Voedsel-en vochttoediening
1. Toedieningswegen
• Orale inname onvoldoende voedingsstoffen kunnen opnemen, kan men gebruik maken van
volgende toedieningswegen
• Enteraal à voorkeur: veel veiliger, goedkoper
o Via de maag
§ Nasogastrische sonde
§ Gastrostomie (PEG= percutane endoscopische
gastrostomiesonde of ballonsonde of buttonsonde)
o Via de dunne darm
§ Nasoduodenale sonde
§ Nasojejunale sonde
§ PEG+ jejunale sonde
§ Jejunostomie (PEJ= percutane endoscopische
jejunostomiesonde)
• Parenteraal (intraveneus) -> toediening buiten maag- darm
stelsel
Selectie van de toedieningswegen hangt van verschillende factoren af:
• Verwachte duur van voedseltoediening
• Functionele status van de gastro-intestinale tractus
• Kans op aspiratie
• …
2. Wettelijke bepalingen
- B1 handeling: enterale vocht- en voedseltoediening per os -> per mond
- B2 handeling: toedienen sondevoeding
- B2 handeling: toedienen parenterale voeding
3. Klinische voeding
= enterale voeding (sondevoeding) of parenterale voeding
• Parenterale voeding
- Voeding wordt toegediend buiten het maag- darmstelsel -> rechtstreeks via de bloedbaan via
een perifere, centrale katheter of via een geïmplanteerd intraveneus toetsingssysteem
- Deze voeding wordt als volwaardige voeding of als aanvulling op de enterale voeding
gegeven
- Is de voeding volledig parenteraal= ‘total parenteral nutrition’ TPN
3.1 enterale voeding- sondevoeding
1
, • “is een vloeibare, volledige adequate voeding die de benodigde hoeveelheid energie, vitamines,
mineralen en sporenelementen, voedingsvezels en vocht bevat en per sonde of stomie rechtstreeks
in de het maag-darm kanaal wordt toegediend”
3.1.1 indicaties
• voorwaarde: intacte gastro-intestinale tractus
• bij volwassenen (NICE guidance)
- ondervoeding: BMI minder dan 18,5 en gewichtsverlies van meer dan 10% gedurende de
voorbije 3-6maanden
- risico op ondervoeding: meer dan 5dagen weinig gegeten of kans tot weinig eten de
komende 5dagen
• voorbeelden:
o hypermetabolisme (HIV, trauma,…)
o neurologische aandoeningen ((CVA, MS,…)
o gastro-intestinale problematiek (gastrectomie, …)
o kanker (chemo,…)
o psychiatrische ziekte (anorexia, depressie,…)
o multipel orgaan falen (nier-hart-lever en long)
2 belangrijke indicaties voor sondevoeding: slikstoornis en anorexia nervosa
3.1.2 contra-indicaties
• is een niet-functionele of niet-toegankelijke gastro-intestinale tractus, ten gevolge van:
- darmobstructie (door paralytische ileus of tumor)
- hoge gastro-intestinale bloeding
- onbehandelbaar braken
- niet of onvoldoende functioneren maag-darmkanaal met ernstige malabsorptie
- peritonitis (=buikvlies ontsteking: door schimmels of bacteriën die in de buik zich gaan
verspreiden)
3.1.3 soorten sonde voeding
• enterale of sondevoeding verdient de voorkeur boven parenterale toediening, om volgende
redenen:
- goedkoper
- veiliger
- behoudt de functie van darm en maag
§ er treedt geen atrofie van de darmvilli op
§ immuunsysteem in de darmen blijft gestimuleerd
- minder kans op infectie en complicaties
3.1.4 soorten sondes bij enterale voeding
3.1.4.1 naso-enterale sonde
• neus-maagsonde (Nasogastrische sonde)
• nasoduodenale sonde
• nasojejunale sonde
2
, 3.1.4.1.1 nasogastrische sonde
• soepele sonde die doorheen de neus tot in de maag wordt gebracht via neus tot maag naar de
twaalfvingerige darm. Bestaat uit kunststof.
• diameter( Charrière CH): volwassenen-> Ch8 tot Ch14, kleine kinderen-> Ch6
voordelen o inbrengen kan snel gebeuren, er is geen operatie nodig
o kan thuis ingebracht worden
nadelen o irritatie aan de neus, bijholten en pharynx
o sonde moet regelmatig vervangen worden
o kans op dislocatie bij braakneiging, hoesten, niezen,…
o esthetisch aspect, zichtbaar en oncomfortabel
verschillende soorten:
sonde van Levin microsonde Sonde van salem- Sonde van faucher: niet via neus
sump maar via mond ingebracht
Kenm o bestaat uit polyvinylchloride o Bestaat uit o Beschikt over o Dikke sonde (12mm/150cm)
erken (PVC) polyurethaan(PUR) een dubbel- o Grote centrale en
o minder soepel van kwaliteit o Sonde met voerdraad lumen verschillende laterale
o dikke sonde (V: Ch8-10-12- o Dunne sonde (110- o Mogelijk tot openingen
14)en daardoor makkelijk te 130cm) diameter: Ch8- luchtinlaat o Groot lumen om de
plaatsen, discomfort en 10 eliminatie van het product te
verhoogde kans op reflux en o Merkstreepjes vergemakkelijken
druknecrose ter hoogte van de o Afgeronde punt o Merkstrepen
neus o Zeer flexibel en o Snelle manier grote
o 110 tot 130cm lang daardoor moeilijker te hoeveelheden vloeistof toe te
o Heeft merkstreepjes plaatsen, inert= blijft dienen en weer te laten
o Heeft laterale openingen aan soepel afvloeien
uiteinde, afgeronde punt o Radio-opaak o Via de mond
o Radio-opmaak o Kan snel verstoppen o Brede diameter, complicaties
o Niet inert, wordt aangetast o Hindert weinig zoals perforatie van de
door zuur maagvocht, sonde o Max 6à8weken slokdarm veroorzaken
wordt verkleurd en wordt
harder-> irritatie van het
maagslijmvlies
o Max 1week
indica o postoperatief o Toedienen van voeding o Maagdecompr o Maagspoelingen: grote
ties § preventie complicaties (langdurig < 8weken) essie of hoeveelheden schadelijke
na operaite o Ter vervanging van de irrigatie van producten te verwijderen,
§ bevorderen afvloeien sonde van Levin vloeistoffen wordt na de spoeling direct
maagvocht na operatie o Uitzonderlijk verwijderd
§ complicatie voor het
maagdilatatie: toedienen van
maagevacuatie voeding of
o Onvoldoende voeding/vocht medicatie
per os kan innemen (8tot
10dagen)
o Bekomen darmreiniging
o Maagtubage: onderzoek van
maaginhoud
3
, 3.1.4.1.2 nasoduodenale sonde en nasojejunale sonde
• via de neus opgeschoven worden tot in het duodenum of jejunum (endoscopisch), deel v/d dunne
darm of ook wel de nuchtere darm genoemd
indicaties o verminderde maagmotiliteit “gastroparese”: de maag “verdraagt” de voeding niet-> maagresidu
o reflux met dreigende aspiratie
nadelen o irritatie aan de neus, bijholten en pharynx
o esthetisch effect
o stigmatiserend: voor omgeving zichtbaar
3.1.4.2 gastrostomiesonde
o via een chirurgische plaatsing onmiddellijk doorheen de
buikwand in de maag
o interne fixatiedisk of ballon en een externe plastieken/poly-
urethane fixatiedisk
o meeste worden percutaan geplaats (PEG) via de pull-techniek,
minder vaak is de laparotomie die rechtstreeks in de maag wordt geplaatst via de push-techniek
(gebeurt onder algemene anesthesie en duurt langer)
o verzorging vraagt een multidisciplinaire aanpak
3.1.4.2.1 de percutane endoscopische gastrostomiesonde (PEG)
= met behulp van een endoscoop wordt de katheter onder plaatselijke verdoving of bij voorkeur onder
algemene anesthesie door een gastro-enteroloog via de mond, slokdarm rechtstreeks in de maag
“getrokken”. (15-20min)
- kan worden doorgeschoven naar het duodenum of jejunum (PEJ)
- verwijderen dient endoscopisch en in het ziekenhuis te gebeuren
- gastrostomiesonde wordt endoscopisch ingebracht om optische controle op plaatsen ervan
te verkrijgen, zo vermijd men dat een bloedvat aangeprikt wordt en dat de PEG in een
maagplooi terechtkomt-> optimale fistel bekomen
- 18à 24maanden
kenmerken o Polyurethaan: 5jaar ter plaatse
o Silicone: 1jaar
Bestaat uit o Soepele sonde met maatindicatie en uitstroomopening met daarrond:
§ Interne, fixatiedisk: preventie voor het uitvallen van de sonde
§ Gebogen, verschuifbare externe fixatiedisk
w Externe fixatie: voorkomen dat de sonde in de maag terechtkomt
w Verschuifbaar: aanpasbaar aan de dikte van de abdominale lagen
w Gebogen: vermijden dat de sonde knikt
4