(Europees gericht)
Politiek les 1
Tijdsindeling:
Late middeleeuwen (12/13de eeuw)
De moderne tijden (midden 15de eeuw, 1450-1648 Europese vrede gesloten na de
godsdienstoorlogen)
Overgangsperiode (1648-1789) van oude regime naar de hedendaagse tijd
Oude regime = late middeleeuwen + moderne tijden
1789 Franse revolutie
Hedendaagse tijd na de Franse revolutie
Late middeleeuwen
Immens gebruik van geweld, was bijna normaal elke dag.
Verschillende vormen:
- Crimineel geweld (moorden, diefstal…) werd wel zwaar bestraft, maar heel sterk
aanwezig
Redenen: tekort aan beschaving, cultuur waarbij mensen het recht in eigen handen
nemen
Anarchie = mensen het recht in eigen handen nemen, wetteloosheid
- Strafwetgeving was nog niet voldoende ontwikkeld
Strafwetboeken waren nog niet voldoende ontwikkeld, ook nog geen sprake van een
rechtspraak
(maken van wetten beschermt meestal de zwakke in de samenleving)
Er bestonden nog geen staten
(bij moderne staten, hebben het monopolie van geweld, kunnen zich ook met geweld
afdwingen)
Er was in die tijd nog geen sprake van een staat, dus ook niet van politiediensten en
legers die geweld konden bestrijden, gaf dus aanleiding tot het veelvuldig gebruik van
geweld
Actuele verband: in bepaalde landen in de wereld, de staten het monopolie van het
geweld aan het verliezen zijn en er dus anarchie gecreëerd wordt, gaan mensen
vermoorden, folteren en ze niet kunnen ingrijpen (bv. Tahiti)
Actuele revolutie: die moderne staat waar de overheid het monopolie heeft van
geweld en waar er ook rechtspraak is en wij zouden moeten kunnen rekenen op
veiligheid door het toepassen van de wetten, probleem ook in ons land met de
toepassing van de rechtspraak. Redenen: ons wettelijk apparaat werkt niet naar
behoren, niet gedigitaliseerd, er worden te weinig straffen uitgesproken. Nog een
redenen is dat ze niet worden uitgevoerd, overbevolking van de gevangenissen.
Mensen krijgen dan het idee dat er wetteloosheid is
- Gebruik maken van folteringen en terechtstelling, folteren ging automatisch gepaard
met ondervragen van mensen, dit was soms ook in opdracht van de katholieke kerk
en niet alleen de politieke leiders
Ondervragingen gepaard gaande met folteringen in opdracht van de katholieke kerk =
inquisitie
1
,Religieus antisemitisme
Tot aan de moderne tijden was er ook veel gebruik van religieus geweld, katholieken
gebruikten dit ten aanzien van de Joden.
Joden als katholieken baseerden zich op het oude testament
Conflicten met Joden en Christenen hebben ook te maken met de moord van Jezus Christus,
Christenen hebben altijd de Joden beschuldigd
Aangezien men de Joden beschouwden als Godsmoordenaars, beruste er een vloek op dat
moment ontstaat een religieus antisemitisme
Antisemitisme = Jodenhaat
Religieus antisemitisme werd ondersteund door de toenmalige koning/vorst, politiek
ondersteund.
Ook door de discriminatiemaatregelen ten aanzien van de Joden. Vanuit de katholieke kerk,
binnen de katholieke leer gaat men de Joden discrimineren. Wordt ook ondersteund door de
katholieke vorst, deze maatregelen werden vastgelegd in een
katholiek concilie = bijeenkomst van kerkelijke leiders verloopt meestal in Rome.
(bisschoppen, Paus, soms werden er andere mensen uitgenodigd bv. Wetenschappers of
specialisten naarmate het onderwerp dat men bespreekt binnen het concilie.
Concilies houden zich bezig met de invulling en interpretatie van de katholieke leer.
Tijdens het concilie in 1215, heeft de katholieke kerk besloten het nemen van
discriminerende maatregelen ten aanzien van de Joden:
- Joden mochten geen landbouwgrond bewerken (landbouwgrond werd in de tijd vaak
ingezegend, katholiek heilige grond)
- Joden mochten niet gaan studeren aan de toenmalige universiteiten, eerste
universiteiten die opgericht waren in Europa waren allemaal katholiek (eerste
universiteiten 13de eeuw, bv. Universiteit Oxford, London)
- Joden mochten ook geen openbare functies uitoefenen
- Joden werden soms verplicht in bepaalde wijken te gaan wonen (getto’s)
- Soms verplicht om bepaalde kentekens te dragen (Jodenster)
Met die discriminerende maatregelen creëert men een andere groep, kan leiden tot racisme,
verwijdering van bevolkingsgroep = polarisering reëert 2 groepen --> de niet Joden
(meerderheid) tegenover wij/zij
Op termijn leiden de discriminerende maatregelen ook tot jaloezie van de Joodse bevolking,
geen specifieke reden
Joden konden geen grond enz. bewerken dus gingen ze zich specialiseren in commerciële
activiteiten, om hun inkomsten te verwerven. (bv. Bankieren, wisselagent, diamanthandel
was allemaal gemakkelijk verplaatsbaar geld en diamanten en konden ze handel meedrijven)
Polarisering leidt tot haat, en de overtreffende trap is geweld.
Methodes om aan te zetten tot haat en geweld:
2
,Politiek les 2
Discriminatie zet ook aan tot haat en geweld.
Hoe wordt haat in de maatschappij verspreidt? Vroeger en nu
- Via het woord, manier hoe men spreekt over bepaalde bevolkingsgroepen, typeert, …
woord is een wapen
- Beeld, veel gebruikt communicatiemiddel in de late middeleeuwen omdat veel
mensen ongeletterd waren.
Bekende kunstenaars in schilderkunst, schilderen Joden en beelden hen af op
afzichtelijke wijze
Medium was vooral radio, media die de massa bereikten
- Complottheorieën/samenzweringstheorieën
= doet zich voor wanneer men een andere groep er valselijk van beschuldigd in het
geheim plannen te smeden om anderen opzettelijk op de een of de andere manier te
beschadigen, te benadelen, of te vernietigen.
Valselijk beschuldigen --> via fake news, leugens, via feiten die niet wetenschappelijk
te controleren vallen en moeilijk weerlegbaar zijn.
Moeilijk weerlegbaar --> diegene die beschuldigd worden van dat te vervalsen,
kunnen alleen maar zeggen dat is niet gebeurd
In het geheim --> in het geheim, zonder te kunnen weten of te zien, kan je niet
weerleggen dat dat gebeurd is, maakt de aantrekking van een complottheorie zeer
groot en spreekt men van een verbeelding
Complotdenkers gaan heel diep in op emoties
Vb. hieronder
Zwarte Pest 14de eeuw
Een van de complottheorieën die zich rondreden was tegen de Joden gericht. Men
beschuldigde de Joden van die pandemie (men had geen kennis wat de oorsprong was van
de pandemie). Zo een pandemie veroorzaakt heel veel angst en onzekerheid in de
maatschappij. Had men de Joden ervan beschuldigd dat zij de Melaatsen hadden omgekocht
om het bronwater te besmetten, zodanig dat alle Christenen zouden besmet worden en de
Joden Europa zouden overnemen.
Achteraf was het gebleken dat het virus was ontstaan ook door verkeer tussen Azië en
Europa (handelsverkeer via boten tussen Azië en Europa) waarbij producten van Azië
overkwamen en er waren ratten met de boten meegegaan en zo werd het virus
doorgegeven.
Samenzweringstheorie is hier om de ander te vernietigen.
3
, Voorbeeld van complottheorieën:
- Op het einde van de 19de eeuw is er een nieuwe complottheorie ontstaan ten aanzien
van de Joden en kwam voornamelijk vanuit Rusland. Er bestaat een zeer hevig
antisemitisme in Russische kring, zeer veel Joden gevlucht vanuit Rusland naar het
westen (ook Duitsland). Hevig antisemitisme in christelijk orthodoxe kringen/groep
hieruit werd het antisemitisme gevoed ten aanzien van de Joden.
Geschrift ‘Protocollen van de wijzen van Zion’ (brochure die werd uitgegeven vanuit
Russische kringen en daarin werd de samenzweringstheorie geuit dat de joden
christelijk katholiek Europa zouden overnemen (eind 19de eeuw)
Zionisme = streven naar eigen territorium, land
Joden hadden zeer belangrijke posities binnen de elite, en dat versterkte de angst
voor het meesterschap van de Joden, had ook te maken met maatschappelijke
ontwikkelingen. In de protocollen werd het verhaal gesitueerd, samenzweringstheorie
uiteengezet dat de Joden onderling met elkaar plannen smeden vanuit verschillende
steden, ondergrond in het geheim dat ze bijeenkwamen om plannen te smeden om
de Europese katholieken te overmeesteren. (Joden woonden verspreidt in Europa en
namen belangrijke posities in, in de maatschappij, daardoor werd de
samenzweringstheorie aantrekkelijker en leidt dit tot veel haat en geweld op het
einde van de 19de eeuw.
Die brochure van de samenzweringstheorie ‘protocollen van Zion’ werden later
massaal verspreidt in Amerika na WOI. Die denktrant is gekopieerd/getransformeerd
door de nazi’s (Hitler), en die denktrant overgenomen. Zij beschuldigden de Joden er
ook van Europa te gaan overheersen.
Verband met hedendaagse theorie --> woordje is afkomstig van nazitheorie 1930, en
gaat niet meer over de Joden ‘omvolking’ = Tegen de moslimbevolking gericht waarbij
men de theorie aanhaalt dat de moslims Europa zullen overnemen. Ze wijzen hier op
demografische revoluties (mogelijkheid situeren), onderhuids zit nog altijd de
boodschap dat ze het van plan zijn.
(term wordt gebruikt in radicaal rechts, extreemrechtse milieus).
Standenmaatschappij
In de hele late middeleeuwen maar ook in de moderne tijden tot aan de hedendaagse tijd
was er vroeger sprake van een standenmaatschappij. (standen = groepen)
Link met vandaag --> vandaag leven we in een geïndividualiseerde maatschappij
Vroeger werd de maatschappij ingedeeld in 3 groepen:
- Bevoorrechte groepen = groepen die (voor)rechten kregen
Overgrote meerderheid van de bevolking was ‘rechteloos’, hadden geen rechten en waren
vaak ook arm, betekent dat er in die maatschappij sprake was van rechtsongelijkheid.
Vandaag --> sprake van rechtsgelijkheid, iedereen is gelijk voor de wet.
4
