rituele dans,
samenhangend met een trancetoestand
● Combinatie aanwezig van massahysterie en angst van de dansplaag
○ Anderen zien dansen wekt een massapsychose op → Soort hypochondrie
opwekken bij het zien van iemand die danst → Symptomen vertonen door
sociale beïnvloeding
Invloed van anderen op een individu is meestal dwingend en tegelijk onbewust
● Je kan niet niet beïnvloed worden door anderen
● Anderen aanwezig → Denkproces, gedrag, emoties, motivatie, etc. zal wijzigen
of je nu wilt of niet, beseft of niet
,Alle menselijke gedrag = sociaal, het is allemaal rechtstreeks of onrechtstreeks
beïnvloed door anderen
Waarom beïnvloed door anderen?
● De mens is een kuddedier en we hebben anderen nodig
○ Overlevingskansen zijn groter in een kudde
○ Kans dat individu prooi wordt van een aanvaller is kleiner, kans dat
individu prooi te pakken krijgt wordt groter
1.1 Studieobject en definitie van de sociale psychologie
Sociale psychologie bestudeert hoe het gedrag van mensen beïnvloed wordt door het
gedrag van andere mensen ⇒ Materiële object (gedrag)
● Observeerbare en bewuste beïnvloeding
● Subtiele en onbewuste beïnvloeding
Sociale psychologie tracht wetmatigheden te ontdekken in de manier waarop mensen
met elkaar omgaan en door elkaar beïnvloed worden ⇒ Formele object
● Wetenschap, observatie en metingen
○ Objectieve en meetbare gegevens ontdekken
● Oorzaak en gevolg onderscheiden, verklaren (erklären)
● Verstehen nodig, kunnen inleven in de ander, empathie aanwenden om de
wetmatigheden ook te kunnen begrijpen
Verschil tussen sociale psychologie, algemene psychologie en sociologie
Sociale psychologie Algemene psychologie Sociologie
Gedrag van individuen (= Gedrag van een individu in Samenleving in zijn geheel
psychologie) in sociale normale omstandigheden Wetmatigheden in sociale
relaties (= sociaal) Gedragingen binnen en structuren en gehelen
buiten een sociale context (groepen, cultuur,
maatschappij, etc.)
Sociale psychologie is een studie die tracht te begrijpen, verklaren en voorspellen hoe
de gedachten, gevoelens en gedragingen van individuen beïnvloed worden door de
waargenomen, ingebeelde of impliciete gedachten, gevoelens en gedragingen van
anderen
,1.2 Geschiedenis van de sociale psychologie
Sociale psychologie bestaat niet zo erg lang, sinds 20e eeuw bestaan er documenten
waarin sprake is van sociale psychologie
Rond 1880 werden er door Max Ringelmann al experimenten uitgevoerd die de invloed
van anderen op het gedrag van een individu bestudeerden
1897, Norman Triplett → Onderzoek waarom mensen sneller in groep fietsen
Le Bon
● Zag gelijkenissen tussen hypnose en gedrag van individu in groep
● Benadrukte negatieve invloed van groepen: een individu verliest zijn eigenheid
en kenmerkende gedrag wanneer hij zich in een groep bevindt
○ Individu gaat zich aanpassen aan de groep, of hoe hij denkt te moeten
handelen in groep
○ Net zoals de gehypnotiseerde beïnvloed wordt door de hypnotiseur
○ Groepsleden gehoorzamen de groepsleider, net zoals mensen onder
hypnose zich onderwerpen aan de suggesties van de hypnotiseur
● Collectieve geest in een groep, vervangt individuele geest of persoonlijkheid
○ Soort toestand waarbij alle leden van groep de gevoelens en ideeën in
dezelfde richting wijzen en het individuele bewustzijn van elk lid voor een
stuk verdwijnt
○ Leden van groep krijgen onoverwinnelijkheidsgevoel en individuele
verantwoordelijkheidsgevoel verdwijnt
Gabriel Tarde:
● Imitatie is het sleutelwoord in samenlevingen
● Een maatschappij ontstaat en bestaat uit imitatie: gedragingen beginnen bij
hogere sociale klassen, lagere klassen imiteren dit gedrag
○ Elke klasse imiteert dan ook de klasse die zich erboven bevindt op de
sociaal-economische ladder
● Imitatie verspreidt zich steed sneller
● Contra-imitatie: afzetten tegenover modellen, het omgekeerde doen
○ Mensen die zich afzetten tegen bepaalde politici of de politiek in het
algemeen
○ Klimaatmarsen en klimaatstakingen
■ Anuna de Wever en Greta Thunberg hebben heel wat
tegenstanders
, Dubner en Levitt:
● Opvallend dat de namen die ouders aan hun kinderen geven komen niet van
celebrity’s naar wie ze opkijken maar van mensen uit de sociale klassen in de
buurt die het net iets beter doen dan hun
● Wellicht linken namen aan succes en slaagkansen
The Journal of Abnormal Psychology and Social Psychology
● Verscheen in 1921 als opvolger van de 1908 ‘The Journal of Abnormal
Psychology’
○ Tijdschrift dat beïnvloed was door volgelingen van Charcot (en ook Le
Bon)
○ Waarin sociale psychologie sterk verbonden werd met hypnose en
beïnvloeding als belangrijke dynamiek werd beschouwd
○ Bekeek psychologie vanuit een filosofische invalshoek met weinig ruimte
voor onderzoeken of experimenten
● The Journal of Social Psychology, 1930
○ Besteed aandacht aan empirische vaststellingen
○ Sluit zich aan bij de huidige sociale psychologie
Floyd Henry Allport
● Stelde dat de sociale psychologie studie is van het gedrag van het individu in
zoverre het andere individuen beïnvloedt of een reactie vorm op het gedrag van
andere individuen
Thema’s interbellum sociale psychologie:
● Sociale waarneming en attitudes
○ Halo-effect
● Sociale beïnvloeding
○ Sociale inhibitie en sociale facilitatie
○ Groepsprestaties
○ Sociometrie: methode om interpersoonlijke relaties in kaart te brengen
Leon Festinger
● Onderzocht waarom leden van een sekte een blind vertrouwen hebben in de
sekteleider, zelfs als diens profetieën er compleet naast blijken te zitten
● Infiltreerde zelf in zo een gemeenschap om veldonderzoek te doen
Desmond Morris
● Legde verband tussen het gedrag van primaten en de gedragingen van de mens
