Hoofdstuk 3 : Geneesmiddelen
Hoofdstuk 3 : Geneesmiddelen
Hoe kennen?
✓ Werkingsmechanismen kunnen uitleggen
✓ Globale aanpak + fysiopathologie niet kennen
1. Geneesmiddelen bij overgewicht en obesitas
1.1. Fysiopathologische benadering
Zie blz. 95-99
1.2. Globale aanpak obesitas
Zie blz. 99
1.3. Medicatie
Plaatsbepaling
− Medicatie vanaf BMI 30 of bij risicopatiënten vanaf BMI 27.
• O.a. type 2 diabetes, hyperlipidemie, hypertensie, hartaandoeningen,
osteoartritis, …
− Medicatie zelf heeft maar een beperkt effect (10% gewichtsverlies)
− Enkel in combinatie met dieet en lichaamsbeweging
− Vaak stijgt het gewicht terug na het stoppen met de medicatie
− Op dit moment zijn er in België slechts twee actieve stoffen tegen obesitas
beschikbaar : Orlistat (Xenical® en Alli®) en Liraglutide (Saxenda®).
Indeling op basis van werkingsmechanisme
− Bij deze geneesmiddelen kunnen drie werkingsmechanismen aan de basis liggen
van gewichtsreductie of preventie van gewichtstoename :
• Remming van de eetlust en effect op de thermogenese
• Remming van spijsverteringsenzymen
o Orlistat (Xenical® en generieken)
• Verhoging energieverbruik
Eetlustremmers
Adrenerge eetlustremmers
− Deze eetlustremmers danken hun effect aan een direct of indirecte stimulatie van
α-receptoren in het verzadigingscentrum ter hoogte van de hypothalamische
nucleus.
• Amfetamine, diethylpropion, fentermine en fenylpropanolamine.
− Omwille van gevaarlijke nevenwerkingen zijn deze verboden!
• Pulmonale hypertensie en verslaving
Serotonerge eetlustremmers
− Deze eetlustremmers blokkeren heropname van serotonine en stimuleren de
afgifte van serotonine.
• Fenfluramine en dexfenfluramine
− Omwille van gevaarlijke nevenwerkingen zijn deze verboden, met uitzondering
Fluoxetine (PROZAC®).
• Pulmonale hypertensie en hartklepproblemen
1
,Hoofdstuk 3 : Geneesmiddelen
− Fluoxetine (PROZAC®) is een selectieve serotine reuptake-inhibitor (SSRI)
Sibutramine (Reductil®)
− Remmen de heropname van serotonine, van noradrenaline en in zeer geringe
mate van dopamine. Dit leidt tot remming van de eetlust.
− Verhoogt eveneens het energieverbruik.
− Effect op gewicht
• Gewichtsverlies maximaal na 6 maanden
• Maximale behandelduur is 1 jaar
− Neveneffecten :
• Bloeddrukstijging, hartkloppingen, obstipatie, nausea, monddroogte,
slapeloosheid, hoofdpijn, duizeligheid, paresthesieën
− Interacties :
• Verhoogd effect bij inname SSRI’s en CYP3A4 remmers.
− Contra-indicaties :
• Cardiovasculair lijden
− In 2012 van de markt gehaald omwille van risico van cardiovasculaire events.
Inhibitoren van pancreatische en intestinale lipasen : Orlistat
− Remmen pancreatische en intestinale lipase :
• Partiële remming van hydrolyse van triglyceriden in darmlumen.
• Verminderde absorptie van vrije vetzuren en monoglyceriden.
− Effect op gewicht :
• Gewichtsverlies : 6à8 tot 10% na 1 jaar)
• Maximale behandelingsduur is 2 jaar
− Preventief effect voor type 2 diabetes bij patiënten met een slechte
glucosetolerantie.
− Neveneffecten :
• Steatorroe, olie-achtige faecale spotting, winderigheid, ontlastingsdrang,
diarree, rommelingen darm, buikpijn
− Interactie :
• Verminderde resorptie vetoplosbare vitaminen
Antagonisten van de cannabinoïdreceptoren : Rimonabant (Acomplia®)
− Een bekend nevenverschijnsel van cannabisgebruik zijn vreetbuien.
− Rimonabant, een antagonist van de cannabinoïdreceptoren werkt eetlustremmen.
− Effect op gewicht :
• Gewichtsverlies (5 kg na 1 jaar)
− Neveneffecten :
• Misselijkheid, duizeligheid, diarree, psychische effecten, slapeloosheid,
angst, depressie
− In 2008 Van de markt gehaald omwille van risico van psychiatrische ongewenste
effecten (o.a. depressie, angst, slaapstoornissen, enz.)
Analoog van het incretinehormoon GLP-1 : Liraglutide (Saxenda®)
− Het glucagon-like peptide 1 (GLP-1) is een intestinaal hormoon dat de
insulinesecretie verhoogt, de glucagonvrijstelling vermindert, de maaglediging
vertraagt en de voedselinname vermindert.
− In hogere dosis gebruikt bij obesitas dan bij type 2 diabetes.
− Geeft een beperkte gewichtsdaling zonder bewezen effecten op de complicaties
van obesitas.
− Na stoppen van de behandeling neemt het gewicht progressief toe.
2
, Hoofdstuk 3 : Geneesmiddelen
Nieuw : Naltrexon + bupropion (Mysimba®)
− Naltrexon is een opioïdagonist en Bupropion inhibeert de heropname van
noradrenaline en dopamine.
− Beperkte gewichtsdaling
− Wordt op dit moment niet aangeraden :
• Onduidelijk of gewichtsdaling behouden blijft
• Negatieve risico-batenverhouding
• Cardiovasculair veiligheidsprofiel onbekend
2. Hypolipemiërende geneesmiddelen
2.1. Hyperlipidemie: fysiopathologie
Lezen : blz. 106-110
Mechanisme van vettransport
1) Triglyceriden (TG) en cholesterol (Chol) uit het dieet worden vanuit het
darmlumen geabsorbeerd door de enterocyten.
2) In de entrocyten worden ze ingebouwd in lipoproteïnepartikels, chylomicronen.
3) Chylomicronen worden gesecreteerd in het extracellulair milieu en met de lymfe
naar de circulatie gevoerd.
4) Ter hoogte van de capillairen van vetweefsel en spierweefsel :
• Hydrolyse van TG (van chylomicronen) onder invloed van het
lipproteïnelipase (LPL) → vrije vetzuren (VZ) + restpartikel
5) Vrije vetzuren diffunderen in …
• Vetcellen : Hier worden de vrije vetzuren terug veresterd tot TG en
opgeslagen als reservebrandstof.
• Spiercellen : Hier worden de vrije vetzuren geoxideerd tot energie.
6) Restpartikel (bevat nog cholesterol afkomstig uit het dieet) wordt opgenomen in
de lever; hier afgebroken en het vrijgekomen cholesterol wordt opgeslagen in de
lever.
3
