Hoofdstuk 4 : macht in weinig handen
1. Inleiding : betekenis van de studie van elites
1.1 studie van elites is de studie van macht en dus van de samenleving
ongelijk verdeelde macht
- macht = nooit gelijk
- who governs? / who rules?
Wie aan de macht , hoe komen in machtpositie ?
Ongelijke machtsverdeling zegt veel over politiek systeem
Elitetheorie
2 klassen : kleine groep met macht , grote groep bestuurd wordt
Heersende groep : meeste macht + voordelen van macht
studie vd machtsstructuur i e samenleving
- elitestudie
doel : machtsstructuur in samenleving onderzoeken
structuren nodig / puur toevallig ?
divers + complex onderzoeksdomein
- studie = breed + ingewikkeld
elite = vaag + complex , veel manieren interpreteren
veel verschillende omschrijvingen + definities
precies beschrijven anders betekenloos begrip
duidelijk definiëren : elite-onderzoek inzicht in structuren en processen
helpt begrijpen hoe samenleving verdeeld in sociale lagen , wie
bestuurt , democratie in praktijk
gevoelig onderzoek
1.2 politieke elites zijn niet per se problematisch
politieke elite is niet altijd zo machtig
- bestaan v politieke elite hoeft niet problematisch zijn
democratische systemen
klein deel bevolking macht in naam v iedereen beslissingen nemen
machtige posities in principe voor iedereen toegankelijk
elites strijden openlijk om macht + verantwoording afleggen aan
kiezers
democratisch verkozen leiders : slechts 1 van de vele elites ( elite =
overal in samenleving)
economische , juridische , culturele , sport
vinden we vanzelfsprekend
politiek : hebben gevoel : iedereen elite zou mogen toetreden ( lastig)
niet zo bij mode , sport .. hebben verdient , hard gewerkt
Oxbridge , ENA , enarques = afgestudeerden prestigieuze
universiteiten veel invloed politieke leven in hun land
mensen : wij als politieke elite zien niet altijd werkelijke besluitvormers
invloedrijke mensen buiten schijnwerpers
concurrentie v niet-verkozenen
- democratisch verkozen leiders concurreren met niet verkozen elites
, bedrijfsleiders
media / vierde macht
rechtbanken
groepen nemen beslissingen gevolgen voor hele beleid , soms meer
dan politici zelf
- nuancering
veel landen bepalen verkiezingen op zichzelf niet alle grote beleidslijnen
1.3 België is een elitair politiek systeem
Uitstekend voorbeeld v machtsconcentratie in weinig handen
- België
= neo-corporatistische , particratische , federale ,
pacificatiedemocratie
Land politiek macht sterk bij kleine groep / politieke elite
= pacificatiedemocratie : politiek en maatschappelijke leiders sluiten
compromissen vreedzaam omgaan onderliggende (soc , rel , ec )
spanningen
Compromissen door bevolking geaccepteerd
Elites veel macht : belangrijke posities in nemen
invloed achter schermen zonder inspraak gewone mensen
Elite : onderling goede contacten
V abstract naar concreet , van breed naar eng
- Hoe moeten elites ons regeren ?
Eerste deel : theoretisch-filosofische / normatieve beschouwingen
Betekenis elite
Belangrijkste denkers en grondleggers + verschillende stromingen
In brede zin : ook andere maatschappelijke elites
Tweede deel : concreet en actueler eliteonderzoek
Praktische kant
Wie zijn politieke elites + hoe aan de macht + politieke carrière
Actuele + concrete voorbeelden
Enkel politieke elite via verkiezingen naar macht
2. Elite : oorsprong , beschrijving , criteria en onderzoek
2.1 Beschrijving
diegenen die best presteren / meest gedreven zijn
- elite
negatieve connotatie : ongelijkheid , superioriteit
toch gebruikelijk begrip : elke sector maatschappij eigen elite
tenniselite , profvoetballers , in politiek toppolitici : best presteren in
vakgebied
onderscheid niet-politieke en politieke elites
relatie tussen elite en niet elite
- elite per definitie
veel macht in vergelijking met anderen
, - nuance
geen permanente elites invloed : tijdelijk en voorwaardelijk
iedereen kan toe behoren
belang niet-elite
relatie elite – niet-elite = belangrijk
definities
- vele definities
2.2 criteria
- term elite
soms vrij neutraal gebruikt worden als “besten” in bep vakgebied : goed
in wat ze doen, niet per se verbonden met elkaar / zelfde ideeën hebben
andere context : elite = groep mensen : gedeelde kenmerken invloed
uitoefenen op maatschappij / specifieke gebieden
de ¾ C’s
- James Hans Meisel : 3c’s + 4de
1) Consciousness
Leden van elite zien zichtzelf als groep : eigen identiteit + gezamelijke
belangen
2) Coherence
Leden met elkaar verbonden + tonen solidariteit
samenhang
3) Conspiracy
Intentie om samen te handelen + doelen bereiken
- Lidmaatschap van elite niet automatisch dat iem hoogste machtspositie
Kunstelite niet de 3 c’s geen echte elite : invloed uitoefent over
anderen
4) Continuity (stabiel)
Zekere mate van continuïteit
Niet slechts tijdelijk bestaat
- Politieke elite : sociale gestalte v leidende figuren
2.3 veel onderzoek naar elites , minder theorie
