Resume

Samenvatting - Geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd (A002680A)

1 fois vendu

Établissement
Universiteit Gent (UGent)

complete samenvatting van het handboek ( 'Een inleiding tot de geschiedenis van de vroegmoderne tijd" ), de powerpoints van prof Vermeir en eigen lesnotitities

[Montrer plus]

Dernier document publié: 2 mois de cela

Aperçu 4 sur 98 pages

Voir l'exemple

Publié le 15 décembre 2024
Fichier mis à jour le 8 janvier 2025
Nombre de pages 98
Écrit en 2024/2025
Type Resume

INLEIDING
GEOGRAFIE: EUROPA
‘Europa’

- Grieken: ‘Barbaroi’= mensen die we niet begrijpen omdat ze een andere taal spreken
- Christendom ( ondanks Oosters Schisma )
- Ca 1453: val van het ORR ( val van Constantinopel ) -> veroverd door de Ottomanen ( ‘de anderen’)
 Griekse-Romeinse erfenis + Christendom

Begrenzingen:

- Noord: Scandinavisch Hoogland
- Zuid: Middenlandse Zee
- Oost: Oeralgebergte
- West: Atlantische Oceaan
 Te groot? Veel participeren niet, Ottomanen namen delen van de Balkan in
 Te weinig? Expansie, westerse steden in Amerika met christendom als overkoepelende godsdienst

CHRONOLOGIE?
Na ME, voor Moderne en Hedendaagse Tijd

Hedendaagse didactische onderverdeling ( overgangen! )

Medium Tempus ( tijd waarin niets gebeurde, aldus Cellarius -> ME ) afgelopen

Cellarius: driedeling in zijn ‘Historia Universalis’ -> Historia Antiqua, Historia Medii Aevi, Historia Nova ( start in
1517 bij de start van de reformatie )

Later vierdeling, nu zelfs vijfdeling ( KO – ME – NT -MT – HT )

OVERGANG VAN ME NAAR VMT ( EUROPESE RUIMTE )
ALS GEVOLG VAN LANGLOPENDE PROCESSEN ( SINDS CA JAAR 1000 )
Ontwikkelingen op lange termijn, seculier, heel traag: startten al in de 11e eeuw

- Landbouwproductie: genereren van overschotten vanaf de 11e eeuw dankzij innovaties
- Door de toename van landbouwproductie worden mensen vrijgesteld van werk op het platteland ->
ambachten, dingen produceren, verhandelen van de overschotten -> ontstaan van steden ( bewoond
door mensen die niet actief zijn in de landbouw )
- Bevolking neemt toe: demografische ontwikkeling
- Ontstaan van staten: figuren die meer macht verwerven, meer territoria, heersen over steeds grotere
staten

ALS GEVOLG VAN VERSNELLENDE ONTWIKKELINGEN ( VANAF CA MEDIO
15E EEUW )
Ontwikkelingen op relatief korte termijn ( decnnia )

- Overzeese expansie
- Staatkundige ontwikkelingen

, - Culturele, intellectuele, religieuze ontwikkelingen
- Technische innovaties: militaire revolutie, drukkunst

OVERZEESE EXPANSIE
Ottomanen veroveren regio Balkan -> verstoring van de traditionele routes naar het Oosten ( vanuit vertrekpunt
Venetië ) => rechtstreekse oorzaak van Europese overzeese expansie

Portugezen startten de expansie: varen over decennia de Westkust van Afrika af: in 1488 komen ze in Kaap de
Goede Hoop

Men ziet dat de wereld groter is dan gedacht -> heel continent ( Amerika ) waar men niet van kende

STAATKUNDIGE ONTWIKKELINGEN
Nederlanden, Frankrijk, Engeland, Heilig Roomse Rijk, Iberisch Schiereiland

Vaak consolidatie na lange conflicten: Honderjarige Oorlog, Rozenoorlogen

Bepaalde families komen aan de macht en gebruiken de beschikbare middelen om hun territorium uit te
breiden

CULTURELE, INTELLECTUELE, RELIGIEUZE ONTWIKKELINGEN
Humanisme, renaissance, reformatie

TECHNISCHE INNOVATIES
Leiden tot kennis -> zijn voor altijd, verdwijnen niet -> veranderen de wereld

Bv Ottomanen gebruiken buskruit om Constantinopel in te nemen -> nieuwe infrastructuur: bastions ( muren
van 10 meter dik ) => oorlogvoering wordt duurder

Bv drukkunst: pamfletten, prenten -> censuur

 Interdependentie van al deze factoren: ‘nieuwe tijd’ ( Joannes Stradanus maakt reeks prenten onder de
naam ‘Nova Reperta’ -> Amerika, kompas, drukpers, kanon, buskruit, metalen kogels, zadel,… )

OVERGANG VMT NAAR MHT
Versnellingsmomenten ( vanaf medio 18e eeuw )

- Nieuwe staatsopvatting ( Locke, Montesquieu ), volkssoevereiniteit
- Sociaal-economische ontwikkelingen ( burgerij )
- Politieke revoluties ( 1776, 1789 )
- Technische innovaties, mechanisering ( eerste IR: stoom als energie )

NAAM
Algemeen: Histoire moderne, historia moderna, Geschichte der frühen neuzeit, early modern history

België en Nederland

- Moderne geschiedenis
- Nieuwe geschiedenis
- ! vroegmoderne geschiedenis !

,DEEL 1 - STATEN EN HUN EVOLUTIES
H1- STAATVORMINGSPROCESSEN
GEDAANTES VAN DE STAAT
STAAT?
Organisatorische eenheid

Basis: grondgebied

Mensen die erop leven, zijn ondergeschikt aan centraal gezag

Centraal gezag bestuurt territorium en mensen, gelegitimeerd door rechtsstelsel ( theocratie, democratie )

Drie staatsmonopolies

- Uitvaardigen regels
- Gebruik geweld
- Opleggen belastingen
- ( controle door rechtspraak )

Soeverein ( vokenrechtelijk erkend )

VERSCHIJNINGSVORMEN?
Stadstaat ( bv Hamburg )

Vorstendom, ‘monarchie’ ( graaf, hertog, koning, … )

- Dynastiek ( erfopvolging ) ( bv Frankrijk )
- Electief en voor het leven ( bv Polen )
- Geestelijk ( bv prinsbisdom Luik )

Republiek ( bv Verenigde provincieën )

Federaties van soevereine staten ( bv Heilig rooms rijk )

Samengestelde Staten ( bv imperium Karel V ) -> delen dezelfde vorst maar zijn volledig onafhankelijk van
elkaar

EVOLUTIE?
Omstreeks 1500: in Europa ca 500 onafhankelijke staatkundige eenheden -> omstreeks 1900: ca 25

Verklaring? Eenmaking van staten ( bv Italië, Duitsland )

Vandaag? Dubbele beweging

DE MILITAIRE REVOLUTIE EN DE STAAT ( 1450-1650 )
MR = technologische vooruitgang ( oa buskruit: 14e – 15e eeuw, 1453 )

GEVOLGEN OP MILITAIR EN BOUWKUNDIG VLAK
‘Tracé italien’, aarden wallen en baksteen ( baksteen spat niet uiteen maar absorbeert )

Lange belegeringen ( omsingelen ), opgang infanterie en artillerie

Techniciteit van de oorlogvoering

, GEVOLGEN OP POLITIEK VLAK ( ADEL, RUITERIJ )
Guldensporenslag: burgerleger, infanterie verslaan leger met cavalerie ( adel ) -> Oorlogvoering verandert want
er is voetvolk en artillerie, architecten en ingenieurs nodig ipv ruiters -> de ruiterij ( adel ) degradeert : afname
van macht

Geld nodig voor dure oorlogvoering -> bureaucratie: administratie voor het innen van belastingen ( groter
staatsapparaat want grote ambtenarij nodig om belastingen te innen)

GEVOLGEN LATERE MR ( MUSKET ) VOOR VERDERE EVOLUTEIS: ‘STAANDE LEGERS’
Latere militaire revolutie in 16e eeuw: introductie musket ( schietgeweer ) ( veralgemening van vuurwapens ) ->
training nodig ( in de winter, want dan geen oorlogvoering ): legers zullen staand blijven ( niet ontbonden ) itt
voorheen

GEVOLGEN MR OP STAATKUNDIG ( ORGANISATIE OORLOGVOERING ) EN FISCAAL
VLAK
Men heeft instellingen nodig, een centraal gezag die de instanties zal leiden -> vorst neemt centralere positie in

-> Gevolgen op staatkundig en fiscaal vlak ( 2 hoofdactiviteiten van de staat zijn oorlog voeren en geld innen via
belastingen

GELD, GELD EN NOG MEER GELD
Kost militaire evolutie voor de vorst?

Inkomsten

- Domein
- Inkomsten uit regalia ( bv adelsverheffing, muntslag ) en gerechtelijke macht
- Kolonies ( bv Quino Real )
- Leningen
- Belastingen: onderhandelen over de ‘beden’ (Ndln.) vs permanente belastingen ( Fr: ‘Taille’, ‘gabelle’)

Absolutisme?

EEN STANDENMAATSCHAPPIJ
Drie standen:

- clerus ( oratores: zij die bidden )
- adel ( bellatores: zij die vechten )
- derde stand ( laboratores: zij die werken )

Adel: mt positie -> privileges, evoluerende rol ( verhouding tot vorst? )

‘staten’, ‘cortes’, ‘parliaments’, ‘états’: samenstelling niet overal gelijk

Vorst = primus inter pares onder de adel: gevolgen staatsvorming en militaire revolutie -> centralisatie,
pyramidale structuur, de vorst en zijn bestuursorganen krijgen in toenemende mate een leidende rol

Vorstelijke macht neemt toe -> ten koste van de adel : minder nood aan de adel, minder macht gedeeld met de
adel, …

Nieuwe rol derde stand: administratieve, religieuze en economische elite -> steden waanden zich quasi
onafhankelijk dankzij deze nieuwe economische macht => vaak moesten vorsten heel veel geven en zich
plooien naar de wensen van de steden omdat die zo machtig waren

Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:

Qualité garantie par les avis des clients

Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.

L’achat facile et rapide

Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.

Focus sur l’essentiel

Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.

Foire aux questions

Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?

Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.

Garantie de remboursement : comment ça marche ?

Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.

Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?

Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur zoedesodt. Stuvia facilite les paiements au vendeur.