Atherosclerose – aorta-aneurysma
Atherosclerose
Atherosclerose = Chronisch proces waarbij de wand van slagaders verdikken en verstijven door opstapeling van:
• Cholesterol, vetten
• Ontstekingscellen
• Calcium
• Rest van cellen
Het is een systeemziekte – mogelijk in alle slagaders
Bloedvat kan scheuren → cholesterol komt vrij.
• Progressief proces over > 10 jaar
• Lange tijd asymptomatisch
• Klachten = ernstige atherosclerose
• HDL (High-Density Lipoprotein): "Goede cholesterol" die cholesterol naar de lever vervoert voor uitscheiding.
Hogere niveaus zijn beter voor de hartgezondheid.
• LDL (Low-Density Lipoprotein): "Slechte cholesterol" die cholesterol naar de cellen vervoert. Hoge niveaus
kunnen leiden tot hart- en vaatziekten.
Een goede balans is belangrijk voor een gezonde cardiovasculaire gezondheid.
Plaque → slagader kan tot 80% dichtgaan tot je pas klachten ervaart. Eens klachten = ernstig.
Plaque vorming
• Accumulatie LDL in de intima
• Oxidatie van LDL
• Monocyten migreren -> differentiëren tot macrofagen
• Macrofagen fagocyteren geoxideerd LDL -> transformeren
• Schuimcellen initiëren een inflammatoire cascade
• Apoptose van schuimcellen -> necrotische kern van vetten
LDL opgenomen in vaatwand, oxideren (immuunrespons uit waarbij monocyten migreren
tot macrofagen om LDL weg te ruimen. Maar LDL vormen schuimcellen en triggeren de
echte immuunrespons. → chronische ontsteking.
Schuimcellen slagen niet volledig in opruimen. Vormen een fibreuze cap met afvalstoffen onder.
Stabiele vs. Onstabiele Plaques
Process stilleggen door gezond te eten.
Atherosclerose
• Systeemziekte
• Diffuus doorheen het lichaam
• Circa 100.000 km arteries in menselijk lichaam
• Alle arteries kunnen aangetast worden
• Typische localisaties:
• Bifurcaties → plaatsen met turbulente flow -> shear stress
• Intima schade
Risicofactoren
Geen interventie mogelijk Interventie
Leeftijd Roken Arteriële hypertensie
Geslacht Cholesterol Slaap apneu
Familial risico Obesitas Diabetes mellitus
Hoe groot is het probleem?
Hart- en vaatziekten grootste doodoorzaak in belgie.
Mannen sterven niet per se sneller dan vrouwen. Bepaalde kankersoorten
treffen mannen of vrouwen eerder. Kanker is over het algemeen beter te
behandelen. Echter, vrouwen hebben vaker hart- en vaatziekten, wat kan leiden
tot een hoger sterfterisico voor hen.
1
, Plotse hartdood
Plotse hartdood = verzamelnaam voor levensbedreigende ritmestoornissen door verschillende oorzaken waaronder acuut
hartinfarct.
-In 2019 stierven er 108 780 personen in België.
-Hiervan stierven er 27 304 ten gevolge van hartziekten →Hiervan circa 11 000 ten gevolge van plotse hartdood.
-30 per dag in België waarvan ± 26 door atherosclerose
Risicofactoren
Een risicofactor kan het risico bijvoorbeeld drie keer groter maken dan voor iemand die niet
rookt. Wanneer meerdere risicofactoren worden gecombineerd, ontstaat er een cumulatief
effect dat het risico verder verhoogt.
Preventie
Nieuwe risicofactoren
Laaggeschoold zijn is niet altijd te vermijden. Huishoudelijke vervuiling kan het risico
verhogen wanneer het boven een bepaalde waarde ligt; regelmatig ventileren van
kamers kan helpen om dit risico te verlagen.
Acute ischemie
Acute ischemie = Bloedvat gaat kritisch of acuut dicht.
Cerebrovasculair accident (CVA)
Een beroerte ontstaat wanneer een bloedvat verstopt raakt, maar gelukkig kan bloed vaak via andere bloedvaten blijven
stromen. Een cerebrovasculair accident (CVA) leidt tot een zuurstoftekort in de hersenen, die veel zuurstof en suiker
verbruiken. Vraag mensen eens om te glimlachen; dit kan helpen om tekenen van een beroerte te herkennen.
Elk deel van de hersenen heeft een specifieke functie:
• Visuele cortex (groen): verantwoordelijk voor het verwerken van visuele informatie.
• Wernicke-gebied (lichtblauw): betrokken bij het begrijpen van spraak.
• Broca-gebied (oranje): essentieel voor de productie van spraak.
• Motorische zone (roze): controleert de motoriek en bewegingen.
CVA – Diagnose
1. Klinische presentatie
2. Klinisch neurologisch onderzoek
3. Medische beeldvorming (CT, MRI)
Verschil tussen bloeding en ischemisch infarct
• Bloeding: Dit is het gevolg van een gescheurd bloedvat, wat kan leiden tot een snelle achteruitgang van de patiënt.
Bloedverdunners zijn niet verstandig om te gebruiken bij een bloeding.
• Ischemisch infarct: Dit ontstaat wanneer de bloedtoevoer naar een deel van de hersenen wordt geblokkeerd, meestal
door een bloedstolsel. Bloedverdunners kunnen helpen om verdere stolling te voorkomen en de doorbloeding te
verbeteren.
2
,Beeldvorming en herkenning
CT-scan: Bloed is snel te herkennen op een CT-scan. Op de scan verschijnt bloed als een witte bol in het midden van de
hersenen (rechts).
Ct angiografie Stop van stopbeeld. Groot gebied dat geen
zuurstof krijgt. Verstopping van BV.
Bij de linker afbeelding kun je het verschil zien
CT zonder contrast tussen de linker en rechter hersenhelft. De
Ischemisch CVA (late fase) zwarte waas op de meest linkse foto kan wijzen
Hemorragisch CVA (direct) op een acute ischemie. Na enkele weken of
maanden is er mogelijk een duidelijke,
afgestorven zone zichtbaar waar het acute infarct
heeft plaatsgevonden.
MRI hersenen / angiografie Onderzoek: Duurt lang en er zijn minder
cerebrale vaten toestellen beschikbaar.
Witte zone: Geeft een acuut herseninfarct aan.
Techniek: Waterstofatomen worden uit
resonantie gebracht en gemeten; de terugkeer
naar de oorspronkelijke staat wordt
geanalyseerd. Kleuren kunnen worden
toegekend op basis van instellingen.
Visualisatie: In een stopbeeld kan een pijltje de
locatie van de occlusie aanduiden.
CVA – Behandeling
Time = Brain
Acuut openen van bloedvat door:
- Trombolyse (farmacologisch klonter oplossen)
- Trombectomie (mechanisch weghalen klonter)
Het doel is om het bloedvat zo snel mogelijk te openen. Trombolyse lost klonters op, maar brengt risico's met zich
mee. Mechanisch verwijderen van klonters is een betere optie, bijvoorbeeld met kleine buisjes voor lokale trombolyse
of een draadje om de klonter weg te trekken.
Acuut myocard infarct
Een afgesloten bloedvat, vooral in de kransslagaders, kan ernstige gevolgen hebben. Symptomen van een hartinfarct zijn:
• Beklemmende of drukkende pijn op de borst.
• Pijn tussen de schouderbladen, in de bovenarmen, kaak, nek, rug of maag.
• Koorts en zweten, misselijkheid en braken
• Kortademigheid.
• Extreme vermoeidheid, Duizeligheid.
• Angstig en onrustig gevoel.
Bij een hartinfarct kan er een scheur in de hartspier ontstaan, wat leidt tot bloedverlies uit de linker- en rechterkamer.
• 2 van de 3 volgende zaken hebben: (2 van 3 hebben)
• Typische symptomen
• ECG afwijkingen
• Afwijkende troponines
→ Q: weefsel is al onherroepelijk dood!
Acuut myocard infarct – Behandeling
Time = Muscle
Bij de behandeling van een afgesloten bloedvat is het belangrijk om het zo snel mogelijk weer open te krijgen. Dit kan op
verschillende manieren:
1. Trombolyse: Proberen het bloedvat op te lossen door medicatie toe te dienen.
2. Endovasculaire procedure: Een stent plaatsen om de vernauwing door cholesterol te verhelpen. (probleem niet opgelost,
maar je duwt cholesterol langs de kant, dan kan het zich weer opnieuw vormen op de stent zelf, is lichaamsvreemd dus
gaat nog sneller
3. Overbruggingsoperatie: Chirurgische ingreep om de bloedtoevoer te herstellen.
Stent Plaatsen
• Bij een stentprocedure wordt er met een draadje door de vernauwing gestoken.
• Een ballon wordt over het draadje geschoven en opgeblazen, waardoor de vernauwing open gaat.
• De stent wordt vervolgens geplaatst, die de bloedvatwand ondersteunt en openhoudt.
• Hoewel cholesterol wordt weggeduwd, blijft het probleem bestaan, omdat er weer een intima-laag kan vormen.
3
, Abdominale atherosclerose
Belangrijkste aftakkingen:
- Arteria mesenterica superior en inferior -> darmstelsel
- Truncus Coeliacus -> lever, maag en milt, (oesofagus, diafragma, pancreas)
- Renale vaten -> nieren
Truncus coeliacus Mesenterische vaten
- Leverischemie - Darmischemie (infarct, colitis)
- Miltischemie - Arcade die bevloeiing door andere arterie toelaat
- Maagischemie (superior <-> inferior)
In de darmen zijn veel bloedvaten in
lussen. Als een lus niet goed
functioneert, kan zuurstof uit een
andere hoek komen. De
rechterbovenhoek heeft echter minder
bloedvaten, wat het risico op zuurstoftekort vergroot.
Perifeer vaatlijden – Occlusie
Volledige verstopping van bloedvat, als bloedvat volledig dicht gaat spreken we van de 5 P’s.
De 5 P’s:
• Pain – pijn
• Pulselessness – geen pols
• Paralysis -been niet meer bewegen
• Parethesia - gevoelloosheid
• Pallor – bleekheid
Perifeer vaatlijden – Claudicatio
Pijn, krampen, zwaar gevoel, spiermoeheid in de kuit, de dij of de bil. Verergert bij inspanning en verdwijnt bij rust. Afname
van de wandelafstand, “etalagebenen”. Teken van progressive atherosclerose in de ledematen
Fase als angor (pijn op borst), maar dan op benen. Teken van progressive atherosclerose in de ledematen, ernstige
vernauwing van BV in de benen → inspanning (extra O2 nodig)
Perifeer vaatlijden – Diagnose
• Klinische presentatie • CT scan
• Enkel-arm index • MRI scan
• Angiografie: met naald contrast inspuiten
Enkel-Arm index / Ankle Brachial index
Interpretatie
> 0.90 Normaal
0.41 – 0.90 Matig tot gemiddeld perifeer vaatlijden
→ in enkel en bovenarm meten, normaal evengroot. 0.00 – 0.40 Ernstig perifeer vaatlijden
Verhouding zou m.a.w. 1 moeten zijn.
Perifeer vaatlijden – Behandeling
Acuut openen van bloedvat door:
- Trombolyse (farmacologisch klonter oplossen)
- Endovasculair -> trombectomie / stent
- Overbruggingsoperatie (Dacron/PTFE)
Lange termijn behandeling
Na acuut cardiovasculair event op eender welke lokalisatie:
Secundaire preventie van cardiovasculaire risicofactoren, maar ook primaire!
Antiplaatjes therapie geven om bloedvat open te houden en stent te plaatsen. Worden voorgeschreven omdat bloedplaatjes
de stent als lichaamsvreemd beschouwen, om het bloedvat open te houden en de stent te beschermen.
+
Systematische opvolging, strengere richtwaarden en aggressieve behandeling van:
- Cholesterol - Rook gedrag
- Bloeddruk - Fysieke activiteit
- Diabetes mellitus - Slaap apneu
- Lichaamsgewicht
Aorta-aneurysma → SLAGADERS
Aneurysma = Lokale dilatatie van een slagader door een verzwakking van de wand. (eurus = breed)
• Onomkeerbaar
• Omvat alle lagen van de bloedvat wand
• > 50% toename van de normale diameter
4
