SAMENVATTING SOCIAAL WERK
1. WAT IS SOCIAAL WERK?
1.1 WAT DOET EEN SOCIAAL WERKER PRECIES?
Sociale problemen als vertrekpunt
1.2 WAT ZIJN SOCIALE PROBLEMEN?
Problemen die door een bepaalde groep/groepen als ‘onwenselijk’ gezien worden : vergelijking tussen
maatschappelijke realiteit en de gewenste realiteit
Gepercipieerd probleem
Wijken af van ‘de norm’
Norm wordt bepaald door dominante groepen en doorgegeven door socialisatie, geconstrueerd door
de samenleving = sociaal construct resultaat van een wisselwerking, reactie van de samenleving op
gedrag van mens/ groep is essentieel
Voorwerp van maatschappelijk debat en beleid : strijd tussen dominante groepen en minderheden
Norm wordt vaak geformaliseerd in de wetgeving (niet altijd)
Evolueert doorheen de tijd vb 100jaar geleden werkten vrouwen niet <-> vandaag werken vrouwen
wel in historisch perspectief plaatsen
Cultureel bepaald vb ‘morality police’ in Iran hoofddoek verplicht <-> Westen : hoofddoekenverbod
op bepaalde plaatsen/ in bepaalde functies
Problemen :
Definiëring :
- Door dominante groepen, wat met minderheden?
- Normatief (niet neutraal, niet objectief)
- Wie bepaald de norm? Zijn zij die afwijken altijd problematisch? Of kunnen we iets van hen leren?
Gevolgen : labelling, marginalisering, uitsluiting, ontwikkeling van nieuwe problemen
Volgens andere disciplines :
1. Psychologie :
Focus op het individu
Afwijken van het ‘normale’ pathologie, stoornis, afwijking
Optelsom van symptomen kan leiden tot diagnose (DSM als leidraad)
2. Sociologie
Focus op de samenleving, haar structuren en relaties tussen mensen
Reactie en effect van samenleving op individueel gedrag vb stigmatisering, labelling, deviantie
3. Economie
Focus op welvaart en groei
Indicatoren : productie, consumptie, werkloosheid, investeringen, export
Problematisch zijn alle obstakels die de groei verhinderen : vergrijzing, lage werkgelegenheidsgraad,
laag consumentenvertrouwen, hoge staatsschuld
4. Recht
, Focus op wat volgens de wet bestraft (en dus afgekeurd) wordt
Wordt gevormd door beleidsmakers die op een bepaald moment, al dan niet onder druk van de
samenleving (vb drukkingsgroepen, lobbyisten) vinden dat bepaald gedrag bestraft moet worden
1.3 HOE KIJKT EEN SOCIAAL WERKER NAAR SOCIALE PROBLEMEN?
Wij plukken uit vele tuinen en bouwen een multiperspectief op!
Sociaal werker is een eclectische professie
Eclectisch = vanuit verschillende
stromingen, benaderingen werken. Zich
niet beperken tot één zienswijze
Doelgroepen van SW hebben vaak sociale
problemen. Ze bevinden zich vaak in de
marge van de samenleving
DEEL 1 : SOCIAAL WERK DEFINIËREN
EEN EERSTE BEELD : DE SOCIAALWERKBOOM
Alle specialismen binnen SW hebben éénzelfde gemeenschappelijke stam én wortels
Op een bepaald moment vertakt de stam : verschillende takken die voortdurend groeien, veranderen
van vorm én op hun beurt vertakken
De boom staat onder invloed van de elementen : het is de SL die mee het SW maakt (takken die
afbreken/aangroeien)
Boom/bos perspectief : verschillende andere disciplines die samen met SW-boom het sociaal-
agogische bos vormen
In het OO ‘Sociaal Werk’ gaat het om die boom :
o De gemeenschappelijke stam : sociaal werk
o De gemeenschappelijke wortels : historiek
o De verschillenden takken : de ‘specialismen’ binnen het sociaal werk :
Maatschappelijk werk
Sociaal-cultureel werk
Sociaal-juridische dienstverlening
Kunst-en cultuurbemiddeling
o Het bos : de samenleving
SOCIAAL WERK DEFINIËREN IN HISTORISCH PERSPECTIEF
Definiëring van sociaal werk is voortdurend in evolutie, omdat SW zich voortdurend moet verhouden tot de
actuele maatschappelijke uitdagingen
SW staat sterk in verbinding met de samenleving. De sociale problemen die zich daar ontwikkelen,
vormen de kernopdracht van sociaal werkers
, Belangrijke organen :
International Federation of Social Work
Promoten van SW als professie
Promoten en ondersteunen van nationale organisaties
Promoten van participatie van SWers aan beleid
International Association of Schools of Social Work
Associatie voor SW-scholen
Promoten van de ontwikkeling van SW-onderwijs
Aangeven van onderwijsstandaarden
Stimuleren van internationale uitwisseling
Stimuleren van SW-onderzoek
Promoten van mensenrechten door beleidsactiviteiten en belangenbehartiging
Payne : SW als sociaal construct = een activiteit die het product is van hoe we in een bepaalde tijd in onze
samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken
Eenduidige definitie is dus zeer moeilijk
Toch formuleert de IFSW een internationale, universele definitie van sociaal werk :
- Eerste definitie in 1957 : accent op ondersteunen van mensen om zich te kunnen aanpassen aan de
samenleving (9 Europese landen)
- Definitie van 1982 : nadruk op maatschappelijke verandering
- Definitie van 2000 : vertegenwoordigers uit Afrika, Azië en Stille Oceaan, Europa, Zuid-Amerika en
Noord-Amerika. Ook aangenomen door de IASSW
- “The social work profession promotes social change, problem- solving in human
relationships, and the empowerment and liberation of people to enhance well-being. Utilizing
theories of human behavior and social systems, social work intervenes at the point
where people interact with their environments. Principles of human rights and social justice
are fundamental to social work.” (IFSW, 2000)
- Ondertussen nieuwe maatschappelijke uitdagingen : wereldwijde economische problemen, stijgende
ongelijkheid, migratiestromen, pandemieën, natuurrampen, geopolitieke conflicten
- Kritiek : te veel op het Westen gericht (individuele rechten), te weinig erkenning voor collectieve
rechten, onvoldoende theoretische onderbouw en te weinig aandacht voor lokale kennis
DE HUIDIGE GLOBALE DEFINITIE UITGELICHT
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and
development, social cohesion and the empowerment and liberation of people. Principles of social justice,
human rights, collective responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by
theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages people
and structures to address life challenges and enhance wellbeing.” (IFSW, 2014)
“Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en
ontwikkeling, sociale cohesie en het empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale
rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in
het sociaal werk. Onderbouwd door sociaal werk theorieën, sociale wetenschappen, menswetenschappen en
inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om levensuitdagingen en
problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.” (VOSW, 2015)
