Samenvatting
THEORETISCHE
ORTHOPEDAGOGI
EK
Sara Courteyn
Academiejaar 2024 – 2025
, THEORETISCHE ORTHOPEDAGOGIEK
Boek ‘Het speelveld van de Orthopedagogiek’ is de leerstof
Powerpoint = samenvatting (niet genoeg aan PowerPoint en notities alleen)
- Hoofdstukken 1 en 2 + PPT
- Hoofdstuk 3 + PPT + online leerpad -> link tussen de leerstof en de film
'Bulgaria's abondoned children'.
- Hoofdstuk 4 + PPT
- Hoofdstuk 5 + PPT
o In het boek te kennen naar aanleiding van de hoorcolleges: Wim ter
Horst, Ad van Gennep, Geert Van Hove
o In het boek te kennen en als zelfstandig te studeren: Eric Broekaert
o PPT Wim ter Horst, inclusief de link naar de zorgboerderij
o PPT Geert Van Hove (ter info: een audio-opname is beschikbaar op
het leerpad)
- Hoofdstuk 6 + PPT
o In het boek te kennen naar aanleiding van het hoorcollege: letters A,
D, P en M
o In het boek te kennen: letters F en J als zelfstandig te studeren
o Niet te kennen in het boek: alle overige letters vermeld in hoofdstuk
6
o PPT met te kennen letters A, D, P, F, J en M
o Human Forever documentaire
Informatie examen (zie ook chamilo)
Verbanden in het boek zoeken (tussen brillen, kopstukken, ABC, onderzoek… bv.
Ter Horst linken met kritisch-emancipatorische stroming en bril 5)
Definities kunnen toepassen laatste definitie van verstandelijke beperking WEL
kennen
- Korte open vragen
- Invulvragen
- Goed of foutvragen
- MC met cesuur (steeds 1 juist antwoord)
- Combinatievragen
Vragen over begrippen, namen van wetenschappers of personen relevant voor
ortho, data waarop belangrijk kijkwijzen, theorieën, definities, paradigma’s…
gelanceerd zijn
1
, 1 ALLE ORTHOPEDAGOGISCH HANDELEN IS AGOGISCH
HANDELEN
1.1 DE BEGRIPPEN AGOGIE(K) EN ‘THEORY OF CHANGING’
1.1.1 AGOGIE (HANDELEN)
Agogie of het agogisch handelen staat voor “de intentionele, niet wederkerige
beïnvloeding door één of meerdere personen gericht op een wenselijk geachte
wijziging, door de cliënt ervaren als welzijnsbevordering” (ten Have, 1973)
Meest gebruikte definitie!
- Intentioneel: iets met een bedoeling, een intentie
- Beïnvloeding: wat jij als ortho doet = beïnvloeden, iets doen veranderen
zodat er beter welzijn is voor cliënt
- Kritiek op definitie van ten Have: hij spreekt van een niet wederkerige
beïnvloeding, hij zegt dus dat de beïnvloeding in 1 richting gaat , maar
menselijke communicatie verloopt ALTIJD in 2 richtingen!
Een agoog is een ‘veranderaar’, ‘iemand die anderen begeleidt om hen door
middel van hun eigen handelen tot gedragsveranderingen te laten komen
(Winkelaar, 2004).
- Dingen veranderen, iemand tot gedragsverandering te laten komen maar
voornamelijk door de persoon zelf te laten handelen (niet iets door
iemands strot rammen)
- Agoog kan eigen handelen van persoon in gang steken, samen met
persoon (nooit iets opdringen)
“De agoog geeft steeds opnieuw vorm aan het alledaagse, juist voor die mensen
voor wie het alledaagse niet zo gewoon is” (Feij et al., 2006)
- Als het alledaagse leven niet meer lukt (vb. stappen, staart maken in haar,
hygiënische dingen…)
- De agoog moet ervoor zorgen dat je alledaagse dingen terug in gang krijgt
Er bestaat een brede waaier aan agogische beroepen: jeugdhulpverleners,
psychologen, maatschappelijk werkers…
Daarnaast zijn er ook beroepen met een agogisch karakter (hebben een andere
taak voor ogen, maar het agogische speelt wel een rol): huisarts,
verpleegkundige, leerkracht…
De directeur en de tuinman:
- Een directeur van een instelling voor kinderpsychiatrie liep met de
tuinman over het terrein. Het was prachtig lenteweer en de tuinman
vertelde honderduit over zijn plannen. Toen ze langs de afdelingen liepen,
zagen ze een aantal kinderen lekker buiten spelen. Op enige afstand zat
de groepsleider in een gemakkelijke tuinstoel, ogenschijnlijk van de zon te
genieten. De tuinman zei: “Dat is gemakkelijk je brood verdienen”, waarop
2
, de directeur antwoordde: “Nou, misschien is het wel zo dat juist omdat
groepsleider daar zo zit dat de kinderen lekker spelen.”
Het is niet altijd zo dat agogisch handelen actie ondernemen is, het kan
ook betekenen dat je gewoon stil en rustig nabij bent
When you can’t change the direction of the wind, adjust you sails
- Soms moet je roeien met de riemen die je hebt
- Vb. geschiedenis van ouders kan je niet veranderen, je kan er wel
erkenning voor geven en andere manieren zoeken om er verder mee om
te gaan
1.1.2 AGOGIEK (WETENSCHAP)
K: staat voor de verwijzing naar de wetenschap
- Wetenschap is van belang om richting te geven
- Bestudeert veranderingsprocessen en de beïnvloeding rvan op een
wetenschappelijke manier
- Geeft vanuit onderzoek richtlijnen en aanbevelingen voor het agogische
handelen
Agogiek, zo schrijft Koffeman (1976), “is een verzamelnaam voor de leer van het
leiden, begeleiden van mensen, ongeacht hun leeftijd, op een beroepsmatige
manier.” Meest gebruikte definitie!
Agogiek is “de leer die aanwijzingen en richtlijnen geeft voor de manier waarop
individuele personen, groepen, organisaties en samenlevingsverbanden kunnen
worden begeleid in veranderingsprocessen. Het gaat er daarbij om, dat die
begeleiding plaatsvindt vanuit de situatie waarin de betrokkenen zich bevinden
en dat zij mogelijkheden krijgen aangereikt om zoveel mogelijk zelf te handelen
teneinde tot de gewenste verandering te komen.”, aldus Winkelaar (2004)
Agogiek is de wetenschap met betrekking tot het begeleiden (beter nog:
ondersteunen) van mensen (Gesquiere & Dirkx, 2023)
1.1.3 THEORY OF CHANGING
Theory of change: Veranderingen ten gevolge spontane veranderingsprocessen
3