Non-Profit Accounting
1 Boekhoudtechniek “Accrual accounting” ............................................................................. 1
1.1 Basis en werking vermogensboekhouding .................................................................................... 1
1.1.1 Principe vermogensboekhouding .......................................................................................... 1
1.1.2 Praktische werkwijze vermogensboekhouding ...................................................................... 3
1.2 Schulden - verwerking van leningen.............................................................................................. 5
2 Karakteristieken non-profitsector ........................................................................................ 7
2.1 Non-profit sector vs profitsector................................................................................................... 7
2.1.1 Algemeen overzicht .............................................................................................................. 7
2.1.2 Vergelijking non-profitsector en profitsector......................................................................... 8
2.2 boekhoudhervormingen non-profit en publieke sector ............................................................... 10
2.2.1 New public management in non-profit en publieke sector .................................................. 10
2.2.2 Doelstelling financiële rapportering in non-profit en publieke sector .................................. 10
2.2.3 Boekhoudhervormingen in België ....................................................................................... 11
2.3 Conceptueel boekhoudkader ...................................................................................................... 11
3 Accounting verenigingen en stichtingen (V&S) ................................................................... 11
3.1 Hervorming VZW-wet ................................................................................................................. 11
3.1.1 Bedoeling van de hervorming VZW-wet 1921 gewijz. wet 2002........................................... 11
3.1.2 Hervorming V&S 2018-2019................................................................................................ 12
3.2 Boekhoudkundige en auditbepalingen ........................................................................................ 13
3.2.1 Boekhoudkundige bepalingen ............................................................................................. 13
3.2.2 Audit V&S (zie H5)............................................................................................................... 14
3.3 Boekhouding: V&S “vereenvoudigde boekhouding” ................................................................... 14
3.3.1 Praktijkonderzoek ............................................................................................................... 15
3.3.2 Enkele beleidsaspecten vereenvoudigde boekhouding ........................................................ 15
3.4 Boekhouding: V&S “micro, kleine en andere dan kleine” ............................................................ 16
3.5 Financiële rapportering .............................................................................................................. 17
3.6 Boekhouding sectorale V&S: gelijkwaardigheid........................................................................... 18
3.7 Administratieve Organisatie / Interne Controlesysteem V&S ...................................................... 18
3.8 Typische V&S topics en innovaties .............................................................................................. 18
3.8.1 Beginbalans ........................................................................................................................ 18
3.8.2 Proprietary – agency ........................................................................................................... 19
3.8.3 Financiële vaste activa ........................................................................................................ 19
3.8.4 Renewal accounting ............................................................................................................ 20
3.8.5 Eigen vermogen .................................................................................................................. 20
3.8.6 Voorzieningen voor risico’s en kosten ................................................................................. 21
3.8.7 Uitgestelde belastingen ...................................................................................................... 21
, 3.8.8 Ledenbijdrage ..................................................................................................................... 21
3.8.9 Resultatenrekening en -verwerking..................................................................................... 21
3.8.10 Ontvangen subsidies, schenkingen ...................................................................................... 22
3.8.11 Begroting – vermogensboekhouding ................................................................................... 23
4 Accounting instellingen gezondheidszorgen ....................................................................... 23
4.1 Algemene boekhouding ziekenhuizen ......................................................................................... 23
4.1.1 Algemeen ........................................................................................................................... 23
4.1.2 Doelstellingen jaarrekening ziekenhuizen ........................................................................... 23
4.1.3 Boekhoudwetgeving ziekenhuizen ...................................................................................... 24
4.1.4 De sectorale jaarrekening van ziekenhuizen ........................................................................ 24
4.1.5 Rekeningstelsel van ziekenhuizen (MARZ) ........................................................................... 24
4.2 Bespreking balans en resultatenrekening ziekenhuizen .............................................................. 24
4.2.1 Sectorale boekhoudwetgeving naast boekhoudrecht WVV ................................................. 24
4.2.2 Specifieke boekhoudregels ziekenhuizen ............................................................................ 25
4.2.3 Specifieke rubrieken (eigen aan) ziekenhuizen .................................................................... 26
4.2.4 Verouderde regels en fouten .............................................................................................. 28
4.2.5 Beleidsaspecten .................................................................................................................. 28
4.3 Rapportering van de jaarrekening............................................................................................... 28
4.3.1 Mededeling gegevens aan FOD volksgezondheid ................................................................ 28
4.3.2 Openbaarmaking van de jaarrekening ................................................................................. 29
4.4 Analytische boekhouding............................................................................................................ 29
4.4.1 Inleiding .............................................................................................................................. 29
4.4.2 Kostprijscalculatiesystemen ................................................................................................ 29
4.4.3 Kostprijscalculatie ziekenhuizen (vb p216 handboek bekijken) ............................................ 29
5 Audit ................................................................................................................................. 30
5.1 Audit in de non-profitsector ....................................................................................................... 30
5.1.1 Soorten audit ...................................................................................................................... 30
5.1.2 AO/ICS (organisatiebeheersing) .......................................................................................... 31
5.1.3 Basisvereisten voor de audit ............................................................................................... 31
5.2 Interne audit .............................................................................................................................. 32
5.3 Externe audit .............................................................................................................................. 32
6 Financiële analyse bij de (non-profit)jaarrekening .............................................................. 33
6.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 33
6.2 Voorbereidende beschouwingen ................................................................................................ 33
6.3 Horizontale of tijdsanalyse.......................................................................................................... 35
6.4 Verticale of structuuranalyse ...................................................................................................... 36
6.5 Ratioanalyse ............................................................................................................................... 37
,1 Boekhoudtechniek “Accrual accounting”
Accrual accounting = dubbel boekhouding = vermogensboekhouding = vennootschapsboekhouding = …
Het uitdrukken van activa/passiva, oog hebben voor openstaande vorderingen en schulden
1.1 Basis en werking vermogensboekhouding
1.1.1 Principe vermogensboekhouding
1.1.1.1 De balans
- Doel: het vermogen financieel voorstellen (financiële situatie)
- Activa en passiva: de balans geeft op een bepaald ogenblik weer…
o Enerzijds hoe het vermogen is aangewend (= ACTIVA) ‘vorderingen’
Vaste activa: terreinen/gebouwen, machine/uitrusting… (heb je ‘in principe’ langer dan 1 jaar)
Nodig om dienstverlening mee te organiseren, producten te kunnen produceren
Vlottende activa: voorraden, klantenvorderingen, liquide middelen (geld op rekening)
Nodig om mee te werken, heb je ‘in principe’ niet langer dan één jaar
o Anderzijds wat de bronnen zijn van dat vermogen (= PASSIVA) ‘eigen middelen’ en ‘schulden’
Eigen vermogen (> 1j): kapitaal, reserves, overgedragen resultaten
Hier is geen schuld aan gekoppeld, we hebben dit gekregen
= netto actief (totaal actief – vreemde schulden) = ‘met eigen vermogen’
Vreemd vermogen lange termijn (>1j): leningen
Vreemd vermogen korte termijn (≤1j): kaskrediet, leveranciers
- Verschil monetaire en niet-monetaire activa/passiva
o Monetair: van een aantal activa ben je eigenaar in euro’s (vb banktegoed 150.000 euro), of je bent
300.000 euro verschuldigd aan de leverancier
o Niet monetair (vnl in social profit): vb voorraden van 55.000 euro, gebouwen 1.000.000 euro
hier ben je niet de eigenaar van de euro’s, je bent eigenaar (hebt gebruiksrecht) van de goederen
- Balansevenwicht: activa = passiva je spreekt maar over 1 vermogen (vb 10milj)
o Waar zit die 10milj in (activa) en waar komt die 10milj vandaan (passiva)
- Momentopname van het vermogen, vaak 31/12/20XX
o Tijdens het boekjaar zal de balans wijzigen tgv financieel-economische verrichtingen
Beginbalans verrichtingen eindbalans = beginbalans verrichtingen …
- Eigen vermogen is niet opvraagbaar, schulden wel
o 300.000 euro betaald voor huis, 200.000 geleend, elk jaar grote som op tafel; iemand die niets
heeft geleend, moet niets afbetalen balans = indicator v/d financiële conditie van de instelling
- Voorbeeld
Hoeveel is de eigendom waard? 75.000
Waarde van instelling is het netto-actief (activa – vreemde schulden) =
eigen vermogen
Boekhouding zegt niets over de performantie, niets over de gezondheid van het bedrijf, weinig sociale
context puur financieel economische informatie
1
, 1.1.1.2 Resultatenrekening
- Tijdens het boekjaar komt ook een resultatenrekening tot stand die de wijzigingen van het eigen
vermogen registreert
o Overzicht welke zaken tot opbrengsten of kosten geleid hebben
o Periodegrootheid (vb. per jaar): hoe is onze balans gewijzigd tgv resultaten over het ganse jaar
Passiva = eigen vermogen + vreemd vermogen; maar op het einde van het jaar verhoogd met
de opbrengsten en verlaagd met de kosten (+ opbrengsten – kosten)
o Resultaat is voor rekening van het eigen vermogen
Opbrengsten (= verhogers eigen vermogen), kosten (= verlagers eigen vermogen)
o Geeft de rentabiliteit, de economische performantie weer hoe hoger het resultaat, hoe meer
eigen vermogen en omgekeerd
- Welke zijn de soorten financieel-economische verrichtingen
o Aankopen, investeringen (bv. aankoop grondstoffen 2.000 of vrachtwagen 300.000)
o Verkopen (bv. verkoop handelsgoederen, honoraria, diensten…)
o Ontvangsten: geld die binnenkomt (bv. cash, storting, geleende som ontvangen van bank…)
o Uitgaven: geld gaat buiten (bv. factuur betalen, belastingen betalen…)
o Loonadministratie
- Financieel economische verrichtingen kunnen twee gevolgen hebben
o De balans wijzigt
o De balans en resultatenrekening wijzigt
Bedrijfsopbrengsten (vb omzet, andere bedrijfsopbrengsten, niet-recurrente bedrijfsopbrengsten…)
- bedrijfskosten (vb aankopen, personeelskosten, niet-recurrente bedrijfskosten…)
= bedrijfswinst/bedrijfsverlies
+ financiële opbrengsten (vb uitkering dividenden door aandelen die we hebben, interest door geld uit te lenen…)
- financiële kosten (kosten van schulden vb interest op lening…)
= winst/verlies van het boekjaar vóór belasting
- belastingen op het resultaat (nieuw bij vzw’s)
= winst/verlies van het boekjaar
[OEF HOTCHKISS mbt opmaken resultatenrekening]
Bedrijfswinst, maar uiteindelijk verlies door veel financiële kosten Onderneming maakt operationeel
winst, maar door veel schulden te hebben maakt het verlies (handige informatie voor management)
1.1.1.3 Voorbeeld balanswijzigingen Sovereign
- Transactie 1: Aankoop van een machine: € 2.000,00 + 21% btw
o Aankoop machine = aanwending van vermogen stijging actief met 2.000 investering
o Vordering tov btw = aanwending van vermogen stijging actief met 420 vordering
o Schuld tov leverancier = bron van vermogen stijging passief met 2.420 financiering
- Transactie 2: Verkoop van een partij handelsgoederen: € 4.000,00 + 21 % btw, contant betaald
o Verkoop goederen = bron van vermogen stijging passief 4.000 financiering
o Schuld tegenover btw = bron van vermogen stijging passief 840 financiering
o Ontvangst cash = aanwending van vermogen stijging actief 4.840 aanwending
- Besluit: na elke verrichting aangepaste balans wordt opgemaakt in praktijk omslachtig (toont wel
goed de intrinsieke kenmerken van de boekhouding (nl behouden fundamenteel evenwicht en geeft
info over de impact van de transacties) we werken met aparte rekeningen
2
