Notes de cours
L-Interculturaliteit
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting van lesnotities en powerpoint.
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Aperçu du contenu
L-interculturaliteit in het hedendaagsewesterse denken
Inleiding
Drie grote thema’s:
1. Grenzen
2. Beelden
3. Taal
Samenhang tussen hoofdstukken: aandacht voor interne verwijzingen (boek, slides en lessen)
Verschillende docenten om de interdisciplinaire aard van het thema te belichten
Examen:
• Welke stroming?
• Wat zijn de voor- en nadelen?
Een historisch-conceptueel kader
Over het Westerse denken & over het hedendaagse denken
Hoofdstuk 1: Interculturaliteit in het hedendaagse westerse denken: een historisch-conceptueel
kader
(1) Het historische debat: eerst hanteren om het multiculturalisme te gaan begrijpen
(2) Multiculturalisme - Charles Taylor
Correcties: “lampen die bepaalde dingen in het licht zetten en anderen in het donker” met
paradigma’s
(3) Interculturalisme
(4) Transculturalisme
De lijnen tussen de verschillende stromingen zijn geen harde lijnen. Het is moeilijk om de verschillende
stromingen te scheiden.
1. Het historische debat
a. De ontdekking van Amerika: beschaving versus barbarij
b. Verlichting (18e eeuw): universalisme
c. Romantiek (19e eeuw)= particularisme
d. Synthese: Taylor: gespleten moderniteit
A) De ontdekking van Amerika (1492)
“La conquête de l’Amérique, la question de l’autre” – Tzvetan Todorov
1492 als beginpunt van interculturaliteit, de ontdekking van Amerika.
De ander, degene die ander is dan ikzelf, hoe gaan we met andere mensen dan onszelf omgaan?
Interculturele contacten waren grenscontacten, men had weet van hun bestaan. In 1492 ontdekt men een
totaal andere wereld, waarvan men het bestaan niet vermoed had en men zich zelfs eerst vergist dat het
geen ander gedeelte was.
Wat kunnen die andere mensen? Zijn die zoals wij? Moeten we hen haten of hen tot bondgenoten maken?
1
,Beschaving versus barbarij
Bestond al eerder, maar wordt geactiveerd om de relatie met de nieuwe wereld te linken.
• Eén beschaving: die van de mensen die ernaar toe varen (= Westerse beschaving)
o Kunnen spreken, kunnen schrijven, weten wie de enige god is.
• = christendom
• Universalisme (ik = de ander of moet zoals het ‘ik’ worden) (Todorov)
o De ik is fundamenteel gelijk aan de ander of moet worden zoals het ik.
o De eigen normen en waarden voor algemeen geldende normen en waarden aanzien
o Cf. “kat-holiek”: universalistische godsdienst: “volgens het geheel”
• Barbaar < Gr. ‘brabbelaar’: iemand die een andere taal sprak dan het Grieks of het Grieks op
onvolmaakte wijze sprak
o → ‘on-menselijk’: wie niet tot de westerse beschaving behoort en ook weigert er kennis van
te nemen, kan niet als een mens beschouwd worden en is dus een barbaar.
• Christoffel Columbus (1451-1506)
o Man van de middeleeuwen: hij gelooft dat alles wat hij tegenkomt al eerder beschreven is en
bekijkt de wereld doorheen de bril van de boeken die hij gelezen heeft.
o Hij gaat er automatisch van uit dat de personen dezelfde taal spreken als hij – blindheid voor
het verschil tussen ‘ik’ en ‘de ander’
• Hernán Corés (1485-1547) – de veroveraar van Mexico
o Hij neemt een tolk mee, La Malinche, naar de Azteken (het volk van Mexico). Hij erkent de
diversiteit aan talen en zienswijzen.
o De Azteken begroeten hem als een soort Messias, waardoor hij handig gebruik kan maken
van hen. Hij onderwerpt hen en gaat hen uitmoorden vanuit een westers superioriteitsgevoel.
o → Doorbraak opkomst modern mensbeeld
• Self-fashioning (‘zelf-modellering’): het eigen ik profileren tegenover andere, negatieve
contrastbeelden.
o Othering: het toeschrijven van negatieve kenmerken aan anderen om zichzelf positief te
affirmeren.
• Bartolomé de las Casas (1484-1566) - Het dispuut van Vallodolid (1550) (debat)
o Hij roept op om na te denken over het feit dat ze hen zomaar onderwerpen. Hij schrijft naar de
koning, de koning roept op om te stoppen en om allerlei mensen (theologen, universiteiten
…) bij elkaar te halen om na te denken of zij goed bezig zijn.
o “Is het geoorloofd geweld te gebruiken om ‘indianen’ aan te zetten zich te bekeren tot het
christendom?”
o Op grond van het onmenselijke gedrag van de Spanjaarden in de kolonies, kunnen zij
evengoed “barbaars” genoemd worden, vindt hij! (Relativistisch denken)
• Michel de Montaigne (1533-1592), “Chacun appelle barbarie ce qui n’est pas de son usage” (Iedereen
noemt barbarij wat afwijkt van zijn/haar eigen gebruiken).
o Er zijn varianten tussen de filosofen, maar iedereen gaat ervan uit dat iedereen christen
wordt.
• “Beschaving/barbarij”: tot in de 20e eeuw & gebruikt om het kolonialisme te rechtvaardigen.
2
, B) Verlichting: cultuur-neutraal universalisme
• Van (universalistische) geloof
o Iedereen is christen
• Naar (universalistische) rede
o Hoewel mensen verschillende talen spreken en er andere gebruiken op nahouden, zijn zij
allemaal voorzien van verstandelijke vermogens waardoor zij elkaar, over alle grenzen
heen, kunnen begrijpen.
• Beschaving = kennis, ontwikkeling (cf. Encyclopédie)
o Schaduwzijde: onderontwikkeling
o We moeten aan iedereen de tools geven om kennis op te garen.
o → Veel aandacht aan onderwijs, want onderwijs kan mensen uit armoede en onwetendheid
tillen.
• Verlichting is “cultuurneutraal”: neutraliteit ten aanzien van specifieke kenmerken van elke
persoon: ras, sekse, overtuigingen, geloof …
o In de praktijk spraken veel mensen Frans, maar dat vond niemand een probleem, want het
was een cultureel voorkeur.
o De rechten van de mens zijn altijd en overal dezelfde, onafhankelijk van zijn of haar cultuur.
Niemand mag gediscrimineerd worden, iedereen is evenveel waard.
Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger (1789)
• We zijn allemaal gelijk
• We hebben allemaal rechten en plichten
• We zijn allemaal geboren zonder het recht om overheerst te worden.
C) Romantiek: particularisme
• Opkomst modern begrip van IDENTITEIT
o Mensen hadden uiteraard al een identiteit, iedereen had een naam, maar niet op dezelfde
manier.
o De hiërarchisch geordende samenleving verdwijnt onder invloed van de verlichting.
o Het wordt een zoektocht naar het dieper ik van elke persoon, een ik dat hem of aar uniek
maakt en in die zin verschillend van andere mensen.
o Identiteit wordt als vraagstuk neergezet, als probleem, op grond van je familie, je afkomst …:
iedere mens heeft een bepaalde identiteit en moet die zelf ontdekken om ‘authentiek’ te
kunnen zijn.
• UNICITEIT EN AUTHENTICITEIT
o Identiteit is iets unieks, voor een groep, voor een persoon.
o Authenticiteit: het idee dat je een valse identiteit kunt hebben, dat je niet bent wie je bent
▪ Reactie op verlichting (gelijkheidsideaal): we zijn allemaal redelijke wezens
▪ Reactie op moderniseringsprocessen (ontworteling): industriële revolutie & verstedelijking
o Niet meer in de gemeenschap werken en wonen waarin je bent opgegroeid.
• Van een uniek “ik” naar een uniek “wij”:
CULTURALISME (menselijk handelen bepaald door particuliere cultuur)
3
, o Jouw handelen, jouw denken, jouw zijn, is bepaald door een particuliere cultuur, niet zomaar
maar fundamenteel bepaald. Je kan er niet uit. Je bent ervan doordrongen.
o >< Universele beschaving (Verlichting)
• Invloed dichter & filosoof Johann Gottfried Herder (1744-1803): Volksgeist
o Cultuur was iets wat gemeenschappen diep verbond en mensen fundamenteel bepaalde, en
wat hen hierdoor ook wezenlijk onderscheidde van leden van andere culturele
gemeenschappen.
• → Cultuur:
o Wat een gemeenschap verbindt (cf. vroeger: religie)
▪ Het vervangt religie, het vervangt de verbindende functie tegenover gemeenschap,
maar natuurlijk blijft religie bestaan.
o Wat ons wezenlijk onderscheidt van anderen.
▪ Ik ben een Fransman dus ik ben anders dan een Engelsman
Gevolg 1:
Van ‘beschaving’ naar ‘cultuur’ (beschaving blijft natuurlijk op de achtergrond aanwezig en is in het
kolonialisme heel belangrijk). Het beschavingsmodel gaat als een model, het is één beschaving ><
barbarij (mensen in de kolonies werden bekeken als zonder beschaving zijnde, wat ze deden wat niet
waardevol of interessant)
= van universalisme
naar particularisme (culturen): je kan enkel maar over interculturaliteit spreken, als er
sprake is van veelheid
= van wat ik kan verwerven
naar wat mij bepaalt vanaf mijn geboorte
Vraag: ‘particularisme’? particuliere identiteit?
Particularisme:
Filosofische stroming die het bestaan van algemeen geldende normen of waarden ontkent, of
ondergeschikt maakt aan specifieke (inz. groepsgebonden) normen of waarden
Particuliere identiteit:
Bestaat uit specifieke kenmerken die je doen verschillen van ‘de mens’ in zijn algemeenheid of als
biologische soort
Gevolg 2:
Opkomst NATIE-STAAT
• “Staat”: gemeenschap van burgers (> verlichting)
• “Natie”: verbondenheid door cultuur (> romantiek)
o Gemeenschappelijke geschiedenis, verhalen, taal, gebruiken …
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur katrienverschueren. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,66. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
49051 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans