Samenvatting psychopathologie
2 1 3
Hoofdstuk 1 – Introductie
1.1 Inleiding
WAT IS AFWIJIKEND GEDRAG?
(1) Psychopathologie
= houdt zich bezig met verschillend vormen van afwijkende emoties/gedachten/gedrag + de
oorzaak/de behandeling daarvan
= onderdeel van klinische psychologie + psychiatrie
(2) Klinische psychologie
= kijkt oplossingsgericht: wat is er aan de hand, hoe komt het, beschrijven, wat ermee doen
(3) Psychiatrie
= kijkt oplossingsgericht
= medische manier van kijken naar gedragingen + behandelen symptomen met medicatie verminderen
= vanuit medisch oogpunt kijken naar medisch lijden
Psychische stoornis
= geheel van afwijkende emoties/gedachten/gedragingen
= met storing in functioneren/persoonlijk lijden
1.2 Hoe noemen en definiëren we afwijken gedrag?
= waar ligt de grens tussen normaal/afwijkend gedrag?
DEFINIËREN VAN AFWIJKND GEDRAG
Medisch model
= kijken naar biologische/genetische oorzaken
= kijken naar genen via ouders doorgegeven + zo ziekte herkennen
Breder kijken
= ook aandoeningen waar biologisch/genetisch aspect niet aanwezig is
= psychologische aspecten
Context
= speelt rol in al dan niet leiden tot stoornis
= iedereen heeft angst/paniek/lusteloosheid met momenten, wanneer is abnormaal?
1
,CRITERIA VOOR AFWIJKEND GEDRAG
Uitzonderlijk
= dingen horen/zien die er niet zijn, extreme gevoelens …
= dit alleen is niet voldoende om gedrag afwijkend te noemen
Sociaal afwijkend
= in elke cultuur anders
= normen/waarden die bepalen welk gedrag aanvaardbaar is in cultuur
relatieve maatstaven, geen universele regels die overal gelden
Foute perceptie of interpretatie van realiteit
= wanen, hallucinaties
= iemand waarbij zintuigelijke/mentale processen geen echte weergave geven van realiteit
Aanzienlijk emotioneel lijden van persoon
= nog voldoende als reden alleen
= kijken of het nog aanwezig is, lang na de aanleiding
Ongepast of contraproductief gedrag
= enkel wanneer het het functioneren verstoord Bv: alcoholmisbruik
Gevaar
= voor zichzelf of de ander
= afhankelijk van sociale context Bv: jezelf opofferen in de oorlog was niet raar, maar zelfmoord wel
I
!! gedrag is afhankelijk van situatie !!
= sommige criteria wegen zwaarder, dan andere
= in meeste gevallen een combo van criteria aanwezig, voor over afwijkend gedrag gesproken w
CULTURELE ASPECTEN VAN AFWIJKEND GEDRAG
= gezondheid en ziekten in verschillende culturen een andere inhoud/betekenis hebben
= abnormale gedragspatronen kunnen zich in verschillende culturen anders uiten
Bv: angst in Westen over geld, angst in Afrikaanse landen over voortplanting
= Woorden waarmee psychische stoornissen beschrijven verschillen per cultuur
Bv: depressie in westen (schuld/verdriet), in oosten (hoofdpijn/vermoeidheid)
1.3 Historische visies op afwijkend gedrag
HIPPOCRATES – 400 V.C.
= ziekt van lichaam/geest gevolg van natuurlijke oorzaken
NIET bezetenheid door bovennatuurlijke geesten
= gezondheid lichaam/geest w bepaald door evenwicht in lichaamssappen
Flegmatiek: overvloed aan slijm traag persoon
Melancholie: overvloed aan zwart gal depressief
Sanguinisch: overvloed aan bloed vrolijk, zelfzeker, optimistisch
Cholerisch: overvloed geel gal driftig
= classificeerde abnormale gedragspatronen in 3 hoofdcategorieën
- Melancholie (buitensporige depressie)
- Manie (uitzonderlijke opwinding)
- Bezetenheid (bizar gedrag)
2
,ARABISCHE PSYCHIATRIE – 8e eeuw – 16e eeuw
= ontw hun eigen psychiatrie met veel aandacht voor behandeling/theorieën/diagnostiek
= mensgerichte benadering van geesteszieken
respectvolle manier omgaan met patiënten (vermoedelijk door Koran)
= observeerden symptomen + registreerden/bestudeerden ontw en verandering ervan
kwamen tot gedetailleerd overzicht van verschillende psychische stoornissen + goed ontw
behandelingen + gespecialiseerde psychiaters
EXORCISME EN HEKSENVERVOLGING – 330 – 1500 n.C.
Exorcisme
= heropleving geloof in bovennatuurlijke oorzaken
afwijkend gedrag was teken van bezetenheid door boze geesten/duivel
behandelen door uitdrijving/exorcisme (uithongering, bidden, slaan …)
Heksenvervolging
= uitgevoerd door inquisiteurs aangesteld door katholieke kerk
= maakte gebruik van nieuwe diagnostische test ‘drijftest’
in water gooien om te zien als ze bezeten zijn of niet
zuivere metalen zijn puur en zinken + onzuivere metalen drijven
= je verdronk sowieso: probeerde je boven te blijven, bewijs van bezetenheid, dus verdrinken
+ meteen naar bodem, niet bezeten maar verdronk je ook
GEKKENHUIZEN - 1600
= overal in Europa gebouwd: vooral geestelijk zieken + bedelaars
= bewoners vastgekend aan bed + lagen in eigen vuil + zwierven rond op terrein
sommige gestichten werden tegen betaling opengesteld voor publiek
VANAF 1800: HERVORMINGEN
Pussin en Pinel
= mensen met afwijkend gedrag zijn gewoon ziek + recht op menselijke behandeling
= morele therapie: respectvolle behandeling/ontspannen omgeving, terug normaal functioneren
Guislain en Van der Kolk
= bouwer eerste moderne krankzinnigengesticht
= vaak in het centrum of ver weg: geeft rust voor patiënten + normale mensen zien het niet
1850 apathie voor afwijkend gedrag
= psychiatrische ziekenhuizen waren angstaanjagende plekken + mensonwaardige behandeling
dwangbuizen, handboeien, bedden met tralies …
= je kan er toch niets aan veranderen, dus waarom in investeren?
20e eeuw: terug meer aandacht voor wijze van behandeling
= MAAR werden nog steeds weggestop ergens waar normale mensen ze niet zagen
gestichten op platte land voor ‘rust’ voor patiënten
1950 – sociaal gerichte psychiatrische principes
= gaan naar patiënten toe, wachten niet tot ze zelf komen
= nieuwe therapeutische behandelingen gericht op re-integratie patiënt
3
, ANTI-PSYCHIATRISCHE BEWEGING
= mensen die psychische stoornis hebben zijn niet psychische ziek
enkel gevolg van maatschappij die niet goed functioneert
maatschappij maakt mensen ziek DUS geen behandeling mogelijk, geen ziekenhuizen bouwen
= ambulante verzorging doen, niet in instelling/ziekenhuis
!! hieruit ontstaan wat we nu doen: opname als laatste mogelijkheid !!
= herstelbenadering door patiënt actieve rol te geven in herstel/re-integratie
EVIDENCE-BASED MEDICINE
= poging om kwaliteit van zorg te verbeteren + resultaten meetbaar/vergelijkbaar te maken
= niet meer op maat van patiënt werken, maar iets dat bij iedereen zou moeten helpen
= via onderzoek aantonen, dat bepaalde behandelingen beter zijn
4
