Samenvatting van Wat werkt? Preventie en behandeling van depressie en angst.
22 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Gedrags- en opvoedingsproblemen
Instelling
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Deze samenvatting bevat een combinatie van twee publicaties van de NJI: Preventie en behandeling van depressie. Wat werkt? En Preventie en behandeling van angst. Wat werkt? De publicaties zijn volledig en uitgebreid samengevat.
Samenvatting Week 2
Wat werkt? Angststoornis
Hoofdstuk 1: Werkzame elementen
Preventie:
CGT is de meest evidence based methodiek voor voorkomen en verminderen van angstproblemen bij
kinderen en jongeren.
Onduidelijk welke vorm van preventie (universeel, selectief of geïndiceerd) het meest effectief is.
Preventieprogramma’s werken vooral goed als zij gestructureerd zijn, met concrete doelen en getrainde
uitvoerders.
Interactieve elementen en betrekken van jeugdigen bij interventie kunnen effect van preventieprogramma
verhogen.
Behandeling:
CGT is enige overtuigend aangetoonde evidence based methode voor behandeling van angst bij jeugdigen.
CGT is effectief voor doelgroepen (jongens/meisjes, kinderen/jongeren, LVB, verschillende etniciteiten)
ongeacht setting of vorm.
O.b.v. onderzoek naar behandelinterventies kan voorzichtig geconcludeerd worden dat exposure
belangrijk element is binnen CGT.
Andere elementen die veel voorkomen in effectieve CGT interventies zijn: psycho-educatie, cognitieve
technieken (bv aanpakken negatieve gedachten), ontspanningsoefeningen en modelleren van dapper
gedrag.
Betrekken van ouders bij CGT lijkt effect van behandeling niet te vergroten, maar kan wel relevant zijn voor
bv versterken van motivatie.
Meer sessies van CGT leiden tot grotere behandeleffecten, maar intensiteit (vaker per week) maakt geen
verschil.
Boostersessies binnen 1 tot 3 maanden na behandeling kunnen effect van CGT versterken.
Wanneer CGT geen of onvoldoende effect heeft kan aanvullend gekozen worden voor medicatie (SSRI’s
eerste keuze).
Hoofdstuk 2: Preventie van angst
2.1 Typen preventie, drie soorten:
Universele preventie -> gericht op bevolking in algemeen en bedoeld om invloed van risicofactoren in
algemeen te verkleinen. VB’en: voorlichting, vaardigheidstrainingen (sociale en emotionele vaardigheden,
omgaan met problemen). Deze vorm van preventie is relatief goedkoop en vraagt minder inspanning dan
andere vormen. Tegelijkertijd kunnen er veel mensen tegelijk bereikt worden, bv op een school. Hierdoor
ook minder stigmatiserend.
Selectieve preventie -> richt zich op specifieke bevolkingsgroepen met een verhoogd risico op ontwikkelen
van angstproblemen (kinderen van ouders met psychische of verslavingsproblemen, jeugdigen die
problemen hebben met sociale contacten). Deze vorm kent meer variatie omdat ze gericht zijn op een
meer diverse groep.
Geïndiceerde preventie -> richt zich op jeugdigen die al angstproblemen hebben, maar nog niet voldoen
aan diagnose voor angststoornis. Is gericht op het verminderen van angstproblemen en voorkomen van
een stoornis.
2.2 Cognitieve gedragstherapie
Veel preventieve interventies voor angst zijn afgeleid van technieken uit CGT. Daarom is het de meest evidence
based methodiek voor het voorkomen en verminderen van angstproblemen.
Centraal in CGT: dat wat individuen voelen en hoe zij zich gedrag, bepaald wordt door wat zij denken. In CGT
worden irrationele cognities uitgedaagd, leren je vanuit een ander perspectief naar dezelfde situatie te kijken
op een andere manier te reageren.
Uit onderzoek blijkt dat gelijke blootstelling aan angstige situaties, gecombineerd met ontsnappingstechnieken
kan helpen om te gaan met spanning. Cognitieve technieken kunnen kind daarnaast helpen om gevoel van
controle over situatie te krijgen. Dit wordt in de preventie ingezet. Meeste interventies vinden in groepsvorm
plaats en worden op school/thuis (online cursus) uitgevoerd.
, 2.3 Effecten van angstpreventie
Onderzoek laat zien dat angstpreventie bescheiden, maar positieve effecten kan hebben. Deze effecten blijven
op lange termijn (+ 12 maanden) over algemeen niet behouden.
Vraag welke vorm meest effectief is, is niet goed te beantwoorden (wisselend uitkomsten onderzoek).
2.4 Beschikbare interventies
2.4.1 Geïndiceerde preventie
CGT VRIENDEN programma -> kan ingezet worden als universele, selectieve en geïndiceerde preventie van
angst en/of depressie en als behandeling. Onderzoek in verschillende landen heeft aangetoond dat programma
effectief toe te passen is in schoolsetting (grootte van effecten varieert).
CGT behandelprogramma ‘Dappere Kat’ -> is een groepsprogramma voor basisschoolkinderen in vorm van
geïndiceerde preventie, vindt plaats op school en bestaat uit 12 sessies waarin kinderen vaardigheden leren om
met angst om te gaan (ontspanningsoefeningen, helpende gedachten, copingtechnieken en geleidelijke
blootstelling aan angstige situaties). Programma verminderde de zelfgerapporteerde angstsymptomen van
kinderen direct na interventie en na 3 maanden. Vooral kinderen met hoge niveaus van angst.
2.4.2 Selectieve preventie
Kanjertraining -> selectief preventieprogramma, bedoeld voor kinderen/jongeren van 4 tot 16 jaar die
problemen hebben in omgang met anderen en voor hun klasgenoten en/of ouders. Doel is het stimuleren van
sociaal vaardig gedrag en voorkomen of verminderen van sociale problemen zoals pesten, conflicten, uitsluiting
en sociaal teruggetrokken gedrag. Training wordt schoolbreed ingezet met wekelijkse klassikaal lessen en aan
kinderen met hun ouders in groepen gegeven. Nederlands onderzoek geeft sterke aanwijzingen tot een afname
van externaliserend en internaliserend gedrag bij kinderen van 8 tot 13 jaar als deze wordt gegeven door
getrainde psycholoog of orthopedagoog.
Plezier op school -> zomercursus voor aanstaande brugklassers die op basisschool gepest werken of andere
problemen hadden in omgang met leeftijdsgenoten. Programma beoogt sociale competentie te vergroten en
risico op herhaling van omgangsproblemen te verkleinen. Een Nederlands RCT toonde dat het programma
effectief is in verhogen van zelfwaardering volgens kinderen zelf en verminderen van internaliserend
problemen volgens ouders. Voor jongens is programma effectief in verminderen sociale angst, sociale
desintegratie en gepest worden wanneer problematiek op voormeting hoger was.
2.4.3 Universele preventie
Zippy’s Vrienden -> universeel preventieprogramma voor kinderen van 5-10 jaar. Programma wil sociale en
emotionele vaardigheden bevorderen a.d.h.v. rollenspellen. NLs onderzoek vond een positief effect op sociaal-
emotionele vaardigheden gedragsproblemen van kinderen uit lage SES gezinnen.
Levensvaardigheden -> lesprogramma voor aanleren sociale, emotionele en morele kerncompetenties bij lln in
voortgezet onderwijs. In programma worden lln getraind in adequaat herkennen, benoemen en omgaan met
gedachten, gevoelens en gedragingen. Programma wordt gegeven door docenten van school. Studies vinden
positieve effecten op o.a. psychosociaal functioneren, zelfwaardering, geloof in persoonlijke effectiviteit en
sociale vaardigheden.
Hoofstuk 3: De behandeling van angststoornissen
3.1 Cognitieve gedragstherapeutische behandeling
Bij CGT leert therapeut de jeugdige vaardigheden om angstsymptomen te kunnen beheersen. En biedt de
therapeut de mogelijkheid om in de praktijk te oefenen met het beheersen van angstsymptomen of situaties
die angst oproepen. CGT bestaat uit vijf componenten (en modeling, vormen van beloning):
Psycho-educatie -> ouders en kind krijgen uitleg over mogelijke oorzaken van angst en vooral over manier
waarop angst kan worden verminderd.
Aanleren coping strategieën -> kind leert wat het moet doen als het angstig is. Gaat hier om
ontspanningsoefeningen, middenrifademhaling, taakconcentratie training en zelfmonitoring.
Cognitieve herstructurering -> angstige gedachten worden nader bekeken, besproken, uitgedaagd en
omgezet in helpende gedachten. Therapeut leert kind om vragen aan zichzelf te stellen, te bedenken wat
anderen zouden zeggen of andere verklaringen te verzinnen.
Exposure -> Om vermijden van angst tegen te gaan en wordt kind geleidelijk blootgesteld aan zijn angst.
Terugvalpreventie -> terugkomsessies, eventueel met ouders en school, over wat te doen als zij terugval
signaleren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hoogeveendian. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
