Anatomie en fysiologie 1
Hoofdstuk 1 inleiding tot de anatomie en fysiologie
ANATOMIE
= bouw
Macroscopische anatomie Microscopische anatomie
= met het blote oog = niet met het blote oog
waarneembaar waarneembaar, wel met
een lichtmicroscoop
Regionale anatomie Systemische
anatomie
= in een bepaalde zone
= het orgaanstelsel
Fysiologie
= functie
Celfysiologie
Orgaan fysiologie Orgaanstelsels
= hoe een cel
= hoe een orgaan functioneert = samenwerking tussen
functioneert
stelsels
1
,Verschillende organisatieniveaus:
1. Chemisch niveau
2. Cel niveau of cellulair organisatieniveau
3. Weefsel niveau
= gelijke cellen met een gelijke bouw
4. Orgaan niveau
= verschillende soorten weefsel
5. Orgaanstelsel niveau
= verschillende organen werken samen in 1 orgaanstelsel
Vb. voor de uitscheiding van urine, zijn de nieren, blaas,… nodig
6. Organisme niveau
= alle orgaanstelsels werken samen om het leven en de gezondheid van de mens in
stand te houden.
Er zijn 3 soorten:
- Animale stelsels = onder invloed van wil Vb. beender, spier en voorplantingsstelsel
- Vegetatieve stelsels = niet onder invloed van wil Vb. huid, ademhaling, spijsvertering,
bloedvatenstelsel
- Regulerende stelsels Vb. zenuw, en hormoonstelsel
2
,Homeostase
Homeostase is het bestaan en behouden
van een stabiel intern milieu. Het doel
hiervan is een optimale stofwisseling te
behouden op cellulair niveau. De werking is
enkel mogelijk binnen bepaalde marges Vb.
de pH moet tussen 7,35 en 7,45 liggen. Als
de regulering faalt is er toestand van ziekte.
Voor een homeostase zijn er 3 zaken nodig:
een receptor, een besturingssysteem en een
effector. De receptor is een meetinstrument
dat gevoelig is voor verandering in de
omgeving en voor een bepaalde prikkel. Het
besturingssysteem of integratiecentrum is
de centrale aansturing vanuit de hersenen.
De effector reageert op prikkels van het besturingssysteem.
Er zijn twee mogelijke effecten: het gaat de werking van de gemeten prikkel tegen, dat is een
negatieve terugkoppeling (Het woord ‘negatief’ wordt geïnterpreteerd als ‘tegengesteld’ aan de
oorspronkelijke gemeten prikkel) of het gaat de werking van de gemeten prikkel versterken, dat
is een positieve terugkoppeling. Deze terugkoppeling treedt op bij regulering van gevaarlijke of
belastende processen die snel moeten worden voltooid om verdere schade te voorkomen.
Hypo -en hyperglycemie zijn verstoring van de homeostase, er is dan een negatieve
terugkoppeling.
Hyperglycemie: de symptomen hiervan zijn: veel drinken, veel plassen en vermageren, maar er
is geen direct gevaar. Het gevaar hiervan is wel, dat het bloed ingedikt wordt, waardoor er
minder doorstroom is in de kleinere bloedvaten en als er geen doorstroom meer is, is er geen
aanbod van zuurstof en sterft het weefsel af. De hyperglycemie kan teruggekoppeld worden aan
de hand van homeostase. De sensor hierbij is dat het glucosegehalte in het bloed stijgt, het
besturingssysteem zijn de hersenen en de effector is de afgifte van het hormoon insuline. Het
resultaat hiervan is dat de glycemie daalt tot binnen de referentiewaarden en de negatieve
terugkoppeling stopt.
Hypoglycemie: Er is te weinig glucose In de bloedbaan, het overslaan van een maaltijd kan een
reden hiervoor zijn. Er is gevaar voor hypoglycemisch coma. De symptomen hiervan zijn:
geeuwen, hongerig gevoel en concentratiestoornissen. De hypoglycemie kan teruggekoppeld
worden aan de hand van homeostase. De sensor hierbij is het glucosegehalte in het bloed dat
daalt, het besturingssysteem zijn de hersenen en de effector is de afgifte van het hormoon
glucagon door de pancreas. Het resultaat hiervan is dat de glycemie stijgt tot binnen de
referentiewaarden en de negatieve terugkoppeling stopt.
3
,Begrippen
Glucose Door de afbraak van koolhydraten in voedsel
bekom je glucose. Het is een molecule en de
meest voorkomende vorm van suiker.
Glucose circuleert in de bloedbaan.
Glycemie en normoglycemie Glycemie is de concentratie aan
glucosemoleculen in het bloed.
Normoglycemie is de normaalwaarde:
70 - 110 mg/dl
Glycogeen De opslagvorm van glucose in spiercellen en
levercellen.
Pancreas Dit is een endocrien weefsel die twee
hormonen produceert: alfa- cellen/glucagon
en beta-cellen/insuline.
Hyperglycemie Een te hoge concentratie van glucose in het
bloed, hoger dan 200 mg/dl. Er zijn geen
onmiddellijke klachten, maar wel op lange
termijn, zoals verstopte bloedvaten.
Hypoglycemie Een te lage concentratie van glucose in het
bloed, lager dan 60 mg/dl. Er zijn wel
onmiddellijke klachten, zoals honger en
duizeligheid.
Anatomische richtingen
Proximaal Kortbij Distaal Veraf
Craniaal/cefaal De kruin tegengestelden Caudaal Beneden
Ventraal De buikzijde Dorsaal Rugzijde
Anterior Voorzijde Posterior Achterzijde
Superior De ‘hoger’ Inferior De ‘lager’
gelegen gelegen
Mediaal In het Midden Lateraal Aan de zijkant
gelegen gelegen
Sinistra Links Dekstra Rechts
4
,Anatomie van de doorsneden
1. Transversaal vlak
= loodrecht op de lengteas (van hoofd tot voeten)
Het resultaat hiervan is een dwarsdoorsnede.
2. Frontaal vlak of coronale vlak
= loopt langs de lengteas (van zijkant tot zijkant)
Het resultaat hiervan is een ventraal en dorsaal gedeelte.
3. Sagittale vlak
= loopt langs de lengteas (van ventraal naar dorsaal)
Het resultaat hiervan is een linker en een rechter gedeelte.
Lichaamsholten
De romp heeft 3 gebieden:
1. Thorax = borstholte
In deze holte bevinden ze zich:
- 2 pleuraholten: in elke holte ligt 1 long.
- 1 pericardiale holte: hierin ligt het hart.
- Mediastinum: dit is een ruimte tussen de twee longen die de pericardiale holte
omsluit. Het is een doorgang voor de slokdarm, de luchtpijp en voor grote
bloedvaten van en naar het hart.
De borstholte is bekleed met een dubbelzijdig vlies, het ene deel van het vlies ligt op
de organen, het andere deel van het vlies ligt tegen de binnenzijde van de holte. De
algemene benaming van dit vlies is een weivlies, dit vlies groeit aan voor de
geboorte. Er zit vocht tussen de twee bladen van het vlies, voordelen van dit vocht
zijn het toelaten dat beide vliezen kunnen bewegen ten opzichte van elkaar en het
beschermen van de organen.
Het weivlies rond het hart is het pericardium, de 2 delen zijn:
▪ Visceraal pericardium: ligt op het hart en is vergroeid met de
hartspier.
▪ Pariëtale pericardium: ligt tegen de pericardiale ruimte.
De functie van dit vlies is het voorkomen van het uitslijten van de wanden van het
hart. Doordat het hart pompt verandert de vorm en deze vormverandering wordt
opgevangen door het weivlies.
Het weivlies rond de longen is het pleura, de 2 delen zijn:
▪ Viscerale pleura: ligt vergroeid met de longen.
▪ Pariëtale pleura: ligt aan de binnenzijde van de borstholte.
2. Abdomen = buikholte
Bevindt zich van onder het diafragma tot de bovenste rand van het bekken. Hierin zitten
de lever, de maag, de milt, de nieren, de dunne en dikke darm,…
5
, 3. Pelvis = bekkenholte
Bevindt zich onder de buikholte. Hierin zit het distale deel van de dikke darm, de blaas
en de voortplantingsorganen.
Het weivlies rond de buik en bekkenholte is het buikvlies of peritoneum, de 2 delen zijn:
▪ Viscerale peritoneum = ligt rond de organen.
▪ Pariëtale peritoneum = licht In het binnenste oppervlak van de
buikholte.
De scheiding tussen de borst en de buikholte, is het diafragma of het middenrif. Dit is een vlakke
spierplaat.
6
